Исламда харам нені білдіреді?
ParsToday – Харам – исламдық заң ғылымындағы маңызды ұғымдардың бірі және исламда тыйым салынған және ақыретте жазалануға тиісті әрекеттерді білдіреді.
Харам – Ислам фиқһындағы бес практикалық үкімдердің (парыз, мұстахаб, рұқсат етілген, қалаусыз және тыйым салынған) бірі, оған тыйым салынған әрекеттер жиынтығы кіреді. Бұл үкім Құран Кәрімде және әртүрлі хадистерде айтылған және жеке, адамгершілік, ғибадат және қоғамдық әрекеттерін кең ауқымын қамтиды. ParsToday бұл мақалада харамның түрлерін және кейбір әрекеттердің неге харам деп есептелетініне тоқталды.
Харам үкімдерінің қайнар көздері
Ислам заңгерлері харам үкімдерін Құран аяттары мен хадистерден алған. Мысалы, өлексе, шошқа етін және қанды жеу («Мәида» сүресі), өсімқорлық («Бақара» сүресі), құмар ойыны, арақ-шарап, келеке-мазақ, ғайбат («Хужурат» сүресі) ашық түрде харам деп танылған нәрселерге жатады.
Харамның философиясы
Ғалымдар Ислам заңдары нақты пайда мен зиянға негізделген деп есептейді. Елеулі зияны бар кез келген әрекет, тіпті кейбір адамдарға пайдалы болса да, тыйым салынады. Бұл зиян физикалық, психикалық, әлеуметтік немесе рухани болуы мүмкін. Шәһид Мотахари де харамның өлшемі тек физикалық зиян емес екенін, олардың рухани әсерлер де бар екенін баса айтады.
Харам түрлері
Харамдар бірнеше негізгі категорияларға жіктеледі:
Харам сенімдер: көпқұдайшылық, күпірлік, екіжүзділік, дінде әсірелеу, Алланың рақымынан үміт үзу сияқты.
Діни: намазды тәрк ету, екіжүзділік, діннен шығу, пұттарға құрбандық шалу, Алладан басқаға сәжде жасау сияқты.
Ахлақи: өтірік айту, ғайбат айту, күдіктену, сатқындық, мүміндерге зиян келтіру, тыңшылық, жала жабу сияқты.
Әлеуметтік: жемқорлық, зұлымдық, мешіттерді қирату, шындықты жасыру сияқты.
Экономикалық: пара алу, өсімқорлық, құмар ойыны, мүлікті тартып алу, қысқа сату сияқты.
Саяси және қауіпсіздік: тыңшылық, құпияны ашу, алауыздық себу сияқты.
Сексуалдық: зинақорлық, бодандық, инсест, заңсыз қатынастар сияқты.
Тағамдар: шошқа еті, өлексе, қан, шарап, Алладан басқаның атымен сойылған малдар.
Тыйым салынған заңдарды заң шығарудың даналығы
Тыйым салынған заңдарды шығару адам денсаулығын сақтау, қоғамды ұйымдастыру, құлдарды сынау, күнәһарларды жазалау мақсатында жасалды. Алла Тағала барлық таза және пайдалы нәрселерді халал, жаман және зиянды нәрселерді харам етті. Хикметтердің кейбірі адамға түсінікті, бірақ көбісі жасырын, адам оған мойынсұнуға міндетті.
Қорыта айтқанда, Исламдағы харам – тыйым салу ғана емес, сонымен бірге адамның жеке және әлеуметтік дамуына, олардың өмір жолын денсаулыққа, әділдікке, Аллаға жақындыққа бағыттайтын тәрбие құралы.
