Араб елдері және Түркия; Палестинаға іс жүзінде қолдау көрсету қажеттілігі

«Әл-Ақса дауылы» мен сионистік режимнің Газа секторына қарсы соғысынан бір ай өтті. Араб елдері мен Түркия Газадағы күрделі дағдарысқа қатысты жедел позиция ұстанбай, тек саяси ұстанымын білдірді. Маңызды сұрақ: «Бұл ұстаным түрі Газа халқының қырылуын тоқтатуға қаншалықты әсер етеді және оның әсерін арттыру үшін исламдық үкіметтер қандай шаралар қолдануы керек?»

Газадағы геноцид қылмысына қысқаша шолу

«Әл-Ақса» дауылын ХАМАС қозғалысының әскери қанаты «әл-Кассам» жауынгерлері 7 қазан күні жүзеге асырды. Осы операция алдында 75 жылдық тарихындағы ең үлкен жеңіліске ұшыраған сионистік режим Газа секторына қарсы жан-жақты шабуылдарын бастады. Оның негізгі мақсаты - Газадан тұрғындарын жер аударуға мәжбүрлеу, Газаның солтүстік аудандарын басып алу және ХАМАС-ты жою мақсатында адамдарды өлтіру. Соңғы статистика бойынша 10 мыңға жуық палестиналық шәһид болды, оның 70 пайызға жуығы балалар, әйелдер мен қарттар. Сионистік режим ауруханаларды, медициналық орталықтарды, тұрғын аудандарды, босқындар лагерлері мен мектептерді қасақана бомбалауда, тіпті БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерриш де осы қылмыстарға реакция білдіріп: «Мен қорқып кеттім» деді. Газада тіпті БҰҰ-ның 70-ке жуық қызметкері қаза тапты. Сионистік режим Газа секторында геноцид жасауда, бұл қылмыс Халықаралық Қылмыстық Сот Статутының 6-бабында былайша анықталған: «Геноцид дегеніміз төменде сипатталған, ұлттық, этникалық, нәсілдік немесе діни топты осы атаулар бойынша толығымен немесе бір бөлігін жою мақсатында жасалған кез келген әрекеттерді білдіреді. А) топ мүшелерін өлтіру; б) топ мүшелерінің физикалық немесе психикалық денсаулығына ауыр зиян келтіру; в) топты осы топтың дене күшінің толық немесе бір бөлігінің нашарлауына әкеп соқтыратын сәйкес емес өмір сүру жағдайларына әдейі орналастыру; г) топта туудың алдын алу шараларын қолдану; д) балаларды бір топтан екінші топқа күштеп ауыстыру». Сионистік режим бұл бес істің барлығын Газа халқына қарсы жасады.

