Трампқа қастандық жасау; Ашулы Америка трайбализм жолында
АҚШ-тың бұрынғы президенті және қазіргі президент Джо Байденнің алдағы сайлауда қарсыласы Дональд Трампқа қастандық жасау әртүрлі болжамдарды тудырды
Орын алған оқиға
Трампқа қастандық жасалғаннан кейін Американың құпия полициясы: "Сөйлеу сахнасына қарай атыс кезінде шабуылшы бір көрерменді өлтіріп, тағы екеуін ауыр жарақаттады, бірақ оның өзі снайперлер қолынан қаза тапты",- деп хабарлады. Бұл атысты жасаған 20 жастағы Томас Мэттью Крукс есімді жасөспірім екені анықталды.
Жауапты органдардың бұл атыстың себептерін тергеу жалғасуда, бірақ Трампқа қастандық жасаудағы маңызды мәселе - оның саяси атмосфераға, Американың болашағына және осы елдегі алдағы сайлауға әсері.
Саяси зорлық-зомбылықтың таралуы
Ондаған жылдар бойы өзінің саяси жүйесін, конституциясы мен саяси билік құрылымын әлемге мақтан етіп, демократия мен еркіндікке сай әлемге үлгі етіп көрсетуге тырысқан Америка қазір қиын жағдайда. Америка қоғамында саяси дағдарыс пен зорлық-зомбылық әрқашан болғанымен, соңғы жылдары бұл мәселе қатал және қоғамдық сипатқа ие болды. 2020 жылғы сайлаудан кейін Трамп жақтастарының АҚШ Конгресінің ғимаратына жасаған шабуылын көпшілік америкалық қоғамдағы саяси зорлық-зомбылықтың айқын және заманауи үлгісі деп санайды.
Енді 2024 жылы бұл зорлық-зомбылық анағұрлым ауыр және тереңірек болды, сондықтан үлкен сайлау митингісінде Трампқа қастандық жасалды.
Бұл факт американдық билікті қатты алаңдатты және олар әртүрлі хабарламалар арқылы қоғамның зорлық-зомбылық жасауына жол бермеуге тырысты және Трампқа жанашырлық танытып, жағдайды тыныштандыру және осы елдің саяси жүйесін қорғау үшін болған оқиғаны айыптады. Трампқа қастандық әрекет жасалғаннан кейін Байден жолдауының бір бөлігінде: "Америкада мұндай зорлық-зомбылыққа орын жоқ. Ел болып бірігіп, оны айыптауымыз керек",- деді.
АҚШ билігінің саяси зорлық-зомбылықтың өсуіне жол бермеу әрекеті туралы тәуелсіз сенатор Берни Сандерс X парақшасында: «Саяси зорлық-зомбылыққа мүлдем жол берілмейді» деп жазды. АҚШ-тың бұрынғы президенті Барак Обама да Трампқа жасалған сәтсіз қастандыққа реакция білдіріп, X-де былай деп жазды: "Біздің демократиямызда саяси зорлық-зомбылыққа мүлдем орын жоқ. Біз осы сәтті өз саясатымызда мәдениеттілік пен құрметке қайта оралу үшін пайдалануымыз керек".
Трампқа қарсы сәтсіз қастандыққа реакция білдірген тағы бір шенеунік Роберт Кеннеди: «Елін сүйетін әрбір американдық үшін қазір бөлінуден бас тартатын және кез келген зорлық-зомбылықты тоқтататын уақыт келді",- деген жолдау жіберді.
Қастандықтың Трамптың саяси болашағына әсері
Трампқа қарсы сәтсіз қастандық Америкада саяси соғыстың күшеюіне әкелді.
АҚШ Конгресінің көптеген республикашыл мүшелері «Дональд Трамптың» өміріне жасалған қастандыққа Демократиялық партия мен осы елдің президентін кінәлі деп жариялады. Республикалық партияның 30-ға жуық мүшесі АҚШ президенті Джо Байденді, Демократиялық партияны немесе осы партияға қатысы бар БАҚ-ты қоғамдық пікірді қастандық әрекетке шақырды деп тікелей айыптады.
