12 күндік Иран-Израиль соғысы; қай тарап көбірек шығын көрді? (1)

ParsToday - 2025 жылдың 13 маусымында жергілікті уақыт бойынша таңғы сағат 3:15 шамасында Тегеранда бірнеше жарылыс болды.

Бұл шабуылдар Иранның ядролық және зымыран бағдарламаларына қарсы күрделі операцияның бастамасы болды. Израиль әуе күштері дрондармен және танкке қарсы қарулармен жабдықталған жергілікті диверсанттармен бірге бастапқыда солтүстік-батыс облыстардағы Иранның қорғаныс желісінің бір бөлігін жойып, астанаға жол ашты, содан кейін таңғы сағат 6:30 шамасында 200-ден астам жойғыш ұшақпен қатарынан бес толқынмен Иран бойынша ондаған нысанаға шабуыл жасады. Израильдің әуе шабуылдары келесі 12 күн бойы жалғасып, 1500 рет әуеге көтерілді. Шабуылдар «Арыстандардың көтерілісі» деп аталатын кең ауқымды операциялық жоспардың бөлігі болды. Иран қатерге ең ірі және ең қарқынды баллистикалық зымыран шабуылдарымен жауап берді. Осы қысқа мерзімде күн сайын ондаған снарядтардың және жалпы алғанда 500-ден астам баллистикалық зымырандардың атылуы Израиль жағының бұрынғы болжамдарын өзгертті.

Көпшіліктің көзқарасы бойынша, Иран мен сионистік режим арасындағы тікелей қақтығыс, әсіресе екі тарап та бірнеше рет қақтығыс шегіне жеткен 7 қазан оқиғаларынан кейін, сөзсіз еді. Бұл үрдіс Иранның екі зымыран және дрон операцияларында көрініс тапты, олар «Шынайы уәде 1» (2024 жылғы 13 сәуір) және «Шынайы уәде 2» (2024 жылғы 1 қазан) деп аталды, бірақ бұл қақтығыстың шарықтау шегі 12 күндік соғыспен аяқталды.

Бұл операцияның бастамасы сионистік режимнің Исфахан мен Тегеранда Иранның С-300 әуе қорғаныс жүйесінің құрамдас бөліктерін екі рет нысанаға алуынан басталды. Операция басталғанға дейін бірнеше ай бұрын, «Шынайы уәде 2» операциясынан кейін Ирак шекарасына жақын жердегі екі алдын ала ескерту радарлық нысанасы нысанаға алынды, бұл Иранның ұзақ қашықтықтағы радарлық бақылау мүмкіндіктерін азайтты. Осы кезеңде Израиль әуе күштері Иранның алдын ала ескерту желісінің сезімталдығын оның қозғалысын күрт арттыру және тұрақты негізде болжамды үлгіні орнату арқылы төмендетті. Операция Ислам революциясы Сақшылар корпусы зымыран күштерінің әлеуетінің бөлігі ретінде басталды және бірлескен армия мен Сақшылар корпусы әуе қорғаныс күштері жыл сайынғы жаттығу өткізуге бөлінді. Жүйелік соққы доктринасы негізінде құрылған бұл күрделі операция ұйымдық психиканы және басқару және бақылау желісін бұзу үшін дәл және кенеттен соққы беруге арналған. «Арыстандар көтерілісі» аясында бірнеше кіші операциялар жоспарланған болатын: «Қанды үйлену» операциясында шәөид Хұсейн Салами, Мұхаммад Бақери, Амир Хаджизаде және Ғоламали Рашид сияқты Сақшылар корпусының жоғары лауазымды қолбасшыларын нысанаға алып өлтіру, ал «Нарния» деп аталатын бөлек операцияда Тегерандағы ядролық бағдарламамен байланысты бірнеше ғалымдар мен олардың отбасыларына шабуылдар жасалды.

Бұл шайқаста сионистік режим үш негізгі мақсатты көздеді: Бірінші қадамда келесі кезеңдерге жол ашу үшін ерте ескерту радарларын, әуе базаларын және жер-әуе зымыран жүйелерін жою арқылы Иранның әуе қорғанысын тиімсіз ету болды. Осыдан кейін Иранның ядролық бағдарламасына ауыр соққы жасалды, шабуылдар Америка Құрама Штаттарының тікелей қатысуымен және «Түн ортасы балғасы» операциясы аясында Форду, Натанз, Исфахан ядролық зерттеу орталығы және аяқталмаған Хандаб реакторы сияқты нысандарға бағытталған.

Екінші жағынан, баллистикалық зымыран өндірісі орталықтары мен сақтау қоймаларын жою арқылы Иранның зымырандық әлеуетін бір мезгілде әлсірету күн тәртібінде тұрды. Бұл мәселе «Шынайы уәде» операциясы кезінде Израильдің зымыран шабуылдарына осалдығын бастан кешіргеннен кейін сионистік режим үшін маңызды басымдыққа айналды. Дегенмен, тіпті осы қарқынды шабуылдар да Иранның қарсы шабуылына кедергі бола алмады.

