Журналистерді нысанаға алу - шындықты нысанаға алу

Ширин Әбу Ақле - Палестинаға қатысты жаңалықтарды таратқан Таяу Шығыстағы палестиналық журналистердің бірі. Ол 11 мамырда Дженинде сионистік режимнің әскери күштерінің шабуылы туралы хабар таратып тұрған кезде нысанаға алынып, басынан алған оқтан қайтыс болды.

Ширин Әбу Ақлені араб әлеміндегі және аймақтағы ең танымал репортер деуге болады. Ол 1971 жылы Құдста араб христиан отбасында дүниеге келген. Ол орта мектеп жылдарын сонда өткізіп, Иорданиядағы университетте сәулет мамандығы бойынша білім алды, бірақ біраз уақыттан кейін оқуын тастап, журналистика факультетіне түсті. Әбу Ақле оқуын бітіргеннен кейін Палестинаға оралды және әртүрлі ақпарат құралдарында жұмыс істеді. Ол 1977 жылы Палестинадағы «Әл-Джазира» спутниктік желісіне қосылып, шәһид болғанға дейін сонда болды.

Ширин Әбу Ақле отыз жыл бойы Палестинаның жолдауын әлем халқына жеткізді. Оның электрондық пошта арқылы жіберген соңғы жаңалығында былай деп айтылды: «Израиль әскері Дженинге шабуыл жасап, ондағы бір үйді қоршауға алды. Жаңалықтардың егжей-тегжейлері анық болған кезде желімен бөлісемін». Ширин қамтымаған палестиналық ауыл, қала немесе лагерь жоқ. Сондықтан да болар, көпшілік оның соңғы отыз жыл бойы әрбір палестиналық үйде болғанын жазды. Әбу Ақле Палестинадағы маңызды оқиғаларға қатысты. Олардың ең маңыздылары – әл-Ақса интифазасы (Екінші интифаза) оқиғалары, Құдс, Газа, Иордан өзенінің батыс жағалауы және басып алынған жерлер арасындағы қақтығыстар. Ширин жақында Джениндегі оқиға туралы бейнесінде: «Джениннің жағдайы өте сезімтал және көңіл-күйі көтеріңкі», - деді. Оның айтуынша, Алжирдегі әріптестері өз кезегінде Дженин лагері мен оның айналасындағы хабарды таратады.

Әдеттегідей, сәрсенбі күні таңертең алаңға шығып, қауіп-қатерден сақтану үшін журналистік болмысын айшықтайтын журналистік киімін киіп,  репортаж дайындау үшін Дженин босқындар лагері мен Джениннің батысындағы Буркин ауылы арасындағы Джабариятқа барды.

Осыдан бірнеше минут бұрын Джениндегі Al Jazeera арнасында продюсер болып жұмыс істейтін тағы бір тілшісі Әли әл-Самуди   иығына оқ тиді. Әріптестер мен оқиға орнында болғандар Ширинды аман алып қалып, ауруханаға жеткізуге бар күш-жігерін салды, бірақ оны тірілтуге тырысқаннан кейін ол қайтыс болды деп жарияланды.

Бұл хабарландырудан кейін Палестинаның түкпір-түкпірінде, әсіресе медиа қоғамында қайғы мен ашу тарады.  Сионистік шенеуніктер оның өлімін абайсызда және өз күштері мен палестиналықтар арасындағы атыс нәтижесінде болды деп жариялады. Оқиға орнында болған тілші Әли әл-Самуди оқиға орнында палестиналық күштердің болмағанын және сионистердің алдын ала ескертусіз кеудеше кигендерге оқ атқанын айтты. Әл-Джазираның хабарлауынша, Ширин Әбу Ақленің жерлеу рәсімі сионистік режимнің қудалаулары мен кедергілерімен қатар жүрді. Жергілікті ақпарат көздері сионистік әскерилердің шәһид Әбу Ақленің мәйітін аза тұтушылардың иығына көтеруге рұқсат бермей,   ауруханаға қайтарғанын хабарлады. Палестина Қызыл Жарты жарты ай ұйымы: «Израиль басқыншылары Ширин Әбу Ақленің аурухана алдында жерлеу рәсіміне шабуыл жасап, ондаған адам жарақат алды»,- деп жариялады. Ақырында палестиналық журналист Ширин Әбу Ақле Құдстағы Дауд Наби зиратына жерленді.

Осы оқиғадан кейін БҰҰ Палестинада Әл-Жазира тілшісінің өлтірілуін айыптап, дереу зерттеу жүргізуге шақырды. Палестина прокуратурасы да ашық зерттеу үшін істі Халықаралық қылмыстық сотқа беретінін хабарлады. Еуроодақ Одағы Таяу Шығыс пен Солтүстік Африкадағы басқыншы күштердің әскери араласуы туралы хабарды таратумен айналысқан Әбу Ақленің шәһид болғанына өкініш білдірді  және кінәлілерді жауапқа тарту үшін бұл істі тәуелсіз әрі жедел зерттеуді талап етті. Израиль әскерилерінің тәжірибелі журналисті  өлтіру қылмысы Палестина мекемелері, БАҚ және кейбір елдердің заң мекемелері мен билігі тарапынан көптеген реакция тудырды. Әлеуметтік желілер  «Ширин Шахид Дженин», «Шахид Шахед» және «Шахид Ширин Әбу Ақле» сынды хэштегтермен толтырылды. Әл-Халил университетінің саясаттану ұстазы Билал Шабаки: «Ширин Әбу Ақле палестиналықтардың екінші интифазасынан бері Отанының алдыңғы шебінің бірінде. Ол Палестина зардап шеккен сайын бізге үміт берді. Ол әрбір палестиналықтың қызы, әрбір босқынның апасы және әрбір залым үшін ақиқат сөзі болды»,- деді. «Фатх» қозғалысы жетекшілерінің бірі  Джамал Хавил  Әбу Ақленің мәйітінің алдында сөйлеген сөзінде: «Алла оны жарылқасын, ол Дженин лагерінде шәһид болу үшін Құдстан келді»,- деді. ИИР да Ширин Әбу Ақленің қасақана нысанаға алынуын қатаң айыптап, оның отбасына,  Әл-Джазира  телеарнасына және бүкіл әлем бойынша Палестина мен қасиетті Құдс ісіне адал журналистерге көңіл айтты. Иран халықаралық ұйымдарды, адам құқықтарын қорғау ұйымдарын және халықаралық БАҚ одақтарын Ширин Әбу Ақленің шәһид болуына байланысты тәуелсіз зерттеу жүргізіп, сионистік режимді осы қылмысы үшін жауапқа тартуға шақырды.  