Араб елдерінің Газа дағдарысына көзқарасы

Ащы шындық мынада: сионистік режимнің Газа секторының езілген халқына қарсы қатыгез әрі қылмыстық әрекетінің себептерінің бірі исламдық елдердің осы басқыншы режимге қатысты қайшылықты және негізінен жарияланған ұстанымдары болып табылады. Сионистік режим геноцид пен этникалық тазартумен айналысып жатқан Газадағы соңғы дағдарыста араб елдері арасында көрінетін жалғыз ортақ ұстаным осы режимнің қылмыстарын айыптау болды. Сауд Арабиясы, БАӘ, Египет, Кувейт, Оман, Иордания, Бахрейн, Ирак, Сирия және Ливан сияқты басқа елдер де басқыншы режимнің Газаға қарсы қылмыстарын айыптады. Араб елдері Газа халқының осы тосқауылдың солтүстігінен күштеп көшуіне үзілді-кесілді қарсылық білдірді, бірақ сионистік режимнің аяусыз бомбалауы салдарынан Газа тұрғындарының жүздеген мың адамның мәжбүрлі қоныс аударуына қарсы ешқандай шара қолданбады. Катар ХАМАС пен сионистік режим арасындағы келіссөздер үшін арағайындық талпыныс жасады, бірақ бұл талпыныстар әсіресе Американың кедергісі мен қарсылығы салдарынан нәтиже бермеді. Мысыр палестиналықтардың бірнеше мәрте өтініштері мен Газадағы ең нашар гуманитарлық жағдайға қарамастан Рафах өткелін қайта ашудан бас тартты. Ең ащы мәселе, ХАМАС-тың кейбір қайраткерлерінің айтуынша, тіпті бірқатар араб елдері ХАМАС-ты жоюда Америкамен және сионистік режиммен келіскен. Араб елдері Газаға қарсы қылмысты тоқтату үшін қандай да бір іс жүзіндегі шара қолданудан бас тартса, Йемен астанасы Санада орналасқан Ұлттық құтқару үкіметі ресми түрде сионистік режимге қарсы соғысқа кірді, Ливан Хизболласы солтүстік майданда сионистік режимге қарсы соғысқа кірісті. Ирак пен Сирияның қарсыласу топтары да осы елдердегі Америка базаларына қарсы әскери әрекет жасады. Хизболланың солтүстік майданнан шабуылдары кең таралмағанымен және Хизболланың нақты күші болмағанымен, бұл сионистік режимнің оңтүстік майданнан күштерінің үлкен бөлігін қысқартып, солтүстік майданда Ливан Хизболласының қоқан-лоққыларымен күресу үшін пайдалануына себеп болды. Сейед Хасан Насролла 12 қараша, жұма күні: «Ливан майданы Газаға шабуыл жасау үшін қолданылған күштердің үлкен бөлігін қысқартты. Сионистік әуе күштерінің төрттен бірі солтүстік шекараларға жіберілді және қорғаныс күштерінің жартысына жуығы да Ливан бағытында орналасқан. Егер біздің ұстанымымыз тек ынтымақ пен сыңай таныту болса, Израиль солтүстік шекараларынан босатылып, өз күштерін Газаға жіберер еді»,- деді.

Түркияның Газа дағдарысына көзқарасы

Түркия президенті Режеп Тайып Ердоған Газадағы гуманитарлық дағдарыс пен осы жолақтағы адамдардың қырылуына қатысты неғұрлым байсалды көзқарас ұстанған исламдық билік өкілдерінің бірі. Ердоғанның ұстанымы маңызды, себебі оның үкіметі «әл-Ақса дауылынан» бұрын сионистік режиммен қарым-қатынастарды қалпына келтіру арқылы осы қарым-қатынастарды дамыту үшін қадамдар жасады. Газаға қарсы соғыс басталғаннан кейін шамамен 20 күн өткен соң Ердоған сионистік режимге қарсы салмақты әрі шешуші ұстанымға ие болып, келесі күндері де осы ұстанымын қайталады. Режеп Тайып Ердоған қарашаның 6-сы күні Стамбұлда Палестина халқына қолдау көрсету және сионистік режимнің шабуылдарын айыптау мақсатында өткен ауқымды шеруде сөз сөйледі. Ол: «Израиль менің ХАМАС террористік топ емес деген сөзіме наразы болды. Мен ХАМАС  лаңкестік топ емес екенін қайталаймын. Украина үшін қолтырауынның көз жасын төккендер енді Газадағы оқиғалар алдында үнсіз қалды. Күні кешеге дейін Украинадағы қиянат үшін жылап келгендер бүгін Израильді қолдап, қолдары қанға боялған»,- деді. Батыс елдерінің қолдауынсыз Израильдің үш күн  қарсылық көрсете алмайтынына тоқталған Ердоған: «Біз Израильді әлем алдында соғыс қылмыскері ретінде көрсетуге жағдай жасап жатырмыз. «Газа секторында болып жатқан жағдай өзін-өзі қорғау емес, жантүршігерлік кісі өлтіру»,- деді. Бұл мәлімдемелерде Түркия президенті біріншіден ХАМАС-ты қорғады, екіншіден, Батыстың болжамды адам құқықтарына күмән келтіріп, Батысты адам құқықтары мәселесінде нәсілдік кемсітушілікпен айыптады. Үшіншіден, Американы сионистік режимнің қылмыс серіктесі ретінде таныстырды, төртіншіден, сионистік режимді әскери қылмыскер ретінде таныстырды және бұл қылмыстар халықаралық қылмыстық соттарда жауапқа тартылуы мүмкін. Сондықтан Ердоғанның Газаны қорғаған мәлімдемелері мақтауға тұрарлық. Осыған қарамастан, Ердоған Түркия ішінде елеулі сынға ұшырады. Сыншылардың пікірінше:

