Snapback және Иран-Ресей қарым-қатынастарын тереңдету

ParsToday – 2025 жылдың 24 қазанында Атлантикалық Кеңестің веб-сайты (Atlantic Council) Джорджио Кафьеро жазған мақалада Snapback белсендірілгеннен кейінгі Иран-Ресей қарым-қатынастарын талдады.

ParsToday басылымының хабарлауынша, Atlantic Council мақаласында 2025 жылдың қыркүйегінде үш еуропалық ел (Франция, Германия және Ұлыбритания) Иранға енгізген Snapback санкциялары Иран мен Батыс арасындағы ядролық шиеленісті ушықтырғаны айтылған. Бұл әрекет Иранды бұл санкцияларды заңсыз деп санайтын Ресеймен ынтымақтастыққа көбірек бейімдеуге мәжбүр етті. Бұл оқиға Иранның шығысқа стратегиялық бағытын жеделдетті, бұл процесс АҚШ 2018 жылы «Ортақ қадам» жан-жақты бағдарламасы (JCPOA-дан) шыққан кезде басталды. Ресей Snapback-тің белсендірілуіне қарсы және Еуропа елдерінің өздері JCPOA-ны бұзды деп санайды. Ресей мен Қытайдың санкциялардың қайта оралуына жол бермеу әрекеттері сәтсіз аяқталды, бірақ Мәскеудің әлі де олардың орындалуына тосқауыл қою  мүмкіндігі бар.

Санкцияларға реакция ретінде Иран мен Ресей экономикалық және әскери ынтымақтастығын кеңейтті. Тоғыз ай бұрын қол қойылған екі ел арасындағы кешенді стратегиялық серіктестік туралы келісім қазір күшіне енді. Иран сонымен қатар BRICS+ және ШЫҰ сияқты батыстық емес институттарға жүгінді. Иран Ресеймен барлау және әскери ынтымақтастықты нығайтуға тырысуда.

Мақаланың 4 негізгі бағыт бойынша қысқаша мазмұны:

1. Snapback механизмін белсендіру және Иран мен Ресейдің реакциясы

- Үш еуропалық ел Иранның JCPOA-ны бұзғаны туралы уәжденіп, 2015 жылға дейінгі санкцияларды қалпына келтірді.

- Ресей бұл әрекетті заңсыз деп санап, оның жүзеге асырылуына кедергі келтіруге тырысты, бірақ нәтижесіз болды.

- Иран бұл санкцияларды Батысқа деген сенімсіздіктің тағы бір себебі ретінде қарастырады.  

2. Ресейдің Snapback-ке қатысты ұстанымы

- Ресей Snapback-ті енгізуге қарсы.

- Ресейдің дәлелі: Еуропа елдерінің өздері JCPOA-ны бұзып жатыр және олардың Snapback-ті іске қосуға өкілеттігі жоқ.

- Ресей вето құқығын пайдалану арқылы санкциялардың кейбір бөліктерінің орындалуын кейінге қалдыра алады.  

3. Санкциялар аясында Иран-Ресей қарым-қатынастарының тереңдеуі

- Иран мен Ресей арасындағы кешенді стратегиялық серіктестік туралы келісім жүзеге асырылуда.

- Ядролық энергетика, сауда, технология және әскери салалардағы ынтымақтастық кеңейіп келеді. Иран Ресеймен қорғаныс және барлау салаларында тығыз ынтымақтастық орнатуға ұмтылуда.

- Ресей Қауіпсіздік Кеңесінде Иранның мүдделерін қорғайды.

4. Иранның Шығысқа және батыстық емес институттарға бет бұруы

- Иран BRICS+ және ШЫҰ-на мүшелікті стратегиялық деп санайды.

- Қытаймен, Ресеймен, Пәкістанмен және Орталық Азия елдерімен ынтымақтастық басымдыққа ие болды.

- Иранның сыртқы саясатының негізгі тірегі ретінде «Шығысқа қарау» саясаты нығайтылды.