Ирандағы сайлау және ұлттық бірлік

Сайлаудың маңызды ерекше міндеттерінің бірі – оның ұлттық бірлікке әсері.

Сайлау ерекше және маңызды қызметтері бар маңызды саяси көріністердің бірі болып табылады. Бұл функциялардың ішінде қоғамдағы өмір сүру, билік және тұрақты даму кодексі ретінде ұлттық бірліктің маңызды категориясына әсер ету. Бұл әсер оң және теріс болуы мүмкін. Иран Ислам Республикасы жүйесінің дұшпандарының да Ирандағы сайлауға ден қоюының бір себебі. Және олар ауқымды бағдарламалар мен жарнамалар арқылы кең, күшті және ынталы қатысуға жол бермеуге тырысады, бұл осы саяси және әлеуметтік құбылыстың біріктіру рөліне байланысты. ИИР жетекшісі аятолла Хаменеидің айтуынша бойынша, адамдардың сайлау алаңында болуы және қатысуы ұлттық бірліктің белгісі болып табылады. Оның айтуынша, сайлау – ел бірлігіне, ұлттық бірлік – ұлттық қауіпсіздікке де себеп, ұлттық қауіпсіздік – ұлттық билікке жетелейді.

Құран Кәрімде «Әли Имран» сүресінің 103-аятында алауыздық, келіспеушілік, бөліну соғыс отының шеті ретінде және бірлік мұндай шұңқырға түсу қаупін жоюшы деп айтылды. Мүминдердің әмірі Имам Әли (ғ.с.) да өзінің бір уағызында алдыңғы үмметтердің тарихын сипаттай отырып, осы мәселеге баса назар аударған: «Бірлік пен ынтымақ болғанда, абыройы мен атақ-даңқы қалай әлемге билік жүргізді, бірақ шашырап кеткенде қорлық соларға бұрылып, жан-жақтан тоналып, абыройы мен егемендігінен айырылды». (Нәһжул-Балаға, 192-ші құтпа)

Сайлау ұлттық бірлікке қалай әсер етеді? Бұл сұраққа жауап ретінде, «негізінен әлеуметтік қатысу конструктивті болып табылады және қоғамдағы ұлттық келісім мен келісімді қамтамасыз етеді» деп айтуға болады. Сайлауды өткізу принципі қоғамның барлық топтарының жалпыұлттық процеске кеңінен қатысуының негізі болып табылады және сайлауды бірлік пен ынтымақ осіне айналдыратын дәл осы қағидат. Бұл бірлік пен келісім жүйенің ұлттық билігінің негізі болып табылады. Осы тұрғыда ИИР-ның дұшпандары қолдарынандағы заманауи құрал-жабдықтарға қарамастан және әртүрлі жақтан алған орасан көмектеріне қарамастан Ислам Республикасын жеңе алмағанын ұмытпайық. Өйткені Ирандағы ұлттық бірлік ең жоғары деңгейде болды және жұртшылықтың қатысуы Иранның әскери күштерін соғысқа серік етті.

Халықтың сайлау сахнасына жігерлі де ынталы қатысуы – халықтың ұлттық болмысы мен ұлттық үкіметіне қолдау көрсетуі. Халықтың сайлауға белсене қатысуы азаматтардың ұлттық болмысын насихаттауға баса мән беруін білдіреді. Осы себепті саяси қатысудың, оның ішінде сайлауға қатысудың маңызды белгілерінің бірі – ұлттық бірлікті құру. Ұлт өзінің ішкі бірлігіне қол жеткізіп, оны сыртқы қабаттарға әлеуметтік байланыстар түрінде таратып, ұлттық қоғамның барлық салаларында, қырларында кеңейту арқылы «ұлттық бірлікке» қол жеткізе алады. Осы бірліктің пайда болатын жерінің бірі – сайлау. Иран Ислам Республикасының жетекшісі аятолла Хаменеи осыған байланысты былай дейді: «Елге күш-қуат тудырып, елді іргесі берік ететін істің бірі – ұлттық бірлік. Расында, ел бірлігі – тосқауыл, жау алдындағы - берік қамал.  Ұлттық бірлік революцияның жеңісінде, содан кейін революцияның алға жылжуында үлкен рөл атқарған нәрсе».

Тағы бір маңызды мәселе, саяси қатысу, оның ішінде сайлау саласында халықтың ұлттық билікті қолдауын білдіреді. Ұлттық үкімет Батыс Азия аймағына жат құбылыстардың бірі болып табылады, өйткені бұл аймақтағы елдердің көпшілігінде ұлттық құрылыс дұрыс қалыптаспаған және ұлттар жасанды құрылымға ие.  Иранда халық пен ұлт – тарихи тамыры бар нақты мәселе. Дұшпандардың Иран халқына қатысты негізгі стратегиясы осы ұлттық болмысты әлсіретіп, олардың ақыл-ойы мен түсініктеріне зиянын тигізу сияқты. Бұл тәсілдің негізгі мақсаты – бүгінгі Ирандағы ұлттық үкіметті әлсірету. Халықтың сайлау алаңында болуының бір игілігі – бұл жүйенің халық қолдауын көрсетуі.