1. Ердоған Газаны қолдаған халық шерулері күшейгеннен кейін белгілі позицияны ұстанды. Басқаша айтқанда, түрік халқы мен элитасының кең ауқымы сионистік режимге қарсы берік ұстанымдарына байланысты Ердоған көптеген есептеулер мен ой-пікірлермен ақырында Газаны қорғау және басқыншы режимнің қылмыстарын айыптайтын ұстанымға ие болды.
2. Ердоған Газаны қолдап, сайлауды пайдаланып қалуға тырысуда. Түркияда алдағы наурызда әртүрлі қалалардың әкімдерін сайлау үшін жергілікті сайлау өтеді. Ердоған бұдан бұрын да бірнеше рет халық дауысын алу үшін Палестинаның қолдауын пайдалануға тырысты. Орхан Борсали, түрік газетінің сарапшысы: «Ердоған ХАМАС-тың біздің көптеген азаматтарға ұнайтынын жақсы біледі және осы себепті ол бұл сөздерді партия мен сайлау құралы ретінде қолданады», - деді.   

Араб елдері  мен Түркияның қолында бар іс жүзіндегі әрекеттері

Исламдық үкіметтер қабылдай алатын осы практикалық шаралардың кейбірі:

1. Сионистік режиммен дипломатиялық және экономикалық қатынастарды тоқтату

Араб елдері мен Түркияның сионистердің қылмыстарымен күресу және Палестинаға қолдау көрсету үшін жасай алатын маңызды шараларының бірі – Құдстың басқыншылық режимімен байланысты үзу. 2020 жылдан бастап АҚШ үкіметінің арағайындығымен кейбір араб елдері мен сионистік режим арасындағы қарым-қатынастардың қалыпқа келуі басталып, күшейе түсті. БҰҰ Бас Ассамблеясының 78-ші сессиясында Сауд Арабиясы мен сионистік режим арасындағы қарым-қатынастарды қалыпқа келтіру мәселесі көтеріліп, тіпті Сауд Арабиясының тақ мұрагері Бин Салман да: «Біз қалыпқа келуге бұрынғыдан да жақынбыз»,- деп жариялады.

Түркия да 2022 жылдан бастап қарым-қатынастарды қалпына келтіру жолында. Осыдан 13 жыл бұрын, 2010 жылы сионистердің «Мави Мармара» кемесіне жасалған шабуылынан және 9 түрік азаматының қазасынан кейін Анкара мен Тель-Авив арасындағы қарым-қатынас шиеленісіп, нашарлады. Ақырында, 2018 жылы Түркия Газа тұрғындары өткізген «Оралу» деп аталатын шеру кезінде палестиналықтардың өлтірілуіне наразылық ретінде басып алынған жерлердегі барлық дипломаттарын кері шақырып, тараптар арасындағы қарым-қатынас ресми түрде үзілген болатын. Алайда араға 4 жыл салып, яғни 2022 жылы Түркия сионистік режиммен қарым-қатынасын қалпына келтіруге тағы да көшті. Сионистік режимнің президенті Исаак Герцог Анкараға барған кезде Сакир Өзкан Турунлар да Түркияның басып алынған жерлердегі елшісі ретінде таныстырылып, 2023 жылдың 11 қаңтарында Исаак Герцогқа сенім грамотасын тапсырды. Кейбір исламдық елдермен қарым-қатынастарды қалыпқа келтіру және Түркияның сионистік режиммен қарым-қатынастарын қалпына келтіру осы режимнің палестиналықтарға қарсы зорлық-зомбылықты арттыруына себеп болған ең маңызды себептердің бірі екені даусыз. Бұл мәселені исламдық билік үшін тарихи сабақ ретінде қарастыру керек.   Кейбір исламдық елдер арасындағы қарым-қатынастарды қалыпқа келтіру және Түркияның сионистік режиммен қарым-қатынасын қалпына келтіру осы режимнің палестиналықтарға қарсы зорлық-зомбылықты арттыруына себеп болған маңызды себептердің бірі болып табылады. Енді араб елдері мен Түркияның бұл режиммен дипломатиялық, сонымен қатар бұл режиммен экономикалық қарым-қатынасын үзуі қажет. Бұл практикалық әрекет сионистік режимге қысымды күшейтеді және сионистер тағы да Батыс Азия аймағындағы оқшаулану қорқынышының куәсі болады. Сионистер мұндай жағдайды болдырғысы келмейді.  

