Қазақстандағы эпидемиологиялық жағдайдың жақсаруы туралы
Қазақстан шілде айында Covid-19-дың таралуына орай туындаған дағдарысты жағдайды еңсерді, деп хабарлайды Қазақстанның Ирандағы елшілігі.
Шілде айының басында ауруханалар пациенттерге толып кетті, жедел жәрдем телефондары азаматтардың қоңырауларымен босамады, ауруханалардағы орындардың толып қалуына байланысты алаңдаушылық орын алды. Алайда, үйлестірілген іс-қимыл бізге эпидемиологиялық дағдарысты еңсеруге және денсаулық сақтауды бақылауға алуға мүмкіндік берді. Бүгінгі таңда Қазақстанда коронавирус жұқпасының 92,662 жағдайы тіркелген, олардың шамамен 69%-ы сауығып шықты. Ауруханалардың жұмыс жүктемесі 36% -ға дейін төмендеді, аурулар санының өсімі күніне 1,2% -дан аспайды.
2020 жылғы 1 тамыздан бастап Қазақстанда «Ковид-19» жұқтырғандардың біріктірілген статистикасы жарияланды, енді оған Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ұсынысы бойынша жаңа инфекция тудырған пневмония да қосылады. Статистиканы біріктіруге екі апта уақыт кетті, өйткені ҚР Денсаулық сақтау министрлігі кодтаудың жаңа алгоритмдерін әзірледі, ақпараттық жүйені реттеді, ең бастысы, коронавирус пневмониясының белгілерін анықтауға медициналық кадрларды оқытты. Мұндай ауыр үдеріс ауруды анықтаудың аса күрделілігіне байланысты еді. Көбінесе, коронавирустық пневмониямен ауыратын науқастардың ПТР тексерістері теріс нәтиже береді, соның нәтижесінде диагнозды одан әрі диагностикалау мейлінше қиындай түседі. Атап айтқанда, жаңа есеп жүргізу жүйесінің арқасында халықты дұрыс емес ақпараттандыруға негіз бола алатын кез-келген жалған ақпарат пен негізсіз мәлімет жойылды. Агенттік халыққа уақытылы және сапалы медициналық көмек көрсету әрі дәстүрлі емес өзін-өзі емдеудің таралуын болдырмау үшін «Ковид-19» деректерін жан-жақты қамтып, жариялауды мақсат етеді.
Алдын орау күресі – елдегі қазіргі жағдайды осылай сипаттауға болады. Денсаулық сақтау министрлігі бірқатар басқа ведомстволармен тығыз ынтымақтастықта эпидемиологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін еселі жұмыстар жүргізуде. Күзгі-қысқы кезеңде ЖРВИ мен тұмау ауруларының жыл сайын көбеюін ескере отырып, ҚР Денсаулық сақтау министрлігі осындай сценарийге дайындалып жатыр. Осыған орай, тұмауға қарсы жоспарлы егу көзделген. Елдің барлық ресурстары күзгі кезеңге дайындыққа жұмылдырылған. Ауруханалар барлық қажеттіліктермен жабдықталған және пациенттерді қабылдауға дайын. Қорлар ПТР тестілеу өткізу үшін толықтырылуда. Бөлшек сауда желілері мен қоймаларда жинақтау үшін дәрі-дәрмектер сатып алынады. Еліміздің түкпір-түкпірінде медициналық ұйымдарды жеке қорғаныс құралдарымен қамтамасыз етуге көп көңіл бөлінеді. Денсаулық сақтау министрлігі мұқтаж азаматтарға сапалы және уақытылы медициналық көмек көрсетудің бірқатар тетіктерін қайта қарады. Тұрғындарға кешенді медициналық көмек көрсету үшін коронавирус тәрізді пневмониямен ауыратын науқастар үшін «Ковид-19» емдеу режимі одан әрі емханаларға жіберілуге дайындалуда. Сонымен қатар, дәрі-дәрмектердің тізімі 5 атауға дейін кеңейтілді, олар іс жүзінде пневмония мен коронавирустың осындай түрлерін бастапқы кезде емдеу үшін қолдануға ұсынылады. Барлық өңірлер жақсартылған режимде өкпені жасанды түрде желдету (бұдан әрі –ӨЖЖ) аппараттары мен оттегі концентраттарын сатып алады.
