«Біз Израильдің достарына сенбейміз!» Неліктен Иран БАӘ-ді Теһран-Вашингтон келіссөздерінен шығарды?
ParsToday - Ирандық сарапшы Біріккен Араб Әмірліктерінің сионистік режиммен жақын қарым-қатынасын Иранның Абу-Дабиге АҚШ-тың Иранмен келіссөздер туралы хатына жауап жолдауына сенімсіздік танытуының ең маңызды себебі деп санады.
БАӘ президентінің дипломатиялық кеңесшісі Әнуар Гаргаш осыдан біраз уақыт бұрын ресми делегацияның басында Теһранға келіп, Иран Сыртқы істер министрі Сейед Аббас Арақчимен кездесіп, келіссөздер жүргізді. Бұл кездесуде Гаргаш Иран Сыртқы істер министріне АҚШ президенті Дональд Трамптың Ислам революциясы жетекшісі аятолла Хаменеиге жолдаған хатының мәтінін жеткізді. ParsToday-дің «Хабар онлайн» сайтына сілтеме жасап хабарлауынша, саяси сарапшы Расул Салими былай деп жазды: «Иранның БАӘ арқылы Трамптың хатына жауап жіберуден бас тартуының маңызды себептерінің бірі – сионистік режиммен тығыз байланыста болғандықтан бұл елге деген сенімсіздік. БАӘ бұған дейін «Абрахам келісіміне» қол қою арқылы Израильмен қарым-қатынасын қалыпқа келтірді, бұл Теһранның көзқарасы бойынша, аймақтағы басты жауымен бірігуді білдіреді және бұл қатынастар Абу-Дабидің Теһран үшін бейтарап делдал бола алмайтынын білдіреді».
БАӘ-нің арағайындықтағы шектеулі және сенімсіз тәжірибесі
Салими былай деп қосты: «Иран мен Америка арасындағы арағайындық саласында ұзақ және табысты тарихы бар Оманнан айырмашылығы, БАӘ бұл салада көп тәжірибесі жоқ және дипломатиялық делдалдан гөрі экономикалық ойыншы ретінде танымал. Сарапшылардың пікірінше, БАӘ-нің Трамптың хатын жіберуді таңдауы Абу-Дабидің Иранмен емес, Вашингтонмен тығыз қарым-қатынасына байланысты болуы мүмкін. Шын мәнінде, БАӘ соңғы онжылдықтарда, әсіресе үш аралға (Үлкен Тунб, Кіші Тунб және Әбу Мұса) қатысты Иранмен аймақтық бәсекелестікке көбірек араласты».
Саяси және ішкі стратегиялық ойлар
Бұл саяси сарапшының пікірінше, Иранның БАӘ-ді қолданбау шешімі де ішкі ойлардан туындап отыр. Трамптың әскери қоқан-лоққылары мен ядролық шиеленіс жаңалықтардың басында тұрғандықтан, Израильге жақын елмен кез келген ынтымақтастық Иран ішінде саяси сынға әкелуі мүмкін.
Оманның бейтараптығы және тәуелсіз сыртқы саясаты
Талдауда былай делінген: «БАӘ-ден айырмашылығы, Оман бейтарап сыртқы саясат ұстанады және аймақтық бәсекелестікке араласудан аулақ болды. Бұл ел Иранмен қарым-қатынасын сақтап қана қойған жоқ, сонымен қатар «Абрахам келісімі» сияқты Иранға қарсы коалицияға қосылудан бас тартты. Бұл бейтараптық Оманның Ормуз бұғазындағы географиялық орналасуымен нығайтылады, оның тұрақтылығы Иран үшін де, Америка Құрама Штаттары үшін де өте маңызды. Саяси сарапшы Оманның осы жағдайға байланысты шиеленісті азайтуға күшті ынтасы бар және бұл ынталандыру оның дипломатиялық сенімділігін арттырды деп санайды.
Иранмен тарихи қарым-қатынастары мен өзара сенім
Салими: «Иран мен Оман арасындағы қарым-қатынастар Ислам революциясынан бұрын басталған және тіпті санкциялар кезеңінде де сақталды. Оман Иран-Ирак соғысы кезінде бейтарап болып, Теһранға араб елдерімен қарым-қатынасын жақсартуға көмектесті. Бұл өзара сенім Оманды Иран үшін табиғи таңдау етті»,- деді.
Саяси сарапшы Расул Салими: «БАӘ-нің орнына Оманды таңдау Иранның жанама дипломатиядағы тәуелсіздікті сақтау стратегиясының бір бөлігі болып табылады. Бұл шешімімен Иран АҚШ немесе оның одақтастары таңып отырған арналарды қабылдағысы келмейтінін көрсетті және мұны Американың қысымы жағдайында тең ұстанымды сақтауға бағытталған «белсенді дипломатия» деп санайды»,- деп мәлімдеді.
