Ашура көтерілісі; Имам Хұсейннің (ғ.с.) ақыл мен дінді Омеядтардың адасуынан азат ету әрекеті
Джавади Амолидің айтуынша, имам Хұсейн (ғ.с.) адамдарды өмірінің барлық мәселелерінде салауатты және діни ілімдерді ұстануы үшін саналы түрде ғибадат етуге шақырды.
Исламның сүйікті пайғамбарының немересі мен отбасы және әлемнің үшінші шиит имамы имам Хұсейн (ғ.с.) көтерілгеннен бері таңдаулылар мен ойшылдар, тіпті қарапайым адамдар арасында имам Хұсейннің (ғ.с.) мұндай әрекетке баруынын негізгі мақсаты неде деген сұрақтар көтерілді.
Pars Today шәһидтердің жетекшісі имам Хұсейн (ғ.с.) аза тұту күндеріне орай, бұл мақалада фақиһ, философ, мистик, Құран тәпсірші аятолла Абдулла Джавади Амолидің Ашура көтерілісінің философиясына қатысты сөздері мен ойларын ұсынады.
Имам Хұсейннің (ғ.с.) негізгі әрекеттері
Бұл жайында аятолла Джавади былай дейді: «Имам Хұсейн (ғ.с.) илаһи дінді Омеядтардың тұтқыны мен адасуынан босату үшін халықтың дін және оның ақиқаттары саласындағы білімін кеңейтуге тырысты және адамдарды саналы ғибадатқа шақырды.
Имам Хұсейн (ғ.с.) адамның жаратылу мақсатын былайша баяндаған: «Алла Тағала адамды өзін тану үшін жаратқан. Алланы танитын адам Оған құлшылық етеді, ал Аллаға құлшылық етуші үшін Одан басқаға құлшылық ету қажетсіз болады».
Имамның сөзінің мағынасы адам Алланы танып, намаз оқып, ораза ұстайды және басқа ештеңе емес. Бұлар шынайы ғибадаттың мағынасының бір бөлігі. Ғибадат өмірдің барлық қалыпты және рухани істеріне интеллектуалдық және діни білім мен адамгершілік қасиеттердің тереңдігінде. Имам Хұсейн (ғ.с.) осындай сөздермен адамдарды дүние мен ақырет бақытының қайнар көзі болып табылатын дінді өмірлерінің барлық мәселелерінде ұстануы үшін саналы түрде ғибадат етуге шақырды.
Көтеріліс уақыты
Омеяд халифасы Муавия қайтыс болғаннан кейін таққа Язид отырды. Ол жемқор, қылмыскер жас еді. Оның Ислам ережелерін бұзып, оның бүлінуін әшкерелеудегі немқұрайлылығы халықты Омеядтардың екіжүзділігі мен дінсіздігінен хабардар етті және діни көтеріліс үшін ең қолайлы уақыт келді.
Имам Хұсейн (ғ.с.) Язидпен соғысу шешімімен туындаған барлық қарсылықтарға қарамастан, оған қарсы тұруды талап етті, сондықтан біреу оған қолайсыз және қиын жағдай туралы хабарлағанда, имам былай деп жауап берді: «Құдайға ант етемін, егер жаратылған әлемнің шығысы мен батысында, солтүстігі мен оңтүстігінде маған баспана және қауіпсіз орын болмаса да, мен бұл масқара үкіметпен ешқашан ымыраға келмеймін».
Имам Хұсейн (ғ.с.) Уәлидтің Язидке мойынсұну туралы ұсынысында былай деген: «Язид – азғын, үнемі ішімдік ішетін және ашық түрде бұзақылық жасайтын қанішер. Біз сияқты адамдар оған ант бермейді». Бұл жерде біз Язидтің жеке басын айтып отырған жоқпыз, мұндай ой Хұсейннің (ғ.с.) ойымен үйлеспейді. Алла үшін өмірі мен байлығын қиған адам Алланың дұшпанымен мәміле жасамайды.
Шәһидтердің жетекшісі (ғ.с.) Маруан ибн Хакамның ұсынысына былай деді: "Язид сияқты басшылыққа қол жеткізген кезде адамдар Исламмен қоштасуы керек. Яғни, кімде-кім мен сияқты ғылыми ой-пікір мен практикалық уәжге ие болса, ол үстем билікті қабылдамайды".
Имам Хұсейн (ғ.с.) – пайғамбарлардың мұрагері
Имам Хұсейн (ғ.с.) илаһи пайғамбарлардың мұрагері және оның қозғалысы олардың қозғалысына сәйкес келеді. Пайғамбарлар адамның ақыл-ойының гүлденуі үшін жіберілгені сияқты, Имам Хұсейн (ғ.с.) де осы мақсатпен көтерілді, сондықтан көтерілу көптеген нәтижелерге әкелді, олардың төртеуі атап өтіледі:
1. Иләһи махаббат пен өмірдің ақиқатын түсіндіру үшін қайта тірілу және шәһид болу
Шәһидтердің жетекшісі Имам Хұсейн (ғ.с.) илаһи сүйіспеншілік танытып, адамдарға Алланың пенделерін сүйіспеншілікпен жаратқанын және олардың өсіп-өркендеуін көздейтінін түсінуге тырысты. Ол адамдардың санасын сақтап қалуға тырысты.
2. Адам мен қоғамның іззеті мен абыройын еске түсіру үшін көтеріліс пен шәһид болу
Имам Хұсейн (ғ.с.) кезінде адамгершілік қасиеттер Омейят әулетінің тұтқынында болды. Имам өзінің қозғалысымен дін азат етіп, адамзат қоғамына илаһи білім мен ахлақтың жаңа тарауын ашып, адамның абыройы мен қадір-қасиетін еске салды.
3. Пайғамбардың дәстүрлерін еске алу үшін қайта тірілу және шәһид болу
Имам Хусейн (ғ.с.) Куфа халқына жазған хатында былай деп жазды: " Өйткені сүннет ұмытылып, бидғат қайта жанданды".
Ол өзінің қанды көтерілісімен надандықпен, зұлымдықпен, жемқорлықпен күресуде Алланың үкімдері мен шектерін және Пайғамбардың жолын еске салып, келешекте оның қайта жандануына себепші болды.
4. Көтеріліс және пайғамбарлар жолын жаңғыртып, саналарды өзгерту үшін шәһид болу
Пайғамбарлардың адамзат ақыл-ойының гүлденуі үшін жіберілгенін және тарихта Омейядтар сияқты адамдардың ақыл-ойының өсуіне кедергі келтіретін күштердің болғанын ескере отырып, олар осы кедергілерді жою үшін бірінен соң бірі келіп отырды.
Имам Хұсейн (ғ.с.) көтерілісімен халық назар Омеядтардың ақиқатты ұстанбағанына, ал ақиқатты ұстанбаған адамның ақыл-ойдың кемелдігіне жете алмайтынына аудартты. Ақиқатқа сай әрекет етпеген қоғамдар ақыл-ойдың кемелдігіне жете алмай, дүние сынақтарына түсіп қалады. Өйткені ақыл-ойдың кемелдігі Хаққа еру аясында жүзеге асады және бұл тирандардың, соның ішінде Омеядтардың билігі сияқты жағдайларда болмайды.
