Осы күнге дейін АҚШ Жер шарының үштен біріне санкция салыпты

АҚШ – өзінің үстемшіл мақсаттарын орындау жолында әлемнің басқа елдеріне ең көп біржақты санкция салған ел.

"Вашингтон пост" газеті жуырдағы бір мақаласында АҚШ-тың санкцияны бір қару ретінде қолданып отырғанын мойындап: "Вашингтонның әлемдегі қарсыластары мен жауларына қарсы бейберекет санкциялар салғаны соншалық, әлемдегі елдердің үштен бірі Вашингтон санкцияларының нысанасына айналды",-деді.

Pars Today ақпарат агенттігінің хабарлауынша, статистика бойынша Ресей – АҚШ тарапынан ең көп санкцияға ұшыраған ел.

2022 жылдың ақпаны мен 2024 жылдың қаңтары аралығында АҚШ Ресейге қатысы бар 16 000-нан астам жеке тұлғаға, 9 000 компанияға және 3 200-ден астам ұйымға санкция салды. Сондай-ақ, Иран, Венесуэла және Куба ұзақ уақыт бойы АҚШ-тың қатыгез санкцияларына ұшыраған елдердің қатарында.

Санкциялардың тарихы және олардың кері әсері

Негізінде АҚШ ондаған жылдар бойы санкцияларды Вашингтонның саясаттарына бағынбайтын елдерге қарсы экономикалық және саяси қару ретінде пайдаланып келеді. "Вашингтон пост" газеті өз сараптамасында: "1990 жылдардан бері АҚШ-та бірінен соң бірі келген үкіметтер экономикалық соғыс пен экономикалық санкцияларды өздерінің негізгі сыртқы саясат құралдарына айналдырды",-деп жазды.

АҚШ билігі санкция саясатын қолданып отыр. Бірақ ол көптеген елдер үшін әсерсіз болды. АҚШ-тың мүддесін қамтамасыз етпегені былай тұрсын, халықаралық сахнада саясаттың өзгеруіне себеп болды, сондықтан  бұл елдер аймақтық одақтар мен ұйымдардың көпшілігінде көпжақтылық және аймақтық ынтымақтастықты арттыру сияқты саясаттарға бет бұрды.

"Вашингтон пост" газеті осыған қатысты: "АҚШ санкцияларының көбі тиімсіз болып қана қоймай, кері әсер етті",-деп мойындады.

Санкциялардағы "доллар" атты құрал

АҚШ басқа елдерге қысым көрсету үшін негізгі халықаралық валюта ретінде долларды қолданып отыр. Вашингтон компаниялар мен банктердің және халықаралық қаржы жүйесінің долларға тәуелділігін басқа елдерді өз тілектерін орындауға мәжбүрлеу және АҚШ-қа ұнамайтын саясат пен әрекеттерді жүргізуге жол бермеу тетігі ретінде сан рет пайдаланды. Әсіресе соңғы жылдары бұл мәселе қарсы елдердің, тіпті Вашингтонның еуропалық одақтастарының реакциясын тудырды. Бұл АҚШ-тың долларды басқа елдерге, әсіресе Вашингтонға қарсы немесе бәсекелес елдерге қарсы экономикалық, коммерциялық және қаржылық қысымға қолайлы құрал ретінде пайдалануды жалғастыруының алдын алу қажеттігі туралы жаһандық консенсустың біртіндеп қалыптасуына әкелді. Соның салдарынан басқа елдерге, әсіресе Вашингтонға қарсы немесе бәсекелес елдерге қарсы экономикалық, коммерциялық және қаржылық қысым артты.

"Вашингтон пост" газетінің жазуынша, Солтүстік Кореяға қарсы ондаған жылдарға созылған санкциялар Пхеньянның қару-жарақ бағдарламаларын ілгерілетуіне және құрлықаралық баллистикалық зымырандық мүмкіндіктерін дамытуға кедергі болған жоқ.

Сондай-ақ, АҚШ-тың Никарагуа мен Кубаға қарсы санкциялары Вашингтонға жақпайтын Даниэль Ортега мен Фидель Кастроның басшылығындағы үкіметтерді әлсіретуге немесе халықтың оларды қолдауын азайтуға ешқандай әсер еткен жоқ.

АҚШ-тың Қаржы министрі Джанет Йеллен осыдан біраз бұрын Иранға қатысты: "Санкциялар Иранның саясаты мен қарым-қатынасын АҚШ күткендей өзгерте алмады",-деп мойындады.

АҚШ Қаржы министрлігінің хабарлауынша, қандай да бір түрде АҚШ санкцияларына ұшыраған елдердің жалпы саны әлемдік ЖІӨ-нің бестен бір бөлігін құрайды. Бұл соманың 80 пайызы Қытайдың үлесінде.  Алайда бұл саясат күннен-күнге тиімсіз болып барады.

Санкция салу саясатын жалғастыруды талап ету

АҚШ-тың санкциялық саясатының сәтсіздігіне қарамастан, Вашингтон оны әртүрлі елдерге, әсіресе АҚШ-тың дұшпандық саясатына қарсы және сәйкес келмейтін елдерге қысым көрсету үшін пайдалануды жалғастыруда. Бұл саясат АҚШ-тың халықаралық сахнадағы күшін төмендетіп қана қоймай, АҚШ санкция салған көптеген елдерде тәуелсіздіктің өсуіне әкеліп, әлемдік деңгейде АҚШ-тың қатысуынсыз сауданың дамуына жағдай жасады.

"Вашингтон пост" газетінің сараптамасында айтылғандай, Көптеген лоббистер мен АҚШ-тың бұрынғы шенеуніктері Вашингтонның қарсыластары мен жауларына салған мыңдаған санкцияларынан пайда тапты.

Қалай болғанда да, әртүрлі америкалық үкіметтердің біржақты қатынас ұстанып, көпжақтылық пен халықаралық міндеттемелерден қашуы әлемдегі қауіпсіздік пен тұрақтылыққа және халықаралық ортаға әсер етті. Бірақ қазір әртүрлі елдер АҚШ-тың санкциялық саясатына қарамастан тәуелсіз әрекет етіп жатыр. Бұл жағдай АҚШ-тың халықаралық сахнадағы күшін төмендетті. Экономика ғалымы әрі Еуропалық халықаралық қатынастар кеңесі сараптамалық орталығының аға мүшесі Агата Демарайс өз кітабында: "Соңғы жылдары санкциялар америкалық саясаткерлердің сүйікті дипломатиялық құралына айналғанын көрдік. Бірақ ол тиімсіз құрал. Санкциялық саясатқа қатты сүйену оның халықаралық кеңістіктегі тиімділігі мен маңыздылығын төмендетті",-деп жазды.