Жағдайды тұрақтандыру және «Ковид-19»-дың келесі толқынына дайындалу үшін Денсаулық сақтау министрлігі ауруларға арналған төсек қоры мен сыйымдылығын 30,4 мыңнан 49,7-ге дейін арттырды. Амбулаториялық деңгейде үйде уақтылы медициналық көмек көрсету үшін БМСК-де 2962 бірлік мобильді топтар құрылды. Жылжымалы бригадалардың санын 3500 мыңға жеткізу жоспарлануда. Уақытылы кеңес беру және емханаларда қоңырау қабылдау үшін сall-орталықтардың саны 16% -ға артты.
Соңғы мәліметтерге сәйкес, жұқпалы дерттерге арналған және уақытша ауруханаларда шамамен 958 ӨЖЖ аппараты бар. Қосымша 4183 бірлік техника мен қондырғы сатып алу, сонымен қатар шамамен 21 мың төсек орнын оттегіге және 6237 бекетті оттегі концентраттарына қосу жоспарланған. Қазіргі уақытта зертханалар күніне 32 мың ПТР сынақтарын жасауға қабілетті; бұдан әрі қыркүйек айының басында зерттеу қуаттылығы күніне 64 мыңға дейін артады.
Емханаларда да, үйде де тиімді медициналық көмек көрсетуге жеткілікті дәрі-дәрмектерді сатып алу да бақылауда тұр. Үкімет «Фармация-ӘК» ЖШС-іге дәрі-дәрмектерді екі айлық қор мөлшерінде сатып алуды тапсырды. Бұл орайда, дәрі-дәрмектерді үйде емдеу үшін халыққа бөлшек саудада сату қажеттілігі назарда тұрады.
Өңірлерде уақытылы медициналық жәрдем көрсету үшін Денсаулық сақтау министрлігі медициналық көмектің қажетті деңгейін қамтамасыз етті. Ауылдық жерлерде амбулаториялық-емханалық көмек көрсету үшін 1493 мобильді топ құрылып, жұмыс істеуде, олар қажеттіліктің 94%-ын қамтамасыз етеді. 641 жедел жәрдем көлігі медициналық көмек көрсету үшін қолданылады. Үкімет қаулысына сәйкес, әкімдіктер мен Денсаулық сақтау және Өнеркәсіп министрліктері тамыз айының соңына дейін өңірлерді қажетті ӨЖЖ аппараттарымен қамтамасыз етуге міндетті.
Бірқатар министрліктер өңірлерді тиімді медициналық көмекпен қамтамасыз ету аясында маңызды нұсқаулар алды. Индустрия, Денсаулық сақтау және Қаржы министрліктері өңірлерді жылжымалы диагностикалық кешендермен жабдықтау, отандық өндірістің сандық рентген аппараттарын облыстық ауруханаларға беру мәселелерін шұғыл шешуі керек. Әкімдіктер мен Денсаулық сақтау министрлігі, бұрынғыдай, оттегі концентраторлары мен медициналық газдардың уақытылы жеткізілуіне жауап береді.
Үкімет қабылдаған бастамалар өңірлерге жедел ден қоюға бағытталған бірқатар маңызды шараларды қамтиды. Мәселен, Денсаулық сақтау министрлігіне және әкімдіктерге өңірлерде ветеринариялық зертханалар негізінде ПТР тестілеу жұмыстарын ұйымдастырып, сәйкесінше жаңадан құрылған бекеттерді қажетті кадрлармен жабдықтау тапсырылды. Әкімдіктер өз кезегінде өңірлердегі жаңа зертханаларға анализдерді жеткізу үшін тиімді логистиканы ұйымдастыруға жауапты болуы керек.
Бүгінгі таңда бірқатар өңірлерде жағдай тұрақтанды. Эпидемиологиялық жағдайдың ең жақсы көрсеткіштері Батыс Қазақстан, Алматы, Түркістан, Қостанай, Ақмола және Маңғыстау облыстарында анықталды. Қазақстан астанасында да осындай жағымды жағдай туындауда - Нұр-Сұлтанда денсаулықтарын оңалтқандардың көрсеткіштері шамамен 73%-ды құрайды. Елордада «Ковид-19» бойынша жедел жәрдемге қоңырау шалу саны 10 есеге азайды. Егер бұрын КВИ-ге байланысты күніне 500-ге жуық қоңыраулар келсе, бүгінде бұл сан 50-ге жуық қоңырауды қамтиды. Бүгінгі уақыттағы денсаулық сақтаудың негізгі міндеті қазіргі позицияларды сақтау болып табылады, өйткені карантин режімін сақтау арқасында жұқпалы аурудың үдемелі кезеңі өтті. Сонымен қатар, қазіргі карантин көктемдегіден мүлдем өзгеше. Басқа елдердің тәжірибесін ескере отырып, ел үкіметі карантин кезінде халыққа шағын топ болып жүруге, көшеге шығуға және таза ауадағы қоғамдық тамақтану орындарына баруға рұқсат беру түрінде бірқатар жеңілдіктер енгізді.
