Иранда әйелдер мен ерлердің құқықтары мен мүмкіндіктері бірдей ме?
ParsToday - Ирандағы Ислам революциясының жеңісінен кейін кейбір Батыс елдері ирандық әйелдердің қысымға ұшырағанын көрсетуге тырысты.
1979 жылы Ислам революциясының жеңісімен Иран қоғамындағы әйелдердің мәртебесіне деген көзқарас түбегейлі өзгеріске ұшырады. Кейбір адамдардың ойлағанына қарамастан, Ислам республикасы жүйесі әйелдердің әртүрлі салаларда болуына кедергі келтірмеді, Ислам тағылымдары мен имам Хомейнидің (р.а.) екпініне сүйене отырып, әйелдердің ғылыми, мәдени, әлеуметтік, экономикалық және саяси салаларда өсіп-өркендеуіне жол ашты.
ParsToday ресми және сенімді статистикаға тоқталды:
Имам Хомейни мен аятолла Хаменеидің әйелдер туралы көзқарастары
Иран Ислам Республикасының негізін қалаушы Имам Хомейни (р.а.) қоғамдағы ерлер мен әйелдердің құқықтарының теңдігіне әрқашан баса назар аударған. Ол: «Әйелдер ислам қоғамында еркін және олардың университеттерге, кеңселерге немесе парламенттерге баруына ешбір кедергі жасалмайды», - деді.
2024 жылы 17 желтоқсанда Ислам революциясының жетекшісі аятолла Хаменеи мыңдаған әйелдер мен қыздармен кездесуінде әйелдерге қатысты Ислам жарғысының қағидасын «рухани қозғалыста, адамдық кемелдікте және ізгі өмірге қол жеткізуде ер мен әйел арасында ешқандай айырмашылықтың болмауы» деп атады. Ол былай деді: «Ислам көзқарасы бойынша, физикалық айырмашылықтарға қарамастан, ерлер мен әйелдердің екеуі де интеллектуалдық және практикалық қабілеттерге, жаңалықтарға және шексіз таланттарға ие, бұл ерлер сияқты әйелдерге де рөл атқаруға мүмкіндік береді, ал кейбір жағдайларда әртүрлі ғылыми, саяси, әлеуметтік, экономикалық, халықаралық, мәдени және өнер салаларында және қызметте міндетті болып табылады».
Білім беру және оқыту
Ирандағы Ислам революциясынан кейін әйелдердің ғылым мен білімге қол жеткізуі бойынша білім беру саласында маңызды өзгерістер болды:
- Әйелдердің сауаттылық деңгейі революцияға дейінгі 15%-дан 80%-ға дейін өсті.
- Иран университеттеріне түсушілердің 61 пайызы қыздар.
- Ирандағы университет оқытушыларының 33 пайызы және медицина ғылымындағы 44 пайызы әйелдер.
Денсаулық және гигиена
Денсаулық және гигиена саласында Иран Ислам Республикасы әйелдердің жағдайын жақсарту үшін тиімді шаралар қабылдады:
- Ирандық әйелдердің өмір сүру ұзақтығы 78 жасқа жетті.
- Босану кезіндегі ана өлімінің көрсеткіші 100 мың туылғанға шаққанда 20 жағдайға дейін төмендеді.
- Иранның медицина қызметкерлерінің 70 пайыздан астамы әйелдер.
- Ауылдық және көшпелі тұрғындардың 99%-ы және қала тұрғындарының 100%-ы жалпыға бірдей медициналық қамтумен қамтамасыз етілді.
- Иран нәрестелер мен 5 жасқа дейінгі балалар өлімін азайту бойынша әлемдік рейтингке қол жеткізді.
Жұмыспен қамту және кәсіпкерлік
Жұмыспен қамту және кәсіпкерлік саласында ирандық әйелдер белсенді және тиімді рөл атқарды:
- Құрылған жұмыс орындарының 41 пайызы және үй бизнесіне рұқсаттың 80 пайызы әйелдерге берілді.
- Иранда білімге негізделген 4000-нан астам компанияны әйелдер басқарады.
- Ирандық өнертапқыштардың 24%-ы әйелдер (әлемдік өнертапқыш әйелдердің орташа көрсеткіші 14%)
- Иранда отбасындағы әйелдер басшыларына кепілдіксіз жеңілдіктер беру сияқты қолдау схемалары жүзеге асырылды.
Саяси және басқарушылық қатысу
Ирандық әйелдер саяси және басқарушылық аренада да айтарлықтай жетістіктерге жетті:
- Әйелдердің басшылық қызметке тағайындалуы 2020 жылы 19 мыңнан 2023 жылы 40 мыңнан астамға дейін өсті.
- Иранның 14-ші үкіметінде 70-тен астам әйел министр, вице-президент және үкіметтің баспасөз хатшысы сияқты маңызды қызметтерді атқарады.
- Иран Ислам Кеңесі Мәжілісінде 14 әйел, қалалық және ауылдық кеңестерде жүздеген әйел бар.