Огайо штатынан келген сенатор Дж.Д.Вэнс «X» арнасындағы хабарламасында былай деп жазды: «Байден науқанының негізгі қағидасы - Дональд Трамп авторитарлық фашист, оны кез келген жағдайда тоқтату керек. Бұл риторика Трампқа тікелей қастандық жасауға себеп болды".
Сондай-ақ ондаған американдық заң шығарушылар әлеуметтік желілердегі хабарламаларында Байденді немесе Трампты басқа сынаушыларды айыптады.
Екінші жағынан, көпшілік бұл қастандықты шоу және Трамптың қарсыласын, яғни Байденді жою саясаты ретінде таныстырды. Бұл тұрғыда Daily Mail мақаласында былай деп жазды: "Дональд Трампқа қарсы сәтсіз қастандықтан бірнеше сағат өткен соң, кейбір қастандық теоретиктері бұл оқиға сайлау болашағын жақсарту және нығайту үшін ұйымдастырылды деп мәлімдеді".
Осы есеп бойынша, осы қастандық әрекетінен кейін бірнеше сағат өткен соң, «сахналау» сөзі Google іздеу жүйесінде ең көп қолданылатын төртінші сөз болды.
Висконсин штатының республикалық өкілі Деррик Ван Джордан да Politico журналымен сұхбатында: «Президент Трамп бұл оқиғадан құтқарылды; Ол келесі сайлауда жеңіске жетеді",- деді.
Дэвид Урбан, Трамптың 2016 жылы Пенсильванияда жеңіске жетуіне көмектескен кеңесшілерінің бірі: "Трамп - жауынгер, мен бұл қастандық американдықтарды Трампты қолдауға біріктіреді деп күтемін",- деп айтты.
Бұл арада зерттеу жұмыстары саяси зорлық-зомбылық пен террорға арналған Массачусетс университетінің саясаттану профессоры Ари Перлигер былай дейді: "Қастандық әрекеттер саяси бәсекелестерді жоюға және жеңуге тырысудың ұзақ процесін қысқартады, көптеген адамдар өлтіруді өз мақсаттарына өте жылдам және тиімді жолмен жетуге көмектесетін құрал ретінде қарастырады",- деп мәлімдеді.
Америка қоғамы қатты ашулы
Трампқа қарсы қастандық Америка Құрама Штаттарында саяси өршу мен өткір саяси бөліну туралы алаңдаушылық толқынын тудырды.
Осыған байланысты Bloomberg: "Саяси зорлық-зомбылық американдық саяси дискурсқа еніп кетті және бұл зорлық-зомбылық саясаткерлерге ғана емес, қарапайым адамдарға да әсер етті",- деп жазды. Мамыр айында Morning Consult және Bloomberg жүргізген сауалнамада свинг штаттарындағы (сұр штаттар) сайлаушылардың жартысы американдық сайлаудағы зорлық-зомбылықтан қорқатынын және сайлауда белгілі бір партияны қолдамайтынын айтты.
Американдық демократия үшін қоңырау
«Politico» журналы Трампқа жасалған қастандық әрекетті талдау жасап, былай деп жазды: "Американдық сайлауға үміткерге қастандық әрекет - қорлау, заңсыздандыру және трайбализмге толы мәдениетке қадам басу. Шындығында, бұл қастандық қандай мақсатта болса да, бұл Американың демократияға негізделген жалған идеалдарын және демократияға негізделген саяси жүйені жоққа шығару болып табылады". Осы тұрғыда Америка Құрама Штаттарының қазіргі президенті Джо Байден бұл елде ұлттық бірлік қажет екенін айта отырып: «Саясат бейбіт пікірталас алаңы болуы керек, ал саяси әрекеттер ешқашан шайқас пен өлтіру алаңына айналмауы керек",- деді.