Израиль шабуылдарының алғашқы толқынынан кейін үш сағаттан аз уақыт өткен соң, Ислам революциясы корпусының аэроғарыш күштерінің дронды бөлімшесі таңғы сағат 6 шамасында алғашқы қарсы шабуылдар толқынын бастады. Ондаған алыс қашықтыққа ұшатын жанкештілік дрондар оккупацияланған аумақтардағы (Израильдегі) нысандарға қарай бет алды.

13 маусым кеші Ислам революциясының жетекшісінің алғашқы сөзімен тұспа-тұс келгенде, жергілікті уақыт бойынша сағат кешкі 9:30 шамасында Иранның алғашқы зымыран шабуылы жасалды. Бұл Иран мен сионистік режим арасындағы 12 күндік соғыс кезінде 22 ірі зымыран шабуылының бастамасы ғана болды.

Зымырандар, Иранның бұрынғы операцияларынан айырмашылығы, кең ауқымды нысаналарды нысанаға алды. Алдыңғы екі зымыран операциясында Иран тек әскери нысандарды, атап айтқанда Израиль әуе күштерінің базаларын нысанаға алуға назар аударған болатын.

Дегенмен, Израиль режимінің шабуылдарының кең ауқымы тек әскери орталықтарды ғана емес, сонымен қатар ядролық нысандарды, үкіметтік ғимараттарды, ауруханаларды, тұрғын үйлерді және қалалық аумақтарды да қамтыды, нәтижесінде қақтығыс шекаралары кеңейді. Мұстафа Хомейни ауруханасына жасалған шабуылдар кезінде Хаким балалар ауруханасы, Хазірет Фатима (с.ғ.с.) балалар, гинекологиялық және акушерлік ауруханасы, Иран астанасындағы Шаһид Мұстафа Хомейни ауруханасы, Шаһид Мотахари күйік ауруханасы және Лабафи Нежад ауруханасы, сондай-ақ Керманшахтағы Фараби ауруханасы ауыр зардап шеккен медициналық орталықтардың қатарында болды.

Керманшахтағы Фараби ауруханасынан басқа, Иран астанасындағы Хаким балалар ауруханасы, Хазірет Фатима (балалар, гинекологиялық және акушерлік ауруханасы, Шаһид Мұстафа Хомейни ауруханасы, Шаһид Мотахари күйік ауруханасы және Лабафи Нежад ауруханасы Мұстафа Хомейни ауруханасына жасалған шабуылдар кезінде ауыр зардап шеккен медициналық орталықтардың қатарында болды. Екінші жағынан, 9 жедел жәрдем көлігі мен 6 жедел жәрдем бекеті зақымдалды. Жүкті әйелдер мен жаңа туған нәрестелерге көмек көрсететін Ховейзе жедел жәрдем бекеті мен Керманшах денсаулық сақтау орталығы толығымен қирады. Бұл шабуылдарда 6 дәрігер, 4 медбике және  Қызыл Жарты айдың 4қызметкері шәһид болды.

Азаматтық нысандарға, әсіресе пәтерлер мен тұрғын үйлерге жасалған шабуылдар тек қолбасшылардың, ғалымдардың және олардың отбасыларының шәһид болуына ғана емес, сонымен қатар көптеген бейбіт тұрғындардың өмірін қиды. Иран Денсаулық сақтау министрлігінің статистикасына сәйкес, бұл шабуылдар шамамен 700 бейбіт тұрғынның шәһид болуына және 5000-нан астам бейбіт тұрғынның жарақат алуына әкеп соқты. Шәһидтердің арасында кем дегенде 49 әйел мен 13 баланың есімдері болды. Тағы бір жағдайда, соғыстың қызған шағында сионистік режим Иранның Жоғарғы Ұлттық қауіпсіздік кеңесінде, соның ішінде президент пен Ислам кеңесі жиналысының спикері қатысқан ирандық саясаткерлердің құпия кездесуін бомбалауға әрекет жасады.

Бұл Иранның қорғаныс жоспарында әскери және қауіпсіздік орталықтарынан басқа, кейде қалалық жерлерде орналасқан үкіметтік және инфрақұрылымдық нысандарға шабуыл жасауына әкелді. Иран зымырандардың нақты санын жарияламаса да, еврей дереккөздері 500-ден астам баллистикалық зымыран ұшырғанын хабарлады; бұл көрсеткіш 574 пен 631 аралығында, бұл күніне орта есеппен 40-тан 52-ге дейін зымыран атуға тең.

Иранның зымыран шабуылдары басталғаннан кейін, сионистік режимнің әскери барлау департаментінің (Аман) бір тармағы болып саналатын Израиль әскери цензура бөлімі жаңалықтарды цензуралау, ақпаратты бақылау, сондай-ақ Иранның зымыран шабуылдары мен олардың салдары нәтижесінде ресми және бейресми БАҚ-та жарияланған суреттерді шектеу үшін түбегейлі шаралар қабылдады. Дегенмен, жарияланған шектеулі суреттер мен ақпарат Иранның мақсаттарын үш өлшемде қарастыруға болатынын көрсетеді: әскери-қауіпсіздік, экономикалық-инфрақұрылым және тұрғын үй аймақтары. Төменде біз ең маңызды мақсатты аймақтарды жеке қарастырамыз.

 Жалғасы бар ...