Қаң 18, 2023 18:50 Asia/Almaty
  • Иран-Ирак соғысы: сегізжылдық қасиетті қорғаныс (9)

Сегіз жылдық қасиетті қорғаныстың ерекшеліктерінің бірі Ислам революциясының ұлық жетекшісі имам Хомейнидің соғысты басқарудағы ықпалы және ирандық жауынгерлердің имам Хомейнимен эмоционалдық және рухани қарым-қатынасы болды.

 

Имам Хомейни Аллаға деген сенімді соғыс алаңына әкелу арқылы оның теңдеулерін өзгертіп, үлкен күш-қуат тудырды. Руханият соғысқа кірген кезде иман құралын пайдаланды. Иманның құралы болмаса, ешнәрсе шықпайды, яғни жаны бар, ерік-жігері бар, бірақ бір нәрсені көтеруге қолы жоқ, қозғалатын аяғы жоқ адам сияқты. Егер құрал болса, бірақ Аллаға сенім мен руханият болмаса, еріксіз адам, рухсыз тән сияқты. Тәңірлік дүниетаным бойынша жанның өзіндік ерекшелігі бар, ал тән адамның жанын өсіруге арналған форма ғана. Адамның күш-қуаты мен қабілеті де оның тәнінен, ақыл-ойы мен жан-дүниесінен туындаса, дене күші, ақыл-ой күші мен рухани күш-қуаты адам қабілетінің жиынтығы екені анық. Рухани күш немесе рух рухани-мәдени факторлармен тығыз байланысты, өйткені бұл факторлардың кейбірі адамдардың рухани күші мен рухын арттыратын рухани-мәдени факторларға жатқызылады. Адамның рухы соғыста өте маңызды.  Ойлау тәсілінің рухы – берілген тапсырмаларды орындауға мүдделі болу және сол ұйымның мақсатына жету.  Күшті мораль дегеніміз - әрбір адамның топта жұмыс істеуі немесе күресу және қажет болған жағдайда өз міндетін орындауда соңғы күш-жігерін салу. Ирандық жауынгерлердің қасиетті қорғаныстағы жеңісінде рухани және мәдени факторлар маңызды және шешуші рөл атқарды, осылайша, бұл факторлар болмаса, қасиетті қорғаныс басқаша тағдыр табатын еді. 

 

Иран Ислам Республикасы қасиетті қорғаныс кезінде нақты материалдық факторлар тұрғысынан Ирактан әлдеқайда әлсіз болды. Соғыс кезінде Ирактың Ираннан экономикалық қуаты мен халықаралық және аймақтық державалардың әскери, саяси және қаржылық қолдауы бойынша нақты және даусыз басымдығы болды. Дұшпанның Иранға қарсы қандай материалдық күшпен сап түзегені белгілі болған кезде рухани-мәдени факторлардың ұлылығы мен зор ықпалы айқын байқалады. Бұл уәждер БААС жауының қолында ешқандай материалдық емес факторлардың жоқтығын білдірмейді. Бұл материалдық қуат Ирактың, ал рухани және мәдени қуат Иранның пайдасына болды дегенді білдіреді. Руханият - имам Хомейнидің барлық ой-пікірлері мен тәжірибесінде көрінген   және оның ақыл-ой және амалының негізіне айналған исламдық білім категорияларының бірі. Көптеген ойшылдардың пікірінше, имам Хомейни қазіргі заманда Исламның ұлы рухани және әділеттілік ілімдерін жаңғыртушылардың бірі болып табылады. Имам Хомейни - Ислам мектебінде білім алғандардың бірі. Оның жеке және әлеуметтік сенімдері, ойлары мен әрекеттері дәйекті және исламдық тағылымдарға негізделген.  Заманауи жазушылардың шығармаларында руханият екі психологиялық және діни көзқарастың ықпалымен талқыланып, зерттелді. Исламда руханилық  илаһи діннің жеке адам мен қоғамдағы рухани қасиетті ілгерілетудегі тәрбиелік тіректерінің бірі болып табылады. Ислам руханиятының шектері мен олқылықтарын білу Исламның бұл мәселедегі көзқарастарын анықтаумен қатар, жеке адамның және ислам қоғамының рухани ауытқуларының алдын алады.

 

Имам Хомейни өміріндегі руханият кезең-кезеңімен төрт кезеңді қамтиды. Бірінші кезең – рухани ғылымдар мен білімді меңгеруге бейімділік. Бұл кезеңде имам Хомейни марқұм Аятолла Шахабади сияқты ұлы ұстаздардан руханият пен ақлақ бойынша дәріс алды. Екінші кезең имамның ой-пікірінде, ақлақында және амалында рухани тағылымдарды жүзеге асыру және бекітуге арналған. Бұл кезеңді исламдық өзін-өзі жетілдіру және мистикалық ақлақ дәуірі деп атауға болады. Үшінші кезең – имам Хомейнидің өзі рухани билік иесі ретінде Құм және Наджаф Ашраф семинарияларында шәкірттердің білім алуын өз мойнына алған кезең. Осы уақыт ішінде имамның  бірқатар мистикалық және рухани еңбектері жазылды. Имам Хомейнидің рухани өмірінің төртінші кезеңі Ислам революциясының жеңісінен кейінгі кезеңге жатады. Осы кезеңде имам Хомейни (р.а.) өзінің барлық рухани тәжірибелерінің нәтижелерін жарлықтар, бұйрықтар, ұсыныстар, өсиеттер, кеңестер, хаттар мен хат-хабарлар түрінде және әртүрлі жағдайларда сөйлеген сөздерінде және халыққа, қызметкерлерге жолдаған түрлі жолдауларында білдірді. Осылайша Иранда революциядан кейін рухани-рухани қоғам құрып, оны адамзатқа ұсынды. Бұл кезең Иранның исламдық қоғамы мен осы жердің жастарын имам Хомейнидің кеңесімен шабыттанған таза исламдық руханият жолына түсіруде көптеген игілік әкелді. Имам Хомейнидің рухани ой-пікірлері бойынша, исламдық руханиятқа Ислам діні әсер етеді. Имам Хомейнидің айтуынша,  хазірет Мұхаммадтың (с.ғ.с.) таза  Исламы  бір жағынан илаһи сенімдерге, екінші жағынан ардақты Пайғамбар мен оның әулетінің сүннетіне негізделген. Осы тұрғыдан алғанда, руханият Ирандағы қоғамның барлық топтары үнемі назарында болған исламдық құндылықтардың бірі болып табылады. Имам Хомейни революцияның жетекшісі, дінбасы және діни беделі және Иран Ислам Республикасы жүйесінің негізін қалаушы ретінде өзінің мәлімдемелері, көзқарастары, ұсыныстары, хат алмасулары мен ғылыми және фиқһи еңбектерінде әртүрлі жағдайларда руханият пен руханиятқа назар аударып, ұсыныстар берді.