Иран қандай ел? (Қысқаша шолу)
Pars Today: Иран – мақтан тұтарлық тарихы бар, болашағы жарқын ел.
Иран елі жарқыраған және мақтан тұтарлық тарихқа және даму мен ілгерілеудің болашағы зор. ParsToday мақаласында біз «Иран қандай ел?» деген сұраққа жауап бермекпіз.
Өркениет пен бай мәдениеттің тамыры
Жеті мың жылдан астам тарихы бар Иран елі әлемдегі ең көне өркениеттердің бірінің бесігі болып табылады. Ахеменидтер империясы дәуірінен ислам дәуіріне дейін Иран әрқашан мәдениет, өнер және ғылым орталығы болды. Персеполис, Нақш-е Рустам, Шуштардағы су құрылыстары мен Өртенген қала сияқты көне ескерткіштер және Хайям, Саади, Хафез, Руми өлеңдері сияқты рухани мұралар немесе каллиграфия, музыкасы, кілем тоқу сияқты өнер және қолөнер Иран жерінің мәдени тереңдігінің дәлелі.
Табиғи ресурстар және экономика
Дүние жүзіндегі мұнай қорының 10 пайызы, газ қорының 15 пайызы және 60 миллиард тоннаға жуық анықталған пайдалы қазба қоры бар Иран энергия мен табиғи ресурстарға бай елдердің бірі болып табылады. 2024 жылы Иранның күнделікті мұнай өндіруі 3 миллион баррельден асып, газ өндіру шамамен 1,2 миллиард текше метрге жетті. Дүниежүзілік банктің 2023 жылғы есебіне сәйкес, Иран экономикасы АҚШ-тың санкцияларынан туындаған қиындықтарға қарамастан 4,7% өсім көрсетті, бұл оның тұрақтылығын көрсетеді.
Стратегиялық орыны
Азия, Еуропа және Парсы шығанағы арасындағы көпір ретінде Иранның географиялық орналасуы оны әлемдегі ең стратегиялық орындардың біріне айналдырды. Солтүстікте Каспий теңізіне және оңтүстігінде Парсы шығанағына шығу Иранды жаһандық энергетикалық және шикізат саудасының негізгі бағытымен байланыстырады. Орталық Азияға шығатын қақпа ретінде Чабахар порты және Иранды Ресей мен Еуропамен байланыстыратын Солтүстік-Оңтүстік дәлізі халықаралық транзитте шешуші рөл атқарады. 2024 жылы Ираннан тасымалданатын транзиттік жүк көлемі өткен жылмен салыстырғанда 20 пайызға артып, 14 миллион тоннаға жетті.
Ғылыми-техникалық жетістіктер
Иран соңғы онжылдықтарда ғылым мен технология салаларында үлкен жетістіктерге жетті. 2024 жылғы Scopus есебінде Иран ғылыми мақалалар шығару бойынша әлемде 15-ші орында тұр. Сондай-ақ нанотехнологиялардағы (мысалы, қатерлі ісікке қарсы препараттарды өндіру), аэроғарыштық (ғарышқа спутниктерді жіберу), медицинадағы (вакциналар мен жергілікті препараттарды өндіру және оларды шетелге экспорттау) және тіпті бейбіт мақсаттағы ядролық бағдарламаның жетістіктері Иранның технология саласындағы ғылыми ерлігі мен өзін-өзі қамтамасыз ету қабілетін көрсетеді.