Күдіксіз, Иран халқының сайлауға қатысуы Иран Ислам Республикасының беделі мен осы елдің аймақ пен әлемдегі беделіне ерекше әсер етеді. Ел үшін халықтың барынан артық ешнәрсе, билік құралы жоқ. Әскери, саяси және экономикалық құралдар ел үшін қуатты, күш-қуат беретін болса да, олардың ешқайсысы халықтың қатысуымен тең емес. ИИР жүйесіндегі халық өткен сайлаулардың барлығында дәл осындай көзқараспен ынталы түрде қатысуда, өйткені олар халықтың қатысуы Ислам республикасы жүйесін сөздің шын мағынасында күшейтетінін біледі. Күшті қатысу ұлттық үкіметті берік қолдауды білдіретіні сияқты, халықты ұлттық үкіметтің қолдауынан айыру да жүйе дұшпандарының амалы.

ИИР-нің жетекшісі аятолла Хаменеи біледі және былай дейді: «Ұлттық бірлік – мемлекет қайраткерлері мен шенеуніктердің, ел мен революцияның күрескерлері мен жанашырларының барлық күш-жігерін көтере алатын нәрсе. Ұлттық бірлік болмаса, бұл елдің ең үлкен күші мен ұлылығының бастауы болмайды». Иран халқы сайлауға қатысу аз болса, сайлаудың ұлттық бірлікке әсері теріс болуы мүмкін екенін біледі. Шын мәнінде, жаппай қатысу ұлттық бірлікке ықпал ететіні сияқты, әлсіз және аз қатысу ұлттық бірліктің әлсірегенін хабарлауы мүмкін. Ал, әлсіз қатысу халық пен билік арасында алшақтық бар деген хабарды жеткізуі мүмкін. Осы себепті Иран Ислам революциясының дұшпандары сайлау мәселесіне ерекше назар аударады.

Қазір әсіресе қатыгез санкциялар салдарынан экономикалық мәселелер ұлғайғандықтан, Ислам Республикасы жүйесінің дұшпандары кең таралған танымдық соғыс түрінде дауыс беру жәшіктеріне көз салды. Олар мұны Иран Ислам Республикасымен қарсыласудың басқа жолына айналдырды. Олар сайлау жәшігі арқылы Ирандағы халық пен үкімет арасындағы алшақтықты бақылап, қатысуды әлсірету арқылы Иранның ұлттық болмысы мен бірлігін бұзуға тырысады. Тағы бір маңызды жайт, әсіресе дауыс беру арқылы қол жеткізілетін ұлттық бірлік үкіметтердің халықаралық беделі мен ұстанымын да жақсартады. Негізінен сайлау жәшігінде халықтың кең қатысуымен құрылған үкіметтер мен ассамблеялардың сыртқы рөл атқару мүмкіндігі жоғары болады. Кез келген қоғамдағы халықтың сол қоғамның сайлауына қатысуы және қатысуы, халықаралық тұрғыдан алғанда, олардың ұлттық беделі мен халықаралық беделін көрсетеді.

Иран Ислам Республикасының жетекшісі аятолла Хаменеи бұл мәселені жақсы біледі және былай дейді: «Сайлаудың сыртқы келбеті мен халықтың қатысуы мен халықтың қатысуы ұлттық беделді көрсетеді... Дүниедегі бәрі – досы да, дұшпаны да – осы халықтың сергек, ояу, аяққа тұрғанын, жігерлі екенін сезсе, бұл ел досы да, дұшпаны да бәрінің алдында бедел табады. Сайлау жәшіктері неғұрлым көп болса, соғұрлым халықтың қатысуы кеңейеді, соғұрлым елдің сенімі артады». 

Иранда 1402 жылы 11 эсфандта (2024 жылдың 1 наурызында) Ислам кеңесінің 12-ші сайлауы  және Эксперттер кеңесінің 6-шы сайлауы өтеді. ИИР жүйесінің дұшпандары бұл сайлаулар мен сайлау жәшіктеріне бұрынғыдан да көбірек көз салып отыр. Бұл жолы дұшпандар өздерінің шабуылдарында Иран мен ирандықтардың ұлттық бірлігін нысанаға алды және олар сайлауға қатыспауды және сайлауға бойкот жариялауды кеңінен насихаттап, Иран билігінің ең маңызды құрамдас бөлігі болып табылатын ұлттық бірлікті жоюға тырысуда. адамдар. Ал Революцияның Жоғарғы Көшбасшысының айтуынша, ол экономикалық және әскери күштен де жоғары. Бірақ әлбетте, Иран халқының сайлауға күшті және ынталы қатысуы бұл дұшпанның қастандығын жоққа шығарады және бұл елдегі сайлаудың біріктіруші функциясына қайта баса назар аударады.