Уақытша сионистік режимнің жоғары лауазымды тұлғаларының Ширин Әбу Ақленің өлтірілуіне палестиналықтардың кінәлі деген уәждеріне қарамастан, режим әскері бұл қылмысқа қатысы барын мойындады. Haaretz газетінің хабарлауынша, Израиль армиясы Әбу Акленің өлтірілуіне қатысты зерттеу жүргізгеннен кейін оның сионистік сарбаздар тарапынан оққа ұшқанын мойындады. Бұл мәлімдемеде: «Израиль армиясының Додиван бөлімшесінің сарбаздары Дженин лагеріне шабуыл жасаған кезде ондаған оқ атқан»,- делінген.

Бұл туралы Израиль премьер-министрі Нафтали Беннетт: «Израиль палестиналықтардан шындыққа қол жеткізу үшін қолда бар құжаттар мен ақпарат негізінде бірлескен сараптама және бірлескен зерттеу жүргізуді сұрады. Ол сөзінің жалғасында әл-Джазира тілшілері біздің әскерилердің жұмысын бұзу үшін қақтығыстардың ортасына жиі араласады»,- деді.

Өкінішке орай,  Ширин Әбу Ақлеге жасалған қастандық сионистік режимнің журналистерге қарсы жасаған алғашқы қылмысы емес еді.

Палестинаның Ақпарат министрлігінің мәліметі бойынша, 2000 жылғы Палестинадағы екінші интифазадан бері сионистік режимнің қолынан 45 журналист шәһид болды. Бұл күндері біз сионистік режимнің алдын ала ескертусіз шетелдік желілер жұмыс істеп жатқан Газадағы әл-Жалаа мұнарасына  шабуыл жасап, оны қиратқанының жылдығындамыз. Сол күндердің жылдығында сионистік снайперлер   қызметтік міндетін атқарып, халыққа хабар таратумен айналысқан журналисті нысанаға алды.

Бірақ бұл қастандықтардың тарихы көп жылдардан басталады. Сионистік режимнің қолынан және көбінде тікелей оқ атудан шәһид болған журналистердің кейбірі:

Юсуф Әбу Хусейн, Палестинадағы Әл-Ақса радиосының тілшісі, 2021 жылы шәһид болды.

Ахмед Абу Хусейн, палестиналық фотограф, 2018 жылы шәһид болды.

Абдулла Мортаджи, палестиналық жас журналист, әл-Шуджаияны бомбалауда шәһид болды.

Саймон Камилла, Associated Press фотографы және тілшісі, 2014 жылы шәһид болды.

Наджла әл-Хадж, журналист және фотограф әйел, 2014 жылы шәһид болды.

Мұхаммад Абу Айеша, «Құдс» білім беру радиосының директоры, 2011 жылы шәһид болды.

Махмуд Әл-Куми мен Хесам Саламе, «Әл-Ақса» спутниктік фотографтары, 2011 жылы шәһид болды.

Джеймс Генри Доминик Миллер, итальяндық кинематограф және режиссер, 2003 жылы шәһид болды.

Али Шехта Абу Афаш, Доха БАҚ бостандығы орталығының директоры, 2014 жылы шәһид болды.

Назие Адель Друзе, AP тілшісі, 2003 жылы шәһид болды.

Жалған Израиль режимінің қылмыстары туралы хабарды жасыру мақсатында  Ширин Әбу Ақлені мақсатты түрде өлтіру басқыншылардың Палестина сахнасындағы зұлымдық ақиқатынан әлемнің хабардар болуынан алаңдауын көрсетеді. Осы ержүрек ханымның және өз миссиясын орындау кезінде журналистердің  өлтірілуі және зардап шегуі - өте ауыр қылмыс және халықаралық гуманитарлық құқықты айқын бұзу, сондай-ақ бұқаралық ақпарат құралдарының бостандығына, сөз бостандығына және халықтардың ақпарат алу құқығына ашық түрде қол сұғу. Осы күнге дейін көптеген журналистер, фотографтар мен операторлар соғыстар мен зорлық-зомбылықтардан өмірін қиды. Халықаралық заңдарға сәйкес, журналистер,  және әскери қақтығыс аймақтарында қауіпті жұмыстарды атқаратындар азаматтық тұлғалар болып саналады және оларды қорғау қажет. Сондықтан  әлемдік медиа қауымдастықтары бұл мәселеге үнсіз қалмай, оны айыптай отырып, осындай қылмыстарды жасағандар мен жасағандардың жауапқа тартылуын талап етуі керек.