Құраннан үйренейік (36)

«Бақара» сүресінің 31 және 32 аяттары: « وَعَلَّمَ ءَادَمَ الْأَسْمَآءَ کُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَئِکَةِ فَقَالَ أَنبِئُونِى بِأَسْمَآءِ هَؤُلَا ءِ إِن کُنْتُمْ صَدِقِینَ‏» ، « قَالُواْ سُبْحَنَکَ لَا عِلْمَ لَنَآ إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَآ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ»

«Бақара» сүресінің 31 және 32 аяттары:

« وَعَلَّمَ ءَادَمَ الْأَسْمَآءَ کُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَئِکَةِ فَقَالَ أَنبِئُونِى بِأَسْمَآءِ هَؤُلَا ءِ إِن کُنْتُمْ صَدِقِینَ‏»

، « قَالُواْ سُبْحَنَکَ لَا عِلْمَ لَنَآ إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَآ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیمُ الْحَکِیمُ»

«Алла Адамға (ғ.с.) біртұтас атауларды үйретті де сонан соң оларды періштелерге көрсетіп: «айтқандарың рас болса, Маған осы нәрселердің аттарын айтып беріңдер» деді. Періштелер: «Сен пәксің! Біздің, Сенің үйреткеніңнен басқа білеріміз жоқ. Әрине Сен толық білуші, өте данасың» деді».

Алла Тағала адамның періштелерге лайық екенін дәлелдеу үшін екі топты да сынаққа салды. Әуелі оларға біраз білім ұсынып, кейін қайта сұрады. Құранда бұл ғылымдардың не екені туралы ештеңе айтылмаған. Дегенмен, тәпсіршілердің көпшілігі Алла Тағала адамға жаратылыстың ең басында-ақ әлемді, табиғатты таныстырып, олардың есімдерін үйреткен деген пікірде. Ал бұл біздің адамдық болмысымызға сіңген нәрселерді білу қабілеті.

Періштелер құлшылықтары үшін өздерін адамдардан артық санағандықтан, Алла оларды алдымен сынап: Егер сіз бұл мәлімдемеде шындықты айтып жатсаңыз, онда мен сізге үйреткен фактілердің атын айтыңыз.

Бірақ мұндай пікірдегі қателіктерін түсініп, құлшылық пен ұлықтау тек Алла тағаланың таңдау критерийі емес екенін және илаһи халифаның ғылыми-танымдық дәрежесі жоғары болуы керектігін түсінген періштелер Алланың сұрағына былай дейді: «Уа, Құдайым, сен ең жақсысың және ақылсыз және хикметсіз әрбір істен құтылғансың. Әлбетте, жер бетіндегі адамзат баласының жаратылуында және халифатында кейбір адамдардың азғын тіршілігінен үстем болған үлкен бір мақсат болды және сол мақсатқа сүйеніп, Адам атаны жараттың. Уа, Алла, біз сенің үйреткеннен басқа ешнәрсе білмедік, ал сұрағымыз адам баласының мұндай артықшылыққа ие екенін, сондай талант пен күшке ие екенін білмеуімізден болды. Құдайым, сен бәрін білуші және әрқашан хикмет пен орынды әрекет етушісің».

Енді алған сабақтарымызды қайталаймыз:

1 Адамзаттың алғашқы ұстазы – адамға ақиқатты танып, түсіну қабілетін берген Алла. Бүкіл адамзат ғылымдары бір илаһи дарынға міндетті күш. .

2  Адамдарда барлық ғылымдарды үйренуге және болмыстың барлық ақиқатын ашуға дарын мен еңбегі бар. Әлі де жолдың басында тұрса да, белгісіз тұстары көп.

3 Адамның барлық жаратылыстардан, соның ішінде періштелерден артықшылығы   оның ең үлкен ғибадат болып табылатын біліміне, пайымдауына және ойлауына байланысты.

4 Орынсыз мәлімдеме үшін тез кешірім сұрау - бұл илаһи әдеп. Періштелер олардың қате сөз айтқанын түсінген бойда, (субханака) айтып кешірім сұрайды.

5 Алланың періштелері надандықтарын ашық мойындап: (білмеймін) деп айтудан ұялмай-ақ қояйық.

6 Кешірім сұрау мен тәубе ету – құтқарылу құралы. Өздерінің ғибадат пен ұлықтауын адамнан артық санаған періштелер ақиқат өздеріне түсінікті бола салысымен сөздері үшін кешірім сұрап, Алла Тағала қабыл етті. Бірақ өзінің оттан жаратылуын жердегі адамнан артықшылығына себеп деп санаған шайтан өзінің өтірік сөзінде қыңыр әрі қыңырлығы үшін илаһи жерден қуылды.