Иран мен Қытай Батысты күтпейді; Біржақтылық пен қорқытуға қарсы маңызды саяхат

ParsТoday - Арақчи 2019 жылы «Ортақ қадам» жан-жақты бағдарламасы бойынша бірлескен консультативтік сессияға» қатысу үшін сыртқы істер министрінің орынбасары ретінде Бейжіңге соңғы рет барғанына бес жылға жуық уақыт өтті.

Бірақ ол қазір Қытайдың жаңа жылы немесе көктем мерекесі қарсаңында бұл елге қайта барды. 

Иран Сыртқы істер министрі Сейед Аббас Арақчи Бейжіңде Қытай Сыртқы істер министрі Ван Имен кездесіп, сөйлесті.

Сарапшылар бұл кездесуде маңызды хабарлар бар деп есептейді.  

ParsТoday ақпарат агенттігінің хабарлауынша, Qods газеті осы тұрғыда «Иран мен Қытайдан алтын жарты ғасыры алда» атты мақаласында былай деп жазды: «Бейжіңге келген соң Иранның жоғары лауазымды шенеунігі өзінің осы астанада болу себебі туралы мәлімдеді: Негізгі мақсат – аймақтық және халықаралық консультациялар мен екіжақты консультациялар. Қарым-қатынастар әрқашан жақсы болды және әлі де солай. Түрлі мәселелер бойынша ортақ ойларымызды жалғастыруымыз заңдылық».

Ол сөзін былай деп жалғастырды: «Өткен жылдары біз Қытаймен барлық аймақтық және халықаралық мәселелер бойынша тығыз консультациялар жүргіздік. Қазір жағдай сезімтал, аймақ қызып, халықаралық деңгейде түрлі мәселелер бар. Сондай-ақ, жаңа жылда біздің ядролық пікірталасымыз көбірек консультациялар өткізуді қажет ететін жағдайға тап болады».

Тарихтың оң жағында

Арақчи 2019 жылы «JCPOA бойынша бірлескен консультативтік сессияға» қатысу үшін Сыртқы істер министрінің орынбасары ретінде Бейжіңге соңғы рет барғанына бес жылға жуық уақыт өтті. Бірақ қазір Қытайдың жаңа жылы немесе көктем мерекесі қарсаңында ол әртүрлі мәселелерді талқылау үшін осы елге оралды.

ИИР Сыртқы істер министрі сапар басталмас бұрын Қытайдың ең сенімді басылымдарының бірі «Халық жибао» газетінде былай деп жазды: «Теһран мен Бейжің әрқашан біржақтылық пен бұзақылыққа қарсы тұру үшін жаһандық оңтүстік елдері арасындағы даму, өркендеу, ынтымақтастық және достық бағытында және тарихтың оң жағында болады».

Иран мен Қытай екі ежелгі азиялық өркениет ретінде уақыт сынынан өткен қиын заманда дос болып қалды. Олар бейбітшілік пен адамзат қоғамының дамуын қамтамасыз етуде екі жауапты ел ретінде өз үлесін қосу үшін биік биіктерге жету үшін жаңа төбелерді бірге жүріп өтті.  

Иран-Қытай қарым-қатынасының келесі алтын жарты ғасыры бұл сапардың екі ел арасындағы стратегиялық және прагматикалық ынтымақтастықтың жаңа тарауының бастамасы екенін көрсетеді, әсіресе қытайлық данышпандардың стилінде: «Іс-әрекет сөзден де күштірек сөйлейді».

Қарым-қатынасты стратегиялық деңгейге көтеру

Иранның дипломатиясының жоғары лауазымды тұлғасының Қытайға келгендегі мәлімдемелері, сондай-ақ оның БАҚ-та жарияланған мәтіні Теһранның Сары Айдаһарға жақындаудағы прагматикалық көзқарасын және Бейжіңнің бұл мәселені шынайы қабылдағанын көрсетеді.

