Pars Today

Ислам революциясы жетекшісі хиджра-шамси күнтізбесінің биылғы 1401 жылын «Өнідіріс: білімге негізделген және жұмыспен қамтушы» жыл деп атады. Осыған орай, жыл ұранына негізделген бағдарламалар дайындалып, назарларыңызға ұсынылуда. Бұл жинақтың жалғасында білімге негізделген өндірістің Иран экономикасындағы жұмыспен қамтуға әсері талқыланады.

Білімге негізделген компаниялардың ең маңызды әлеуеті дарын жастарды пайдалану деп санауға болады.  Білімге негізделген компаниялардың жағымды  ерекшеліктерінің бірі – осы салада білімді адамдардың жұмысқа орналасуы.  Бұл саланың жұмыспен қамтылуы – дарын жастарды жұмыспен қамту және білімді жұмыс күшін жұмыспен қамту, қоршаған ортаны өзгертуге қабілеті бар күштер.  Иранда 4 миллионнан астам студент  білім алуда және 14 миллионнан астам білімді, ынталы, ықпалды жастар үлкен істерге дайын. Білімге негізделген экономикада білім мен ақпаратты қолдану принципті мәнге ие, шын мәнінде білімді өндіру және тарату және қолдану экономика секторында қосымша құн  өндіруге әкеледі.  Осы анықтамаға сәйкес, білімге негізделген экономикада білімді жұмыс күші маңызды рөл атқаратын сияқты.  Еліміздегі жұмыссыз халықтың басым бөлігі жоғары оқу орындарының түлектері екенін ескерсек, біздің еліміздің білімге негізделген сектордағы  кадрлық әлеуеті жоғары деп айтуға болады. Елдің жас және  білімді халқы ИИР-ның маңызды байлықтарының бірі болып табылады. Еліміздегі жұмыссыздардың 44%-ы жоғары оқу орындарын бітіргендер, өкінішке орай, бұл жұмыссыздардың дені ауыл  шаруашылығы саласының түлектері. Білімге негізделген өндіріс бастапқыда білімді және маманданған жұмыссыздарды тартады, ал басқару тәжірибесінің жетілдірілуімен өндіріс факторларының өнімділігі мен технология деңгейі артып, өнімнің инновациясына әкеледі.

Зерттеулер көрсеткендей, жастардың көпшілігінің көзқарасы бойынша жұмыс табудағы ең маңызды кедергі халық санының жоғары өсу қарқынына байланысты жұмыс күшінің артық ұсынысынан туындайтын жұмыс  мүмкіндіктерінің жоқтығы болып табылады. Осы зерттеулердің нәтижелері көрсеткендей, көптеген жастар білім алу жұмысқа орналасуға мүмкіндік бермейді деп есептейді. Екінші жағынан, жұмыс берушілердің айтарлықтай көпшілігі жастардың білімі мен білім деңгейін және олардың алған білімдерін жұмыс орнында қолдану қабілетін салыстырмалы түрде әлсіз деп бағалады. Бұл оқу орындары мен еңбек нарығының өзара әрекеттесуінің жоқтығынан және білім беру жүйесінің мазмұнында еңбек нарығының қажеттіліктерін ескермеуінен. Білімге негізделген компаниялар бұл олқылықтың орнын толтыра алады.  Мәселе мынада, осы 10 жыл ішінде революцияның жоғарғы көшбасшысы экономиканы басым дискурсқа  айналдыруға тырысты. Тиісінше, бұл мәселе қоғамда мәдениетке айналуы керек және халықтың барлық мүшелері елдің алға жылжуы мен экономикалық өсуі үшін бар мүмкіндіктерін пайдалануы керек, өйткені білімге негізделген мәдениет бәрінен бұрын мәдениет және бұл мәдениетті әрбір сектор. Білімге негізделген өндіріске негізделген жұмыспен қамтудың бір артықшылығы – қоғамымыздың жас тұрғындарының құрамына байланысты елдің әлеуеті мен нақты мүмкіндіктері өте жоғары.

Әрине, дарын адам ресурстарын дұрыс пайдаланбау – ел байлығын ысырап ету,  жою деген сөз. Сондықтан осы дарындылардың өсуіне мүмкіндіктер жасау және олардың мүмкіндіктерін пайдалану – білімге негізделген компанияларды дамыту және қолдау арқылы жүзеге асырылатын жол. Бүгінгі күнмен байланысы жоқ білім мәселесіне баса мән беру және бұл екпін жылдар бойы болған Иран Ислам Республикасының жоғары адами мүмкіндіктері мен элитасына байланысты. Бұл екпін Жоғарғы Көшбасшының революцияның екінші қадамы туралы мәлімдемесіндегі көзқарасының жалғасы болып табылады, ол жастарды өздерінің негізгі аудиториясына айналдырды.

