Pars Today

«Салаф» немесе «Асалаф» бұрынғыларды білдіреді, ал «Халаф» немесе «Ахлаф» болашақтағыларды білдіреді. Бұл жалпы мағына барлық дәуірлер мен уақыттарды қамтиды.

«Салаф» немесе «Асалаф» бұрынғыларды білдіреді, ал «Халаф» немесе «Ахлаф» болашақтағыларды білдіреді. Бұл жалпы мағына барлық дәуірлер мен уақыттарды қамтиды. Кез келген адам өз заманында өзінен бұрынғыларға да, болашағына да қарсы болады. Ал барша мұсылмандар Исламның сүйікті Пайғамбарына (с.ғ.с.) және оның адал сахабаларына еруді қалайтындықтан, барлық мұсылмандар мен ислам дінін ұстанушылар қандай да бір түрде «сәләфи» деп айтуға болады.

Алайда, ислам қоғамында Қамари күнтізбесі бойынша 8-ші ғасырдан бастап кең тараған терминнің мағынасында және Ибн Таймия ойлары арқылы «салиқа  Салаф» мағынасы Ислам тарихының алғашқы үш ғасырындағы тұлғаларды білдіреді. Ибн Таймия аяттар мен хадистерді түсінгені бойынша кейінгі кезеңдерде шәкірттері жалғастырған бұрмаланған жолға түскен. Рационалды пайымдауға қарсы тұру, философия мен логикаға қарсы шығу, сонымен қатар теология ғылымын теріске шығару, теологтармен күресу, астарлап әсірелеу, басқа діндердің мұсылмандарын кәпір деу – бүгінгі таңда уахабшылар ұстанатын маңызды сенімдердің бірі. Өткен жолға оралу сылтауымен уахабшылар әркім Құранға тікелей жүгіну керек, өйткені маңыздысы Құранның сырты мен іші және араб тілін білу арқылы оны кез келген адам оқи алады деп санайды. Олардың пікірінше, әрбір адамның аят пен рауаяттарды түсінуі оның іс-әрекетіне өлшем болуы мүмкін және мұндай әрекет діни және Ислам бойынша болады. Осы сенімдерінің арқасында уахабшылар «еліктеу» қағидасын жоққа шығарып, өз қоғамындағы ғұламалардың діни беделін жойды. Екіншіден, олар діни және діни мәселелерді түсінуде шатасушылық туғызды. Салафиттер аяттардың ешбір ішкі мағынасы жоқ деп есептейтін сияқты. Демек, ижтиһад, мужтаһид және фиқһ қажет емес. Аяттарды, дәстүрлерді дұрыс әрі толық түсіну әрбір адамның қолынан келеді. Олардың пікірі бойынша маңызды нәрсе - барлық жағдайда аяттарға сәйкес әрекет ету. Пайғамбардың (с.ғ.с.): «Құранның сырты да, іші де бар, ішінің де іші, жетіге дейін іші бар» деген сөзін сәләфилер ешқашан естімеген сияқты.Тіпті кейбір ғұламалардың айтуынша, жетпіс  ішкі қабаты бар.

Уахабшылардың Құранға деген көзқарасы әрбір мұсылманның тарихи жадын Исламның басында «Лә хукмә иллә Аллаһ» деген ұранды ұстанған топқа тартады, бұл үкім тек Аллаға тән дегенді білдіреді.... Сіз дұрыс ойладыңыз:    айтып отырған тобымыз - хауаридждер. Олар Ислам қоғамында ардақты Пайғамбардан (с.ғ.с.) кейін ешкімнің билік етуге құқығы жоқ деп ойлағандар. Олар биліктің кез келген түрін жоққа шығарды, тек өздерінің түсінігін дұрыс деп санады және басқалардың мұсылман екенін жоққа шығарды.

