Доллардың үстемдігі және Жапонияның американдық техникаға әскери тәуелділік дағдарысы
Биылғы жылы иеннің долларға шаққандағы құнының өткен қырық жылдағы ең төменгі деңгейге дейін құлдырауы Жапонияның Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі тарихтағы ең үлкен әскери өзгерістер жөніндегі жоспарларына нұқсан келтірді.
Жапонияның валюталық бас ауруы қиын кезеңде орын алды. Pars Today агенттігінің хабарлауынша, қазір иеннің долларға шаққандағы құнсыздануымен Жапонияға әскери құрал-жабдықтарды, соның ішінде тікұшақтарды, суасты қайықтарын және көпшілігі америкалық танктерді әкелу құны күрт өсті.
2022 жылы Жапонияның премьер-министрі Фумио Кишида қорғаныс шығындарына бөлінетін ақша көлемін екі есеге арттыратын жаңа ұлттық қауіпсіздік стратегиясын жариялады. Бес жыл ішінде ¥43 триллион бюджет, сол кездегі шамамен 319 миллиард долларға тең.
Ол кезде Кишида әскери шығындардың ұлғаюын Жапония тарихындағы «бұрылыс нүктесі» деп атады. Бірақ мәселе мынада, бюджет бір доллардың паритеттік мөлшерлемесіне негізделген 108 иенге жабылды. Бірақ қазір әрбір доллар 161 иенге жетті.
Енді иеннің құнсыздануымен жабдықтың, соның ішінде тікұшақтардың, сүңгуір қайықтар мен танктердің құны айтарлықтай өсті. Тарихи тұрғыдан әлсіз иен Toyota Motor сияқты ірі жапондық экспорттаушыларға өз өнімдерін шетелде арзанырақ және бәсекеге қабілетті ету арқылы көмектесті. Бірақ сонымен бірге импортты қымбаттатады.
Үкіметтің әскери техниканы сатып алу әрекеті осы жоғары шығындардың жапон экономикасын қалай ауырлатып жатқанының мысалы болып табылады. Соңғы үш жылда иеннің құнсыздануы Жапонияда азық-түлік пен жанармай сияқты негізгі тауарлардың бағасын көтеріп, үй шаруашылығының шығындарына әсер етті.
«Нью-Йорк Таймс» газетінің жазуынша, иеннің биыл соңғы қырық жылдағы ең төменгі деңгейге дейін құлдырауы Жапонияның Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі тарихтағы ең ірі әскери өзгеріс жоспарына нұқсан келтіруде.
Жапония үкіметі ұшақтарға тапсырыстарды қысқартты, ал шенеуніктер алдағы қысқартулар болуы мүмкін екенін ескертті. Жапония өзінің әскери техникасының басым бөлігін американдық компаниялардан доллармен операциялар арқылы сатып алды. Иеннің құнсыздануына байланысты үкіметтің сатып алу қабілеті айтарлықтай төмендеді.
Жапонияның бұрынғы қорғаныс министрі Сатоси Моримото сұхбатында: «Қазір қорғаныс қабілетіміз бен басты мақсатымыз арасында алшақтық бар»,- деді. Моримото осы сұхбатында Жапонияның қорғаныс бюджетінің құны бес жыл ішінде тиімді түрде 30%-ға төмендегенін айтты.
