Pars Today

Ислам революциясы жетекшісі хиджра-шамси күнтізбесінің биылғы 1401 жылын «Өнідіріс: білімге негізделген және жұмыспен қамтушы» жыл деп атады.  Бұл жинақтың жалғасында ақпараттық технологиялардың білімге негізделген экономикадағы маңыздылығы толығырақ қарастырылады.  

Әлемдік экономика бірнеше ондаған жылдар бойы білім дәуіріне аяқ басты, ал білімге негізделген экономика әртүрлі елдердегі экономикалық өсудің негізгі бағытына айналды. Бұл кезеңнің адамзат қоғамының өркениеттік бағытының алдыңғы кезеңдерінен ерекше және ерекшеленетін ерекшелігі - деректердің, ақпараттың, білімнің, жаңа коммуникация және ақпараттық технологиялардың, компьютерлер мен ғаламтор  өндірісі мен адамзат өміріндегі негізгі рөлі мен орны. Физикалық еңбек, тіпті машиналар  мен автоматиканың күші жылдам өсіп келе жатқан ақпараттың, білімнің және ақылды технологиялардың пайдасына шегінді, ал арнайы білім мен ақпарат осы кезеңде өндіріс пен экономиканың ең маңызды факторы мен құрамдас бөлігі болды.  Осы себепті бұл ғасыр  ақпарат ғасыры, білім ғасыры, цифрлық ғасыр және білімге негізделген және цифрлық қоғамдар, қалалар мен экономикалар ғасыры деп аталды.

Дүниежүзілік банктің анықтамасы бойынша білімге негізделген экономиканың дамуын төрт тірек бойынша бағалауға болады (білім және адам ресурстары, экономикалық және институционалдық режимдер, инновациялық  жүйе және ақпараттық-коммуникациялық технологиялар).  Сондай-ақ Дүниежүзілік банктің анықтамасы бойынша ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (ICT) білімге негізделген экономиканың негізгі құрамдас бөліктерінің бірі болып табылады және экономикалық өсудің  алғышарты болып табылады.  Көптеген есептерге сәйкес, ақпараттық-коммуникациялық  технологиялар саласындағы компаниялар білімге негізделген компаниялар арасында ең үлкен үлеске ие.  Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласындағы білімге негізделген  компаниялар санының басқа салаларға қарағанда көбірек болуының себептерінің бірі – соңғы жылдардағы ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (АКТ)  секторы инфрақұрылымының өсуі, сондай-ақ технологияның осы түрінің жаһандық өсу тенденциясы. Ақпараттық-коммуникациялық технология өзінің алуан түрлі ерекшеліктерімен және мүмкіндіктерімен әртүрлі елдерде, соның ішінде  Иранда жұмыс орындарын құру саласында айтарлықтай әсер ете алды. Ақпарат және коммуникация – бұл жұмыспен қамту саласындағы кез келген қызметтің қажетті екі қанаты.

Иранда ақпараттық технологияларға назар аудару да көп жылдар бұрын басталған  және революция жетекшісінің үнемі баса айтқан тақырыбы  болатын.  Ислам революциясының жетекшісі   сөздерінің бірінде (7 қыркүйек)  ақпараттық технологияның маңыздылығына тоқталып: «Коммуникациялық технологиямен байланысты салаларды дамыту үшін үкіметтің, әсіресе ғылым және технология жөніндегі вице-президенттің жоспарлауы мен қолдауы өте қажет. Бұл салаларды білімге негізделген компаниялар арқылы кеңейту жұмыс орындарын құруға және ел экономикасының дамуына жоғары әсер етеді»,- деді.

1404  жылғы құжатта жалпы ұлттық өнімнің 50 пайызы технологияға негізделген және білімге негізделген бизнес саласында жүзеге асырылуы керек деп нақты көрсетілген. 1401  жылғы ұранда революция жетекшісі білімге негізделген экономикаға  және бұл мақсатқа жету үшін ақпараттық технологияның рөліне  баса назар аударды. Иранның   Байланыс және ақпараттық технологиялар министрі Иса Зарепур былай  деді: «Жыл ұранын жүзеге асыруда бүгінде еліміздің түкпір-түкпірінің дамуының инфрақұрылымы мен өзге де технологиялардың қозғаушы локомотивіне айналған еліміздің ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласына үлкен жауапкершілік жүктеліп отыр және ол цифрлық экономиканың өзегін құрайды».