Иранның Қытайдағы бұрынғы елшісі Джавад Мансури «Qods» басылымына берген сұхбатында Арақчидің Оңтүстік-Шығыс Азияның осы еліне сапарының нәтижелері туралы осы жайтты атап өтіп, былай деп түсіндірді: «Тараптардың қарым-қатынастары белгілі бір дәрежеде саяси ортақтықтармен, тіпті кейбір салалардағы аймақтық мүдделермен және мәдени жазбалармен толықтырылған ұзақ мерзімді тарихқа ие». Ол сөзін жалғастырып: «Ынтымақтастық пен алмасу әлеуеті әлі де бар және екі тарап та әлеуетті мүмкіндіктерді іске асыруға дайын»,- деп айтты.

Осыны негізге ала отырып, тараптардың 25 жылдық бірлескен ынтымақтастық жоспары түптеп келгенде қарым-қатынастарды стратегиялық деңгейге көтеруді көздейтін түрлі өлшемдерді қамтиды. Басқа жағынан Америка мен Еуропаның дұшпандық көзқарасына қарсы ортақ пікірге келу үшін Ислам Республикасының ядролық мәселесін талқылау және пікір алмасу қарастырылады.

Арақчи айтқандай, «ядролық мәселе көбірек кеңесуді қажет етеді». Сондықтан, менің ойымша, бұл сапарында Сыртқы істер министрі қарым-қатынастар мен стратегиялық қарым-қатынастар бойынша үлкен пікірталастарға қадам басады. Өйткені жаһандық жағдайлар мұндай ынтымақтастықты қажет етеді және бұл Қытай үкіметінің мұндай өзара әрекеттесуге мүмкіндік беретін мүмкіндігі де, қажетті мотивациясы да бар жағдайда.

Иран Батысты күтпейді

Кейбіреулер 14-ші үкімет өзінің реформаторлық көзқарасымен Батыспен қарым-қатынасты қалпына келтіруге және олармен ортақ келісім негізінде шиеленісті реттеуге көп көңіл бөлді деп санайды. Дегенмен, қарсы тараптың дұшпандық көзқарасы және соңғы бірнеше айдың ішінде Ислам Республикасына қарсы бірнеше рет санкциялар салуы шын мәнінде Америка және Еуропамен қарым-қатынастың жойылуына әкелді

Осы бағытта бұл адамдар Арақчидің Қытайға сапары мен Масуд Пезешкианның Ресейге жоспарланған сапарын 17 қантарда Батыспен қарым-қатынасты жақсарту және елдің шығысқа бағытталған стратегиясының бағытын өзгертуден түңілгендіктің белгісі дейді.

Мансури Вали Американың Теһран мен Бейжіңнің жақындасуына негіз болған екі елге қарсы дұшпандық көзқарасына тоқталып: «Соңғы жылдары Вашингтон әрқашан проблемалар мен қиындықтар туғызуға бет бұрды. Ал Ақ үйдің мұндай әрекетінен шаршаған Бейжің шенеуніктері, әрине, АҚШ-қа ШЫҰ және БРИКС мүшелерімен ынтымақтаса қарсы тұруға бейім, бұл мәселе Иран да қарастырады.

Иранның Қытайдағы бұрынғы дипломаты: «Дегенмен, Ислам республикасы өзінің сыртқы саясатын шектеулі пакетте нақты қорытындылаған жоқ және барлық жұмыртқаны былайша айтқанда, бір себетке салмайды. Қазір біз Латын Америкасы, Африка және Оңтүстік-Шығыс Азия елдерімен ынтымақтасамыз»,- деді.

Теһран бірнеше елмен қарым-қатынаста болуды талап етпейді және әрине, Еуропамен қиындықтар туындаса, бұл олардың біздің мүдделерімізді мойындағысы келмейтіндігі және бізбен тең позицияда әрекеттесуді қаламайтындығынан.  Бірақ басқа елдермен қарым-қатынаста ешқандай шектеулер жоқ, сондықтан біз БРИКС, Еуразия, ШЫҰ және ЭЫҰ келісімдерінде белсенділік танытамыз. Бірақ, әрине, халықаралық ортадағы қазіргі қарым-қатынастардың түріне байланысты Қытай көбірек өзара әрекеттесуге дайын және біздің бұл процедурамыз ұтымды және толық шынайы негіздемеге негізделген.

* ParsТoday-те басқа бұқаралық ақпарат құралдарының мазмұнын қайта жариялау оның мазмұнын растауды білдірмейді және оқырманды тек ақпараттандыруға арналған.