Жастарға арқа сүйеу елдің әртүрлі аймақтарын адамның енжарлығынан алшақтатып, әртүрлі бөліктердің денелеріне жаңа идеялар мен белсенді жұмыс күшін енгізе отырып, дұшпанның ел жастарына қарсы жұмсақ соғысын,  әсіресе олардың ирандық элиталарды тарту әрекеттерін залалсыздандырады. Осыған байланысты 2021 жылдың 17 қарашасында Ислам революциясының жетекшісі елдің жүздеген жас элитасы және жоғары ғылыми таланттарымен кездесуінде: «Иран халқы әлеуетті элиталық халық. Осы себепті ол ұзақ уақыт отаршылдардың қорлайтын жұмсақ соғысының нысанасына айналды. Оның таланты мен қабілетін ұмытып, тіпті жоққа шығарып, «қолымыздан келмейді» деген үлкен өтірікті қабылдау»,- деді.

Білімге негізделген компаниялардың өркендеуімен жүзеге асырылатын мәселелердің бірі - өнертапқыштар мен жаңашыл адамдар мен әртүрлі экономика және өнеркәсіп салаларында мамандарды пайдалану. Елдің жас элитасының зерделілігін, данышпандығы мен күшін пайдалана отырып, білімге негізделген компаниялардың өркендеуі жұмыс орындарын құруға және жастардың басқа елдерге кетуінің алдын алуға ең жақсы мүмкіндік болып табылады. Халықаралық стандарттарға сәйкес әрбір елдегі білімге негізделген экономиканың әлеуеті элита санына (білімге негізделген қызметке қабілетті адамдар) сәйкес анықталады. Жалпы есептеулер бойынша бұл сан университеттік білімі бар адамдардың 5% құрайды. Сондықтан он миллионға жуық адам деп есептелетін ирандық университеттерді бітірушілердің қазіргі санына сәйкес, елдің білімге негізделген секторында жұмыс істей алатын элитаның саны қазіргі уақытта жарты миллион адамды құрайды және бұл саны болашақта екі еселенуі мүмкін. Ислам революциясы жетекшісі бұл туралы: «Елімізде көптеген ғалымдар мен мамандар, білімге негізделген компаниялар, жаңашыл адамдар бар. Яғни, ел үшін ең маңызды экономикалық инфрақұрылым – адам күштерінің болуы. Осы жайтқа назар аударатын болсақ, әрине, білімнің байлыққа дейінгі циклі - әсіресе артықшылығы бар салаларда - басталып, кеңейеді»,- деді.

Адам ресурстарын жақсарту және білімді ирандық жастарды пайдалану – білімге негізделген компаниялардың құрылуы мен дамуының тағы бір пайдасы. Ислам революциясы жетекшісі былай деді: «Білімге негізделген өндіріс туралы және осы мәселелерге жауап ретінде еске түсетін тағы бір мәселе, егер біз өз өндірісімізді білімге негізделген етсек, біз жұмыс істейтін жұмыс күшінің түрін шынымен жақсартамыз. Яғни, білім кешеніне жұмысқа кім келеді? Білімді жастарымыз. Бүгінде университетте білім алған, өте жоғары пайызды құрайтын көптеген жастарымыз өз мамандығына қатысы жоқ салаларда қызмет етуде. Бұл үлкен кемшілік. Бұл іс жүзінде жұмыссыздықтың бір түрі. Еңбек етті, оқыды, үкіметті жұмсады, өмір бойы жұмсады, бірақ пайдаланбайды. Бұл жұмыссыздықтың бір түрі. Біз білімге негізделген компанияларды дамыта алсақ, осы жастардың барлығы жұмысқа тартылып, біздің бөлімшелердің кадрлық құрамының сапасы артады. Дарын жастар [жұмыс істеуге] келеді және олар үшін бұдан былай құны төмен қызмет көрсету жұмыстарына назар аударудың қажеті жоқ».

Демек, білімге негізделген жұмыспен қамту елдің маңызды капиталын, яғни елдегі дарын және тиімді адам ресурстарын сақтап қалуға, тұрақты жұмыспен қамтуды құруға негіз бола алады және болашаққа сенім ұялатады. Алдың айтылған себептерге сәйкес, Ирандағы білімге негізделген секторға инвестиция салу университет түлектерінің халқы үшін жұмыс орындарын құру кезінде тұрақты экономикалық дамуға әкелетін сияқты.