                                                                                                                                                                2. Палестинаға қарай синусоидальды позицияларды аяқтау

Түркияның Палестинаға қатысты саясатының ащы фактілерінің бірі – Анкара үкіметінің бұл салада, әсіресе 21-ші ғасырда теріс ұстанымдары болды. Ердоған Палестинаны қолдап, Давос саммитінде сионистік режимнің басшысы Шимон Переспен ауызша қақтығысқа түсіп, отырысты тастап, бір кездері Тель-Авивтегі елшісін шақыртып алып, осы режиммен қарым-қатынасын үзген болатын. Бірақ Палестина 2020 жылдан бастап араб елдерінің сионистік режиммен қарым-қатынастарының қалыпқа келуіне куә болғанымен, Түркия да осы бағытта қозғалып, бұл режиммен қарым-қатынастарын жандандырды. Палестиналықтар 2021 жылы Сайф әл-Құдс соғысын және сионистік режимнің екі және үш күндік соғыстарын көрді. Түркия мен араб елдерінің ұстанымдары Палестинаға көмектесіп, сионистік режимге қысым көрсетіп, шоу режимінен және «дағдарыс кезінде тек қолдау көрсетуден» шығып, тұрақты әрі үздіксіз күн тәртібіне айналуы мүмкін. Сионистік режиммен соғыс болмаған кезде де Палестинаға қолдауды күшейту керек,   бұл елдердің сыртқы саясатының орталық көрсеткіші болып табылады.

Спортшылар сионистік спортшылармен жарысуға  шықпады

Араб елдері мен Түркияның сионистік режимге қатысты жасауы тиіс тағы бір практикалық әрекеті – бұл режимнің заңдылығының жоқтығын дәлелдеу. Тель-Авив аймақтық және жаһандық заңдылық дағдарысына түсіп қалудан қатты қорқады. Спортшылардың   сионистік спортшылармен жарыс алаңына шықпауы осы заңдылық дағдарысын тудыратын шешімдердің бірі болып табылады. Мәселе мынада, Газадағы сионистік режим тағы да әскери қылмыс жасады. Батыс елдері бұл қылмыста сионистік режиммен бірге болып, осы қылмысқа қатысы бар болса, араб елдері мен Түркия Палестинаға қолдау білдіріп, жариялай алуы керек. Араб елдері қайраткерлері мен Түркия президентінің Палестина мен ХАМАС-ты қолдап, батыстық державалар мен сионистік режимді айыптаудағы мәлімдемелері мақтауға тұрарлық әрекет. Олар дипломатиялық және экономикалық қарым-қатынастарды үзу, сондай-ақ Палестинаға қолдау көрсетуді сыртқы саясаттағы тұрақты және негізгі көзқарасқа айналдыру сияқты практикалық шаралармен аяқталып, Газадағы геноцидті тоқтату үшін сионистік режимге қысымды күшейтеді.