Уахабшылар хауариждерге өте ұқсас екенін жоғарыда айттық. Олар сонымен бірге фанатизм, зорлық-зомбылық және жаугершілік идеясында бірдей. Енді «Салих Салаф» дегенде сәләфилер немесе ваххабилер кімдерді меңзеп тұрғанын жақсырақ түсінетін шығармыз.

Мұсылмандардың тарихи жады хауаридждерден гөрі Пайғамбардың (с.ғ.с.) және оның шынайы сахабаларының сүннетін мен жолын еске түсіреді. Ислам пайғамбары (с.ғ.с.) сахабаларына соғыс кезінде адам құқығын сақтауды үнемі насихаттап отырғанын бәріміз білеміз. Ол қолбасшыларына: «Қиянат дасамаңдар, шартты бұзбаңдар, қарттарды, балаларды, әйелдерді өлтірмеңдер» деп анық бұйырды. Алланың Елшісі (с.ғ.с.) кеш келгендерді және монастыр тұрғындарын өлтіруге тыйым салып, тіпті дұшпанның елшілерін де аяған. Хазірет Мұхаммад (с.ғ.с.) сахабаларына соғыс кезінде мүшріктер мен кәпірлердің қалаларын умен ластамауды үнемі ескерткен.

Алла Елшісі (с.ғ.с.) дұшпанға асқан мейірбандықпен қарады, бұл үлкендіктің мысалын Меккені  жеңген кезінде көруге болады. Мекке мүшріктері оны көп азаптап, қаладан және елінен қуып, оған қарсы бірнеше соғысты тұтатып, ең жақсы туыстары мен серіктерін өлтіріп, өзін жаралап жатқанда, Алланың пайғамбары Меккені жеңгеннен кейін оларды аяп, олардың және жақындарының жанын аман қалдырды. Хазірет (с.ғ.с.) тұтқындарға өте мейірімді болды және басқалардың оларды өлтіріп, азаптауын тоқтатты. Хунейн шайқасында кәпірлер мен мүшріктердің алты мың тұтқынын ешбір өтемақысыз азат еткен, тіпті олар үшін Алладан кешірім сұраған.  

Біздің қазіргі әлемде сүнниттік мұсылмандар арасында сәләфия термині жаңа мағынаға ие болды. Бұл мағына қазіргі дәуірдегі мұсылмандардың оянған кезеңіне қатысты және мұсылмандарды Батысқа интеллектуалдық еліктеушіліктен арылтуға ұмтылғандарға қатысты. Олар мұсылмандар өздерінің ежелгі мәдениеті мен өркениетіне жүгініп, Құран мен Сүннетке қайта оралуы керек деп бекінген. Сәләфилердің бұл тобы заманауи технология мен өркениеттің кез келген символына қарсы болған уахабшыларға ұқсамай, жаңаша көзқараспен, жаңаша оймен жаңа ғылым мен технологияны Исламның қызметіне әкелгісі келеді.

Сәләфилердің бұл тобының жетекшісі – «Мұсылман бауырлар» ұйымы, ал оның негізін қалаушы – ислам діндерін жақындастыруға және мұсылмандардың бірлігін жүзеге асыруға көп күш салған зиялы ғалым. Осы мақсатына жету үшін ол бүкіл өмірін саяхаттап, Ислам әлемінің әр түкпіріне және Еуропа елдеріне саяхат жасады. Ол Осман және Қаджар сияқты патша үкіметтерін сынаушылардың бірі болды және сонымен бірге ислам елдеріндегі Британияның отарлау саясатына қарсы болды. «Мұсылман бауырлар» ұйымының негізін қалаушы  Хасан әл-Бәннаның пікірінше, ақыл-ойды айыптауға болмайды, сонымен қатар ол Құран мен Cүннетпен бірге дін ережелерін түсінудегі білім көздерінің бірі болып табылады. Заманауи сәләфилер исламның басқа діндерін жоққа шығарып қана қоймайды, сонымен қатар олар мұсылмандар арасында бірлік құруға мүдделі және әділетті үкімет құруға ұмтылуда.