Иранның «Шын уәде» операциясы Израильдің күндерін қалай қараңғы етті?
ParsToday - Иран Ислам Республикасының Израильге қарсы «Шын уәде» операциясы ішкі жалпы өнімнің төмендеуін, қаржы нарықтарының күйреуін және режим тұрғындарының өмір сүру деңгейін жылдамдатты.
Сионистік режимге қарсы «Шын уәде 1» операциясы 1403 жылы 16 фарвардин күні таңертең (2024 жылдың 14 сәуірінде) Израильдің Дамасктегі Иран консулдығына жасаған шабуылына жауап ретінде жасалған. ParsToday ақпарат агенттігінің Fars агенттігіне сілтеме жасап хабарлауы бойынша, «Шын уәде» операциясы Иран Ислам Республикасының қуатын көрсетумен қатар, сионистік режимнің экономикалық негіздеріне де ауыр соққы берді.
Несиелік шок және бұлыңғыр экономикалық болжам
«Шын уәде» операциясының алғашқы салдарының бірі Standard & Poor's (S&P) агенттігінің Израильдің несиелік рейтингін төмендетуі болды. Агенттік Израильдің несие рейтингін одан әрі төмендететінін ескертті, бұл инвесторлардың Израильге инвестициялауға деген сенімінің төмендеуіне әкеледі. 2023 жылдың 7 қазанында Газа соғысы басталғаннан бері Moody's және S&P агенттігі Израильдің несие рейтингін жалпы бес рет төмендетті. Бұл өзгерістер соғыстың Израиль экономикасына кері әсерін көрсетеді.
Әуе көлігі мен авиакомпаниялардың ұшуының салдануы
«Шын уәде» операциясынан кейін ондаған шетелдік әуе компаниялары басып алынған Палестина аумақтарына (Израильге) рейстерін тоқтатты. Біраз уақыттан кейін кейбір компаниялар жұмысын қайта бастағанымен, 1403 жылдың қазанындағы екінші Иран шабуылы («Шын уәде 2») соңғы соққыны берді, тіпті American Airlines 2025 жылдың қыркүйегіне дейін Израильге ешқандай рейс жасамайтынын жариялады. Бұл жағдай сионистік режимнің туризм, сауда және халықаралық байланыстарына нұқсан келтірді.
Экспорттың төмендеуі және жұмыспен қамту дағдарысы
«Шын уәде 1» операциясы сезімтал әскери базаларға соққы беру және ішкі психологиялық қауіпсіздікті бұзу арқылы технология мен экспорт салаларындағы дағдарысты күшейтті. Израиль статистикалық бюросының есебі 2024 жылдың екінші тоқсанында ЖІӨ өсімі өткен тоқсанмен салыстырғанда небәрі 0,3%-ды құрағанын көрсетеді. Тауарлар мен қызметтердің экспорты, әсіресе энергетика мен жоғары технологиялық салаларда күрт төмендеді. Бұл 300000-нан астам армия резервшілерін соғысқа шақыру еңбек нарығында елеулі бұзылулар тудырды және өнімділікті төмендетті. Экономикалық өсуді бәсеңдеткен және Иранның шабуылынан кейін Израиль Орталық банкінің ескертуі, ол 2024 жылғы экономикалық өсу болжамын 1,5%-дан 0,5%-ға дейін төмендетіп, пайыздық мөлшерлемелерді қатарынан алтыншы рет өзгеріссіз қалдырды. Израиль экономикасы әлі де рецессия жағдайында.
Бюджет тапшылығы өсіп, соғыс шығындары өсті
Израиль Қаржы министрлігінің мәліметінше, 2024 жылдың екінші жарты жылдығында бюджет тапшылығы 8,8 миллиард шекелге (шамамен 2,34 миллиард доллар) жеткен. Бұл сан ЖІӨ-нің 8,5% тапшылығын білдіреді. Бұл көрсеткіш жылдық бюджеттік жоспардан 6,6% асып түседі. «Шын уәде 1» операциясынан кейін Израильдің қаржы министрі Бецалель Смотрич қазіргі соғыс «Израиль тарихындағы ең қымбат соғыс» екенін және оның құны осы уақытқа дейін 250 миллиард шекелге (шамамен 68 миллиард долларға баламалы) жеткенін мойындауға мәжбүр болды.
Капиталдың қашуы
Calcalist қаржы құралы тек Иранның Израильге жасаған шабуылынан кейін Израильден 40 миллиард доллардан астам капиталдың ағып кеткенін хабарлады. Globes газеті сондай-ақ, Иранның сәуір айында Израильге жасаған шабуылынан кейін әсіресе қауіпсіз баспаналары бар үйлердегі жалдау ақысының көтерілуі сионистер үшін үлкен проблемаға айналғанын хабарлады.
Ұрыс даласынан тыс соғыс
Иранның «Шын уәде 1» операциясы тек әскери тұрғыдан ғана емес, экономикалық тұрғыдан да Израильдің экономикалық құлдырауындағы маңызды бетбұрыс болып саналады. Несиелік рейтингтердің төмендеуі, капиталдың ұшуы және әуе компанияларының апаттарынан бастап бюджет тапшылығының ұлғаюына және ішкі наразылықтың артуына дейін барлығы бұл шабуылдың салдары бірнеше әскери базалар мен радарлардан асып түсетінін көрсетеді.
Бастапқы бағалаулар шабуылдың инфрақұрылымды жөндеу және қайта құру тұрғысынан Израильге үлкен шығындар әкелгенін көрсетті. Операция сонымен қатар инвесторлардың Израильдің экономикалық тұрақтылығына деген сенімін төмендетті, бұл өз кезегінде қаржы және қор нарықтарына теріс әсер етті. Жалпы, Израильдің шабуылдан келген қаржылық шығыны миллиардтаған долларға бағаланады.
