Иран қазақтары мен Қазақстан ирандықтары; Екі ел арасындағы қарым-қатынастың әлеуметтік қоры

ParsToday - Алматыдағы Иран мәдени орталығының басшысы юыылай деді: «Иран қазақтары мен Қазақстан ирандықтары екі ел арасындағы қарым-қатынастың әлеуметтік қоры болып табылады».

Қазақстан Ұлттық кітапханасында ресми тұлғалар, ғылым, мәдениет және жазушылардың қатысуымен өткен «Иран казактары» кітабының ашылу салтанатында Иран мәдени орталығының басшысы Хұсейн Ағазаде былай деп қосты: «Қазақтар Иранға, ирандықтар Қазақстанға қоныс аударып, олардың әрқайсысы өз еліне қызмет етіп, жеке және ұжымдық өмірдің дамуы мен ілгерілеуінде рөл атқарды».

ParsТoday Иран студенттерінің ақпарат агенттігіне (ISNA) сілтеме жасаған мәліметіне сәйкес, Ағазаде былай деп қосты: «Миграция – көшіп-қонушылардың өмірінің барлық аспектілеріне әсер ететін және көптеген өлшемдері бар әлеуметтік құбылыс».

Ағазаде былай деп мәлімдеді: «Жақында Иранның мәдени орындарының қолдауымен дайындалған «Болаттан өту» атты ирандық казактардың тағдыры туралы деректі фильм көрсетіледі».

Иран халқы көптеген этникалық әртүрлілікке ие. Көрші елдердегі соғыстар мен төңкерістер сияқты оқиғалар ирандықтардың арасында иммигрант топтарының болуына себеп болды.

Иранның солтүстік аймақтарында өмір сүрген көшіп келушілердің сол топтары негізінен патшалық Ресейдегі 1917 жылғы қазан революциясынан кейін Орталық Азия мен Закавказье елдерінен қоныс аударған этникалық топтар.

20-ғасырдың бірінші жартысының 20-30-шы жылдарында қоныс аударған осы иммигранттардың қатарында қазақ этносы да бар. Социалистік революцияның орын алуы және құрғақшылық, аштық пен кедейліктің күшеюі қазақтардың қоныс аударуына екі негізгі себеп болды.

Көші-қон барысында көптеген казактар ​​ауру мен аштықтан қырылып, қалғандары Иранның солтүстігіндегі Горган қаласының төңірегіндегі ауылдар мен қалаларға қоныстанды.

Иранда тұратын қазақтардың саны туралы нақты статистика жоқ. Бірақ Иранда 15 мыңға жуық қазақ тұрады деседі, оның ішінде 4-5 мыңға жуық халқы бар 700-1000 отбасы солтүстіктегі Гүлстан облысындағы қалалар мен оның маңындағы аудандарда тұрады.

Сонымен қатар, 1991 жылы Қазақстан тәуелсіздік алып, жаңа тәуелсіз елдердің шекаралары ашылғаннан кейін Иран мен Қазақстан арасындағы саяси, мәдени және экономикалық қарым-қатынастарда жаңа және ауқымды даму орын алып, бірқатар ирандық кәсіпкерлер (барлығы 200-ге жуық үй) Қазақстанға сауда және экономикалық қарым-қатынас орнату үшін келді және әртүрлі қалаларда, әсіресе Алматы, Астана және олар Қазақстанның оңтүстігіндегі Шымкент қаласына қоныстанды.

Осы хабарға сәйкес, Чимкент қаласында ирандықтардың көбірек жиналуына байланысты, сол кездегі мәдени кеңестің күш-жігерімен және Чимкентте тұратын ирандықтардың бірлескен ынтымақтастығы және достық үйлерімен ынтымақтастық аясында. түрлі ұлттар мен Қазақстан халқы ассамблеясы, Иран мәдени орталығы құрылды.

Қазақстанда тұратын ирандықтардың санына қатысты көптеген статистикалық мәліметтер айтылды. Бірақ соңғы мәліметтерге қарағанда, 10-15 мыңға жуық ирандық текті ирандықтардың барлығы шиіттер Чимкент, Мерке, Шу, Алматы, Астана, Жамбыл, Талдықорған, Сары Ағаш және т.б. жерлерде өмір сүреді.

Өткен жылдары Иран мен Қазақстан екі ұлтының байланысында маңызды рөл атқарған ирандық мәдени орталықтан бөлек, Иран-Қазақстан достық қауымдастығы да құрылды. Бұл бірлестіктің мақсаты – екі ел халқының арасындағы достық және бауырластық қарым-қатынастарды нығайту және кеңейту және мәдениет, әдебиет, өнер, ғылыми-техникалық, экономикалық, сауда, әлеуметтік және коммуникациялық салалардағы ортақ мақсаттарды ілгерілету.