Өткен жылдарда Иранда ақпараттық технологиялар мен бағдарламалық қамтамасыз ету саласының өсуі айтарлықтай болды. Технологияның дамуымен  технология адамдардың өмірінде ерекше рөлге ие болды, сондықтан бүгінгі күні экономикалық қызметтің маңызды құралдарының бірі ақпараттық-коммуникациялық технология немесе қысқаша АКТ болып табылады.  Бұл ақпараттық технологияны экономикалық өсу факторына  айналдырды. Осы маңыздылығына байланысты 13 шілде  Иран күнтізбесінде «Ақпараттық технологиялар күні» болып аталды.

Ақпараттық технологияның маңыздылығының себептерінің бірі – оның жұмыспен қамтуға әсері. Білімге негізделген жұмыспен қамту ақпараттық технологиялар саласындағы ең маңызды нүкте болуы мүмкін. Өйткені осы саладағы жалпы сауаттылық деңгейінің артуына байланысты ақпараттық технологияларда жұмыс орындарын құру мүмкін және жұмыспен қамтуды дамыту факторы ретінде құрылуы мүмкін. Осы мәселелерге қарамастан, экономика сыртқы қауіптерге нық төтеп бере алады. Сонымен қатар, ақпараттық технологияларды пайдалану өндіріс шығындарын азайту, өнімділікті арттыру және өнім мен қызмет көрсету сапасын жақсартумен қатар қоғамдағы сұраныстың өсуіне жағдай жасай алады. Назанин Шейх Сараф, бизнес сарапшысы: «Бизнесті құрудың жылдамдығы мен мотивациясын арттырумен қатар, ақпараттық технологияларды пайдалану жаңа нарықтарға қол жеткізуді жеңілдету арқылы техникалық және инжинирингтік қызметтерді экспорттау немесе тіпті тауарларды экспорттау үшін жағдайларды қамтамасыз ете алады»,- деді.

Ислам революция жетекшісінің ақпараттық технологияға баса мән бергеніне қарамастан, Иранның ақпараттық технологияны пайдалануы мен алдыңғы қатарлы елдердің оны пайдалануы арасында әлі де үлкен алшақтық бар. Иран телекоммуникация компаниясының бас директоры Маджид Солтани Захидандағы Иран телекоммуникациясының талшықты-оптикалық даму қозғалысын бастау рәсімінде: «Ақпараттық-коммуникациялық технология 1401 ұранын жүзеге асыруда және жұмыс орындарын ашуда өте тиімді болуы мүмкін, шын мәнінде ғылым мен техниканың дамуы экономиканың ілгерілеуіне әкеледі және елдің экономикалық өсуіне тікелей әсер етеді. Ақпараттық-коммуникациялық технологияның Иран экономикасы мен жалпы ұлттық өніміндегі үлесі бір пайыздан дерлік төмен болса, кейбір елдерде бұл үлес жеті пайыздан, кейде тіпті 10 пайыздан да асып түседі. Иранның жалпы ішкі өніміндегі цифрлық экономиканың үлесі 2016 жылдан 2020 жылға дейін 3,8%-дан 6,9%-ға дейін өсті, ал әлемдік орташа көрсеткіш 22,5%-ды құрайды. Сондықтан цифрлық экономиканың өсуіндегі үлесіміз тезірек өсуі қажет, әлемнен әлдеқайда артта қалды»,- деді.

Иранның  ақпараттық технологиялар саласындағы бұл жағдайын және сондай-ақ ИИР-ның  негізінен білікті ел екенін және осы салада әлемдегі ең жоғары елдердің қатарында саналатынын ескерсек, ақпарат  технология саласындағы инвестиция елдің экономикалық мәселелерінің  маңызды бөлігін шеше алады немесе азайта алады.