Өркениет мұғалімі: Имам Бақер ғылым мен қоғам желісін қалай қайта құрды?

ParsToday - Имам Бақердің (ғ.с.) ғылыми және әлеуметтік қозғалысын саяси толқулар мен құндылықтардың жойылуы кезінде ислам халқының интеллектуалдық және әлеуметтік қайта құрылуына әкелген бетбұрыс кезеңі деп санауға болады.

Мәруанидтер дәуірінде, ислам құндылықтары құлдырап, ислам қоғамы мәдени құлдырауға ұшыраған кезде; діни ілімдер мен нормалар бұрмалану және ұмытылу қаупі төнген кезде; Имам Бақер (ғ.с.) заманның қауіп-қатерін терең түсіне отырып, жаңа қозғалыс бастады. Эмоционалды реакциялардың немесе қарулы көтерілістердің орнына, ол білім мен ахлақ арқылы ислам қоғамының интеллектуалдық және әлеуметтік негіздерін қалпына келтіру үшін жүйелі білім беру және дарын буынын оқыту жолын таңдады. Ол адал шәкірттер тәрбиелеу және ғалымдар желісін құру арқылы ислам қоғамының дамуына маңызды әлеуметтік және өркениеттік рөл атқарды. Оның мектебінде ғылым этика және әлеуметтік жауапкершілікпен байланысты болды және бұл мұра кейінгі ұрпақтарда жалғасты.

Ол білім беруді тек ақпарат беруден жоғары деп санады және оны қоғамды басқаратын жауапты адамдарды даярлау құралы ретінде қарастырды. Ол шәкірттерін олардың қабілеттеріне қарай мамандандырылған салаларға бағыттады, осылайша әрқайсысы фиқһ, хадис, тәпсір немесе теология салаларында анықтамалық рөл атқарды; бұл тәсіл қоғамда білімнің желі ретінде таралуына және интеллектуалды институттардың қалыптасуына әкелді. Мақсатты білім беру, мамандандыру және практикалық ахлақ баса назар аудару оның мектебінің ерекшеліктерінің бірі болды.

Тарихи деректерге сүйенсек, ол тек шәкірттерімен ғана емес, сонымен қатар қарсыластарымен де әңгімелесіп, оларға білімінің қайнар көзін ұсынған.

Осыған байланысты, ұлы сүнниттік фақиһ Әбу Ханифаның Мединада имам Мұхаммад Бақермен (ғ.с.) кездесіп, ғылыми пікірталас жүргізгені туралы айтылады; бұл диалог имамның қоғамдағы ғылыми мәртебесін көрсетеді және оның мектебінің әртүрлі ойшылдар арасында ғылыми диалогты қалай дамытқанын көрсетеді. Мұндай кездесулер ғылыми алмасуға ғана емес, сонымен қатар Әһли-Бейттің (ғ.с.) қоғамдағы интеллектуалдық билік ретіндегі орнын нығайтуға да көмектесті.

Әрине, имамның ғылыми қозғалысы тек білімді насихаттаумен шектелмеді. Ол ғылымды ахлақ және әлеуметтік жауапкершілікпен байланыстырды; оның шәкірттері тек хадис жеткізушілер ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік және мәдени өзгерістердің агенттері болды. Білімді түсіндіру және сол кездегі сұрақтарға жауап беру арқылы ғалымдардың бұл буыны интеллектуалдық атмосфераны тыныштандыруға және исламның бұрмалануының алдын алуға көмектесті және кейінгі кезеңдерде кеңірек ғылыми қозғалысқа жол ашты.

Имам Мұхаммад Бақер (ғ.с.) жүйелі, мамандандырылған және ахлаққа бағытталған білім беру әдісі арқылы Әһли-Бейттің ғылыми беделінің негізін қалады және Зурара мен Джафар ибн Мұхаммад сияқты шәкірттерді тәрбиелеу арқылы ислам қоғамының интеллектуалдық және мәдени дамуына терең әлеуметтік әсер қалдырды; бұл мұра жемісті және қуатты ағаш сияқты жеміс берді және кейінгі ғасырларда ұлы фиқһ және теологиялық мектептердің қалыптасуына әкелді.