"Фаджр" онкүндігі 2: Ислам революциясы және Ирандағы діни демократия идеалының жүзеге асуы

Иран халқының Ислам революциясы кезіндегі басты армандарының бірі еркіндік пен елдің тағдырын анықтауға қатысу болды.

Иран халқының Ислам революциясы кезіндегі ұрандарында қайта-қайта естілетін негізгі армандарының бірі – еркіндік пен ел тағдырын анықтауға қатысу болды. Пехлеви режимі кезінде олар өздерінің негізгі бостандықтарының зорлық-зомбылық пен тұншықтырылуын және басылуын жан-тәнімен сезініп, демократияға негізделген үкімет пен құқықтарын құрметтеуді талап етті.

Екінші жағынан, Ислам революциясының ұлы әрі танымал жетекшісі, өзін солардың қызметшісі деп атаған және халықтың осы қозғалыстың жеңісіне белсене қатысуының халықтың ерік-жігерінің маңыздылығына әсерін жақсы білетін имам Хомейни (р.а.) қалауы мен өз тағдырын өз бетінше анықтау құқығына баса назар аударылды. Оның лайықты мұрагері аятолла Хаменеи: «Имам халыққа күрес туын берді», - дейді. Ақиқат бірдей болды және халықтың Пехлевиге тәуелді режимге қарсы күрес сахнасында кеңінен және тұтас болуы бұл репрессиялық режимді құлата алды.

Түрлі дүниежүзілік революциялар жетекшілері қозғалыс жеңісінен кейін бірте-бірте халықты тастап, өткеннің уәделерін ұмытып, әдетте халыққа зиян келтіретін өз жолымен жүреді. Бірақ көтерілістің жеңісі мен жалғасуындағы халықтың рөліне терең және байыпты сенімі бар имам Хомейни 1979 жылы ақпанда Иран Ислам революциясының жеңісінен кейін бірден үкімет түрін анықтау үшін референдум өткізуге бұйрық берді. Бұл референдумда қатысушылардың 98 пайыздан астамы революциялық және ислами мұраттарына сүйене отырып, «Ислам республикасы» үкіметін құруды талап етті.

Арада бірнеше ай өткенде тағы бір референдумда халық өз өкілдері әзірлеген конституцияны мақұлдады. Бұл заңның кіріспесінде: «Конституция интеллектуалдық және әлеуметтік озбырлық пен экономикалық монополияның кез келген түрінен бас тартуға кепілдік береді және әміршіл жүйені бұзып, халықтың тағдырын өз қолдарына беруге ұмтылады» деп көрсетілген.

Осыған байланысты Иран Ислам Республикасының Конституциясының әртүрлі қағидаларында адамдардың пікір білдіру, жиындар өткізу, басылымдар шығару және т.б. құқықтары мен бостандықтары нақтыланды. Енді Иран халқы революцияның осы жетістігін пайдаланып, түрлі жиындарда билікке саяси, мәдени және одақтық наразылықтар мен сындар айтуда. Сондай-ақ интернет пен виртуалды кеңістікте әртүрлі пікірлер мен көзқарастарды білдіруге кең еркіндіктер берілген. Демократия мен халықтың өз болашағына қатысуының маңызды көріністерінің бірі – еркін және әділ сайлау өткізу. Иран Ислам Республикасының Конституциясының қағидаттарына, сондай-ақ биліктің, әсіресе Имам Хомейни мен Аятолла Хаменеидің халықтың өз тағдырына еркін қатысуына баса назар аударуына сүйене отырып, олар белсенді және ынталы болды. Осы уақытқа дейін көптеген сайлаулар өтті. Енді президент, Ислам кеңесінің өкілдері, қалалық кеңес өкілдері және басшының қызметін анықтау мен бақылауға жауапты жетекші сарапшылардың өкілдері халықтың дауысы мен пікірі арқылы сайланады.

Бірақ Иранды басқарып отырған демократияның маңыздылығы – оның діни және исламдық болуы. Ата Заңымыздың 56-бабында: «Дүние мен адамға абсолютті егемендік Құдайдікі және Ол адамды өзінің әлеуметтік тағдырына билеуші ​​етті...» деп көрсетілген. Яғни, Исламда адамға еркіндік пен таңдау құқығын Алла Тағала беріп, оның шегін шексіз даналығымен, білімімен белгілеген. Демек, адам осы илаһи шектеулер аясында ілгерілеу мен эволюцияның дұрыс жолын таңдай алады.

Ирандағы демократия да халық үшін билеушілерді таңдауда маңызды рөл атқаратын исламның прогрессивті ілімдерінен алынған. Ислам революциясының жетекшісі аятолла Хаменеи бұл мәселені былай түсіндіреді: «Біз жаңа тәжірибе әкелдік. Біз демократияны діннен алдық. Біздің демократия руханият пен дінмен байланысты, сондықтан ол діни демократияға айналды. Ислам Республикасы құрылды. Мұндай жүйемен Иран халқы өздері сенетін ислам ережелері мен құндылықтары аясында дауыс береді және шенеуніктердің осы стандарттарға сәйкес келуін күтеді. Осылайша Иранның мұсылман халқының өз революциясындағы ең маңызды мақсаттарының бірі, яғни Ислам республикасы жүйесі мен діни демократияның билігінің орнауымен өз тағдырына бостандық пен егемендік алу 2012 жылы жүзеге асты. Иран халқы үшін бұл мүмкіндікті қамтамасыз етудің ең жақсы жолы олар сенімді және сенімді агенттерді еркін таңдау арқылы салауатты қоғам мен гүлденген ел құра алады.