Наурыз дастарханы  (3)

Наурыз және оның түрлі тағамдары! Бұл түрлі-түсті ирандық дастархандарда көп жылдар бойы көрініп, балалық шақтағы естеліктерді алып жүретін тағамдар.

«Балық қосылған сабзи палау» - ирандық отбасылардың көпшілігі мейрам кешінде немесе оның күнінде әзірлейтін тағамдардың бірі. Сабзи палауды  пісіру үшін көктемгі тамаққа қолданылатын жасыл өсімдіктер пайдаланылады және балықты халықтың талғамына қарай түрліше пісіреді.

Ирандықтар ежелден мейрамдарда жасыл өсімдіктер қосылған тағамды жеу керек деп есептеген. Сабзи палаудағы көкөніс құнарлылық пен өмірдің берекесінің белгісі болып саналды. Олар мейрам кешінде көкөніс қосылған тағамды жесе, жыл соңына дейін берекелі де қуанышты өмір сүретініне сенді. Сондай-ақ Иран мәдениетінде балық өмірдің, байлықтың және молшылықтың символы болып табылады. Сондықтан ирандықтар осы сенімге сүйене отырып, келер жыл өздеріне денсаулық, молшылық, береке мен байлыққа толы болсын деп балық жейді. Жаңа жыл қарсаңында күрішті жеу де күрішті бағалы өсімдік деп санағандықтан, береке мен жақсы нәтиженің белгісі еді. Бұл наным бойынша олар келер жылы егістіктері берекелі, жемісті болсын деп Жаңа жыл қарсаңында күріш жейді. Сондықтан өмірдің белгісі болып табылатын балық пен   құнарлылық белгісінің болуына байланысты күріш және берекенің белгісі саналатын жасыл өсімдіктер жеу  қай жерде тұрса да көптеген ирандық отбасыларда әдет-ғұрып болды және әлі де солай.

Наурыз келмес бұрын дайындалатын тағы бір өте танымал тағам Саману  (Samanu) деп аталады. Саману бидай ұнынан және бидай өскінінен пісірілетін құнарлы тағам, сондықтан ол Е дәрумені мен қоректік заттарға бай. Саману «Жеті Син» дастарханына қойылады және жақсылық пен берекенің символы болып табылады. Саману пісіру оңай емес. Әдетте оны пісіруден 10 күн бұрын бидай өскіндерін дайындайды. Саману топпен және үлкен көлемде дайындалады. Отбасы мүшелері, кейде көршілер жиналып, бірнеше сағат бойы бірге болады және Саману үлкен қазанын ол дайын болғанша араластырады. Саману топпен және үлкен көлемде дайындалады. Отбасы мүшелері, кейде көршілер жиналып, бірнеше сағат бойы бірге болады және Саманудың үлкен қазанын ол дайын болғанша араластырады.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      Сондай-ақ, ластанудан құтылу үшін мыстан жасалған ыдыстарды мысшылар мен ағартқыштарға қалайымен ағарту үшін береді.  Хорасандықтардың, әсіресе Оңтүстік Хорасанда, күйеу жігіттің отбасы жаңа үйленетін қалыңдыққа киім-кешек, аяқ киім, сөмке, күріш, ет және тағы басқа заттар сатып  алатын. Тағы бір қызықты рәсімі – «Жеті Син»  дастарханы. Наурызда азық-түлікпен бірге кешкі ас немесе түскі ас, ал күйеу жігіттің отбасы қарым-қатынастарын нығайту үшін күйеу жігітті үйіне түскі немесе кешкі асқа шақырды. Оңтүстік Иран халқы, барлық ирандықтар сияқты Наурыз мерекесін ең маңызды мерекелердің бірі деп санайды.

Иранның  оңтүстігіндегі бұл аймақ тұрғындарының Наурыз айтында жасайтын әдет-ғұрыптарының бірі – жыл ауысу сәтінде және Наурыз намазын оқығаннан кейін бір-бірін қолдарына раушан суы мен тәттілермен құттықтаулары. , олар жақындарының  бейіттерін зиярат етеді.  Иранның тағы  бір бөлігі ретінде ширазилердің Наурызда қызықты әдет-ғұрыптары бар, олар апельсин ағашына  үйленеді. Апельсин көктем ағашы – Ирандағы ең әдемі ағаштардың бірі, ол Шираз қаласында көп кездеседі.

Бұл ағаш өзінің тұрақты хош иісімен Шираз қаласын еске  түсіреді.  Апельсин көктемнің иісін сезуге болатын  ең таза хош иістердің бірі екені сөзсіз.  Ширазда үйдегі апельсин ағашы жеміс бермесе немесе апельсин аз берсе, оны қалыңдық етіп алып, оған той жасайтын ғұрып  бар.

Апельсин ағашының үйлену оқиғасы  мейірімділік ағашын отағысы келетін әйел әңгімесі.  Сол жылы жеміс бермеген ағаш, Мейірімсіз болып аталады.  Бұл рәсімге көрші әйелдер  шақырылады.  Барлығы жиналып, үй иесінің әйелі мейірімсіз болып қалған ағаштың бұтағын символдық түрде кесу үшін араны алады.   Осы арада көршінің бір әйелі ағашты отамасын деп  араша түседі. Ол  ағашқа жұқа тор жауып,  ағашқа  шекер сеуіп, қуанышын білдіріп,  келесі жылы көктемде апельсин болады  деп сенеді.