Қарақалпақстанға тыныштық оралды

Бірнеше күнге созылған толқулар мен қақтығыстардан кейін Қарақалпақстан автономиялық республикасына тыныштық оралып, Ташкент үкіметінің басшылары Өзбекстандағы ішкі жағдайдың тыныш және қалыпты екенін хабарлады.

Соңғы бірнеше күнде Өзбекстанның көршілері ретінде Қазақстан, Тәжікстан, Қырғызстан және Қытай үкіметтері Ташкент үкіметінің саясатын қолдады және наразылық білдірушілерден Қарақалпақстан автономиялық республикасына бейбітшілікті қайтару үшін үкіметпен бірлесіп жұмыс істеуді сұрады. Бұл елге тыныштықты қайтаруда Өзбекстанның көршілес елдерінің қолдауы тиімді болғаны даусыз, бірақ бөліну Кеңес Одағына қарасты барлық республикалардың мәселелерінің бірі болып табылады. Орталық Азия аймағындағы жағдай Оңтүстік Кавказ және Шығыс және Орталық Еуропа елдеріне ұқсас және бұл аймақтарда орналасқан елдер сепаратизмнен туындаған мәселелерге тап болуда. Сондықтан Өзбекстанның көршілес елдерінің қолдауы Ташкент үкіметімен достық қарым-қатынастан бөлек, қолдаушы үкіметтердің алаңдаушылығынан туындайды.

Қарақалпақстан республикасындағы халық наразылықтары өткен жұмада басталды. Өзбек полициясымен қақтығысқа ұласқан бұл наразылықтар кезінде 18 адам қаза тапты, 243 адам жараланып, ауруханаға жеткізілді.

Қарақалпақстан автономиялық республикасы Өзбекстанның солтүстік-батыс бөлігінде  орналасқан. Бұл автономиялық республика халқы Өзбекстан конституциясының жобасына қарсылық ретінде үкіметке қарсы шерулер өткізді. Өзбекстан Конституциясында Қарақалпақстан  егемендігі құрамындағы тәуелсіз аумақ болып табылады, ол референдум өткізу арқылы Өзбекстанның орталық үкіметінен тәуелсіздігін жариялай алады. Бұл республиканың өз туы, мемлекеттік рәміздері, әнұраны, конституциясы және үкіметі бар.

Бұл елдің Президенті   Жоғарғы Кеңесінің және Парламентінің  басшысы болып саналады. Бірақ бұл автономиялық республикада Өзбекстанның ортақ валютасы жүреді. Үкімет басшысы — Қарақалпақстан республикасы Министрлер кеңесінің басшысы. Алғаш рет 1920 жылдары бекітілген Өзбекстан Конституциясына сәйкес Қарақалпақстан өлкесінің тұрғындары үшін өз тағдырын өзі шешу құқығы қарастырылды. Бірақ алдағы айларда реформалар мен соған байланысты өзгерістер бойынша өтетін референдумға ұсынылған  Өзбекстан Конституциясының жаңа редакциясына сәйкес, халықтардың өзін-өзі анықтау құқығы немесе тәуелсіз егемендік немесе Қарақалпақстан автономиялық аймағы үшін бөлініп шығу құқығы туралы ештеңе айтылмаған. Негізінде бұл принцип Өзбекстанның жаңа Конституциясының жобасы мәтінінен алынып тасталды. Осы себепті  Қарақалпақстан​​  тұрғындары Нүкіс қаласында үкіметке қарсы шеру өткізді.

Өзбекстан Президенті Шавкат Мирзиеев: «Халықтың талқылауына қойылған бұл конституция жобасы әлі мақұлданған жоқ. Конституция азаматтардың тілектері, ұсыныстары мен пікірлері негізінде өзгертіледі»,- деді. Өзбекстан Президентінің сөздері Қарақалпақстан халқының екі миллионнан аз халқын ескере отырып, Конституцияға халықтардың өз тағдырын анықтау құқығы принципінің қайта оралуы екіталай болып отырған жағдайда айтылуда.

Өзбекстандағы дағдарысты жалпы қорытындылайтын болсақ, АҚШ пен Англия бастаған кейбір Батыс үкіметтерінің белсенді рөлі мен аймақтық елдің көмегін де назардан тыс қалдыруға болмайды. Олар Қарақалпақ тұрғындарын арандатуда рөл атқарып, халықтың наразылығын тудыру үшін қосымша күш жұмсаған болып көрінетін.