Ресей "Ортақ қадам" жан-жақты бағдарламасын Иранға қатысты басқа мәселелермен байланыстыруға қарсы
АҚШ 2018 жылдың мамыр айында "Ортақ қадам" жан-жақты бағдарламасынан шыққаннан кейін Иранның ядролық бағдарламасын басқа мәселелермен байланыстыру арқылы өзінің бұл келісімнен шыққанын түсіндіргісі келді. Осы орайда Вашингтон Иранның зымырандық бағдарламасы, аймақтық саясаттары мен шараларын қауіп деп көрсету арқылы басқа бес елді Теһранға қарсы ұстаным білдіруге көндіруді мақсат тұтты.
Бұған қарамастан, АҚШ-тың бұл ұстанымы әрдайым осы топтың, әсіресе оның шығыс блогы, яғни Ресей мен Қытайдың қарсылығына ұшырап келді. Осы салада Ресейдің БҰҰ-дағы өкілі Василий Небензя сәрсенбі күні БҰҰ Бас хатшысының Қауіпсіздік кеңесі қабылдаған №2231 қарардың орындалуы туралы есебін талқылау үшін өткен отырыста Мәскеудің "Ортақ қадам" жан-жақты бағдарламасын басқа мәселелермен байланыстыруға қарсылығын мәлім етті.
Небензяның айтуы бойынша, Ресей БҰҰ Бас хатшысының аймақтық және халықаралық қауіпсіздік үшін өте маңызды "Ортақ қадам" жан-жақты бағдарламасын сақтау туралы өтінішіне құрмет білдіріп, оған қолдау танытып, бұл келісімде жоқ мәселелердің оның жойылуына сылтау болмауы керек деген көзқараспен келіседі. Мәскеудің пікірінше, қазір "Ортақ қадам" жан-жақты бағдарламасына қатысты қарама-қайшы жағдай қалыптасқан. Өйткені, АҚШ БҰҰ Қауіпсіздік кеңесінің бір мүшесі ретінде ашық түрде №2231 қарарды орындаудан бас тартып қана отырған жоқ, басқа мүше елдерді БҰҰ Қауіпсіздік кеңесі мен осы бағдарламаны орындау туралы ортақ комиссияның шешімдерін орындағаны үшін жазалауға әрекет етіп жатыр.
Ресейдің бұл ұстанымы АҚШ-тың ұстанымына толығымен қайшы. БҰҰ Қауіпсіздік кеңесінің жуырдағы отырысында АҚШ-тың Мемлекеттік хатшысы Майк Помпео Иранның баллистикалық зымырандар бағдарламасының бақылаудан шығып кеткені туралы уәж айтты. Ол Иранның әртүрлі тәсілмен БҰҰ Қауіпсіздік кеңесінің №2231 қарарынан жалтарып отырғанын айтып, Иранның зымырандық сынақтарын тоқтатуды сұрады. Бұған қарамастан, Ресейдің өкілі атап өткендей, "Ортақ қадам" жан-жақты бағдарламасы мен Иранның зымырандық бағдарламасының арасында ешқандай байланыс жоқ. Америкалықтар бұрынғыдай, яғни Помпеоның Иран туралы 12 шарты айтылған кездегідей Иранның ядролық бағдарламасын басқа мәселелермен, соның ішінде бұл елдің зымырандық бағдарламасы мен аймақтық саясаттарымен тікелей байланыстырып отыр. Вашингтонның бұл қатынасы "Ортақ қадам" жан-жақты бағдарламасы мен БҰҰ-ға мүше басқа елдер тарапынан қабылданбайды, өйткені АҚШ-тың талап-тілектері "Ортақ қадам" жан-жақты бағдарламасы аясынан асып кетті. АҚШ Иранның ядролық және зымырандық бағдарламалары мен аймақ елдеріндегі саясаттары мен іс-шараларының толық тоқтатылғанын талап етуде. Бұл талап-тілектер Иранның қатты қарсылығына ұшырады. Теһран Иранның мүдделері сақталған жағдайда "Ортақ қадам" жан-жақты бағдарламасының сақталуын қуаттап, өзінің зымырандық бағдарламасы мен аймақтық саясатына қандай да бір шектеу қойылуға қарсылық білдіріп келеді.
Помпео АҚШ-тың БҰҰ Қауіпсіздік кеңесіне мүше барлық елдермен әріптестік жасап, БҰҰ арқылы Иранның баллистикалық зымырандар бағдарламасына қатаң шектеулер қоюды қалайтынын айтқанымен, Вашингтонның бұл талабын орындау үшін мүмкіндіктің жоғын жақсы біледі. Саяси сарапшы Барбара Славиннің айтуынша, Помпеоның БҰҰ Қауіпсіздік кеңесінің отырысында айтқан сөздері – ақпараттық және психологиялық соғыс мақсатымен айтылған бос сөздер. БҰҰ Қауіпсіздік кеңесі Иранның баллистикалық зымырандар бағдарламасына қарсы шара қолданбайды. Бұл мәселе бұрын БҰҰ Қауіпсіздік кеңесінің №2231 қарарында айтылған болатын. Иран өз сынақтарының аталмыш қарарды бұзбайтынын айтып отыр. АҚШ-тың "Ортақ қадам" жан-жақты бағдарламасына қатысты саясаты бұл елдің басқа біржақты саясаттарының жалғасында қабылданған. Оның табысқа жететін ешқандай мүмкіндігі жоқ. Қолда бар айғақтарды ескеріп, Вашингтон ақыры осы саясатының жеңіліс тапқанын мойындауға мәжбүр болады деп болжауға болады.
