Pars Today

Осы уақытқа дейін Иранның 27 тарихи туындысы ЮНЕСКО-да тіркеліп, бірқатар істер аяқталып, әлемдік тіркеуден өту үшін күн тәртібінде тұр. ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұра комитетінің мәлімдемесіне сәйкес, келесі аптада Иран Хегметанының көрнекті рөлін әлемдік тіркеуге қатысты шешім қабылданады. Осы уақытқа дейін әлемде тіркелген шығармалардың кейбірі: Чағазенбил, Тахт Джамшид, Исфахандағы Нақш-Джахан алаңы, Тахт Сүлейман, Бам цитадельінің мәдени ландшафты, Пасаргад, Солтание күмбезі, Бистон жазбалары, армян монастырлық туындыларының жинағы, Шуштар су құрылыстары, Табриздің тарихи базары, шейх Сафиуддин Ардабили қабірі, Иран бағы және.. .

Pars Today басылымының осы мақаласында біз Иранның халықаралық деңгейде тіркелген кейбір көрінетін туындыларын қарастырамыз:

Чағазенбил:

«Чағазенбил» деген атпен белгілі «Дураванташ» зиггураты — Илам өркениетінде біздің дәуірімізге дейінгі 1250 жыл шамасында салынған ежелгі ғибадат орны. Биіктігі 52 метр болатын бұл зиггурат 5 шаршы қабаттан тұрады.

Чағазенбил Зиггурат – Хузестан облысындағы Шуш қаласына жақын жерде орналасқан Дураванташ иламиттер кешенінің (Онташ қаласы) ежелгі орнының орталық ғимараты.

1979  жылы Чағазенбил Ираннан шыққан алғашқы тарихи ескерткіш ретінде ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұралар тізіміне енгізілді. Шығыстанушылар Чағазенбилді Ирандағы ең көне діни ғимарат деп санайды.

Тахт Джамшид (Персеполис)

Қолда бар құжаттарға сәйкес, бұл үлкен және тарихи ғимараттың құрылысы біздің дәуірімізге дейін шамамен 500 жыл бұрын Ұлы Дарийдің бұйрығымен басталып, оны салуға 150 жыл кеткен.

Тахт Джамшид бұрын әртүрлі атауларға ие болған, бірақ оның даңқын бейнелеу үшін бұл ерекше тарихи туындыға «Тахт Джамшид» немесе Иранның белгілі патшасы «Джамшидтің» патша сарайы таңдалды.

Кешенге әртүрлі ғимараттар кіреді, соның ішінде Ұлттар қақпасы, екі күзетші қорғайтын тас қақпа.

Бұл қақпа әртүрлі ұлт өкілдерінің кіретін орны болған. Ападана сарайы, Чера сарайы, Хадиш сарайы осы аймақтағы басқа ғимараттар.

Исфаханның Нақш-е-Джахан алаңы

Нақш Жаһан алаңы Исфахан қаласының солтүстігінде орналасқан. Бұл алаң 1358 жылы ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұралар тізіміне тіркелген.

Сефевидтер дәуіріне дейін бұл алаңда Нақш Жаһан атты әдемі бақ болған. Бұл кен орнының ұзындығы 560 метрден, ені 160 метрден асады. Бұл алаңның ауданы 200 екі қабатты бөлмелермен жабылған.

Накш-Джаханның қақ ортасында Джаме Аббаси мешіті, Шейх Лотфолла мешіті, Аали Капу сарайы, Сэр Дар Кайсарие және Кайсари базары сияқты әдемі тарихи ғимараттар орналасқан.

Қара Келаса (Қара шіркеуі)

Қара Келаса  - Ирандағы ең ғажайып және керемет шіркеулердің бірі. Бұл шіркеу ұзақ тарихы бар және христиан әлеміндегі алғашқы шіркеу ретінде белгілі. Бұл өте көне шіркеу Исаның (ғ.с.) елшілерінің бірі Татаостың қабірінің үстіне салынған, бірақ Қара ауылы мен Чалдаран қаласында орналасқандықтан оны Қара шіркеуі және Чалдаран шіркеуі деп те атайды.

Ерекше және бірегей сәулетінің арқасында  Қара-Келиса  тарихи ескерткіші әлемде 2007 жылы тіркелген.

Солтание күмбезі

Солтание күмбезі - Санта Мария дель Фиоре шіркеуінің күмбезінен кейінгі әлемдегі ең үлкен кірпіш күмбез. Бұл кірпіш күмбезді әр түрлі құрамдас бөліктер арасындағы қарастырылған пропорциялар, әшекейлер, әртүрлі архитектуралық стильдер, кеңістіктер арасындағы байланыс, құрылысқа төзімділік, тұрақтылық, кенеп материалдарын пайдалану және эстетика үшін әртүрлі әдістерді қолдану сияқты бірнеше факторлар тұрғысынан және күмбезді безендіру, бұл Ирандағы және әлемдегі күмбез сәулетіндегі өте ерекше үлгі.

Бұл ғимарат ЮНЕСКО мұралар тізімінде жетінші ирандық туынды ретінде тіркелген.

Американың ең көрнекті зерттеушілерінің бірі Артур Поп Зәнжанның Солтание күмбезін былай сипаттайды: «Бұл әдемі шедевр жасау үшін оның әрбір құрамдас бөлігі өз орнында орналасқан берік ғимарат. Ол бұл күмбез Тәж-Махалдың салынуына әсер еткен деп есептейді».