Үкімет ауру азаматтарды емдеу бойынша қарқынды жұмысты жалғастырудың ғана емес, сонымен қатар санитарлық нормалар мен белгіленген карантиндік талаптардың сақталуына бағытталған азаматтар арасында ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын жүргізу қажеттілігін бірнеше рет атап өтті. Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі Асқар Маминның ескертуіне сәйкес жаһанда алаңдатарлық жағдай сақталуда және әлемнің 126 елінде «Ковид-19» инфекциясының өсуі тіркелді. Қазіргі ғаламдық эпидемиологиялық картаға сәйкес және күзгі-қысқы кезеңнің жақындап келе жатқандығын ескере отырып, Қазақстан аурудың ықтимал жаңа толқынына дайындық үшін барлық мүмкін шараларды қабылдауда және алдын-алу шаралар кешенін дайындауда. Денсаулық сақтау министрлігі карантиндік шараларды кезең-кезеңмен алып тастау жоспарын жасағанына қарамастан, үкімет эпидемиологиялық жағдайдың нашарлауы байқалған жағдайда қосымша шектеу шаралары қабылдануы мүмкін екенін мәлімдеді.
Жоғарыда аталған шараларға қоса, Денсаулық сақтау министрлігі «Ковид-19»-ға қарсы қазақстандық вакцинаны шығару бойынша белсенді жұмыс жүргізуде. Бүкіл әлем вакцинаны жасауға тырысуда және қазақстандық ғалымдар да халықаралық әріптестерінен қалыспауда. Бұл кезеңде қазақстандық вакцина тышқандарға, шошқаларға және маймылдарға арналған клиникаға дейінгі сынақтардан сәтті өтті. Сонымен қатар, биологиялық қауіпсіздік ғылыми-зерттеу институтының бірқатар зерттеушілері өздеріне вакцинаны сынақтан өткізуге ерікті болды. Бүгінгі таңда вакцинаны енгізген бес еріктіден аллергия, қызба немесе әл-ауқатының жалпы нашарлауы түрінде алаңдаушылық белгілері байқалмады. Клиникаға дейінгі сынақтар 20 тамызда аяқталады, содан кейін алынған мәліметтер Денсаулық сақтау министрлігіне беріледі.
Денсаулық сақтау министрлігі бұған дейін «Ковид-19» вирусын жұқтырмаған, сондықтан денесінде антиденелері жоқ 44 еріктіні таңдап алды. Қыркүйек айында Денсаулық сақтау министрлігінің рұқсатымен адамдарда клиникалық зерттеулердің бірінші кезеңі басталады. Сынақ үдерісінің екінші кезеңі вакциналарды көп адамға тестілеу жасаудан тұрады. Ағымдағы жылдың қазан-желтоқсан аралығында вакцинаны қайта тексеруге екі жүзге жуық адам ерікті болуға бекініп отыр. Бұл зерттеулерді Алматы клиникаларында өткізу жоспарланған. «Ковид-19» қауіпіне қарсы азаматтарды вакцинациялау жолындағы келесі қадам - Жамбыл облысындағы Биологиялық қауіпсіздік ғылыми-зерттеу институтында иммунобиологиялық препараттар шығаратын зауыттың іске қосылуы. Осы зауыттың арқасында жыл сайын 60 миллионға дейін доза вакциналар ішкі нарыққа шығады.
Сонымен бірге, Қазақстан өзінің вакцинасын жасауға толықтай иек артпайды. Ведомствоаралық комиссияның отырысына сәйкес, Денсаулық сақтау және Сыртқы істер министрліктері «Ковид-19» вакцинасын сатып алуға алдын-ала келісімшарттар жасасуға белсенді қатысады. Қазіргі уақытта бөлімдер вакцинацияланатын адамдардың топтарын анықтап, шығындарға қаржылық есеп беріп, Қазақстанның «COVAX Facility» бағдарламасына қатысу мүмкіндігін саралайды. Бұл бағдарламаға қатысу «Ковид-19»-ға арналған бірқатар кандидаттық вакциналарға қол жеткізуге мүмкіндік береді.
Қорытындылай келе, Қазақстандағы эпидемиологиялық жағдай тұрақталды деп айтуға болады. Қатерлі кезең өтті, қазір Қазақстан басшылығы қол жеткізілген позицияларды сақтауды және денсаулық сақтау жүйесін одан әрі нығайтуды мұрат тұтады.
