Иранның әуежайлары (№152-сабақ)
Жел 10, 2016 13:36 Asia/Almaty
Өткен бағдарламардағы тақырыбымызды жалғастыра келіп, бүгін де сіздерді Иранның жолдарымен таныстырамыз. 1923 жылы ирандық жастардың бір тобы ұшақпен ұшуды үйрену үшін Ресей мен Францияға барды.
Ал Иранның ұшақ бөлшектерін жасайтын алғашқы зауыттары 1935 жылы қолданысқа берілді. Одан кейін 1938 жылы Теһранның Мехрабад әуежайының ресми түрде тұсаукесері өтті. Дегенмен, Мехрабад әуежайы салынғанға дейін де ұшақтар Ғалее Морғи деп аталатын ауданда қонатын. Сол кезден бері ұшақ жасау және ұшуды үйрету саласында Иранда көптеген жұмыстар жасалынды. Сондай-ақ, Иранның қалалары мен облыс орталықтарының басым бөлігінде әуежайлар салынды. Жылына шамамен 70 миллион адам Иранның әуежайлары арқылы сапар шегеді. Мұхаммад пен досы Саид Мехрабад әуежайына келді. Керманға кетіп бара жатқан Саидты Мұхаммад шығарып салмақ. Ол әуежайдың ақпарат беру бөлімінде Хамид Мозаффари есімді адаммен танысады. Мозаффари мырза Иранның ұшу тарихы мен әуежайлардың жағдайын жақсы біледі. Ол Мұхаммадпен осы тақырыпта әңгімелеседі.
Алдымен жаңа сөздерге назар аударайық:
|
әуежай |
форудгаһ |
فرودگاه |
|
көне |
ғäдими |
قدیمی |
|
ең көне |
ғäдимитäрин |
قدیمی ترین |
|
бір мың тоғыз жүз отыз сегізінші жыл |
сале һезар-о-ноһсäд-о-си-о-һäшт |
سال 1938 |
|
ол ашылды |
ан ефтетах шод |
آن افتتاح شد |
|
жылдар бұрын |
салһа ғäбл |
سال ها قبل |
|
ұшақ |
һäвапейма |
هواپیما |
|
ұшу |
пäрваз |
پرواز |
|
олар ұшатын |
анһа пäрваз микäрдäнд |
آنها پرواز می کردند |
|
қайда |
коджа |
کجا |
|
олар отыратын |
анһа минешäстäнд |
آنها می نشستند |
|
тегіс |
саф |
صاف |
|
тегіс |
һäмвар |
هموار |
|
айнала, маң |
äтраф |
اطراف |
|
олар қонатын |
анһа форуд миамäдäнд |
آنها فرود می آمدند |
|
қашан |
кей |
کی |
|
ол жасалды |
ан äнджам шод |
آن انجام شد |
|
бір мың тоғыз жүз жиырма үшінші жыл |
сале һезар-о-ноһсäд-о-бист-о-се |
سال1923 |
|
бір тобы |
горуһи äз |
گروهی از |
|
жастар |
джäванан |
جوانان |
|
оқу-білім, үйрену |
амузеш |
آموزش |
|
ұшқыштар |
хäлäбан |
خلبان |
|
ұшақпен ұшу |
хäлäбани |
خلبانی |
|
Ресей |
Пусие |
روسیه |
|
Франция |
Фäрансе |
فرانسه |
|
екі жыл |
до сал |
دو سال |
|
олар қайтып келді |
анһа базгäштäнд |
آنها بازگشتند |
|
содан кейін |
äз ан пäс |
از آن پس |
|
ол басталды |
ан ағаз шод |
آن آغاز شد |
|
туралы |
дäр хосус-е |
درخصوص |
|
құрылыс |
сахт |
ساخت |
|
бөлшектер |
ғäтеат |
قطعات |
|
зауыт |
кархане |
کارخانه |
|
ол бар |
ан воджуд дарäд |
آن وجود دارد |
|
ол болды |
ан воджуд даште äст |
آن وجود داشته است |
|
өнеркәсіп |
сäнäт |
صنعت |
|
салыстырмалы түрде |
несбäтäн |
نسبتا ً |
|
көне |
ғäдими |
قدیمی |
|
бір мың тоғыз жүз отыз бесінші жыл |
сале һезар-о-ноһсäд-о-си-о-пäндж |
سال1935 |
|
қызықты |
джалеб äст |
جالب است |
|
қала |
шäһр |
شهر |
|
халықаралық |
бейн-ол-мелäли |
بین المللی |
|
онда бар |
ан дарäд |
آن دارد |
|
біраз жыл бұрын |
чäнд сал пиш |
چند سال پیش |
|
жаңа |
джäдид |
جدید |
|
қырық километр |
чеһел килуметр |
چهل کیلومتر |
|
оңтүстік |
джонуб |
جنوب |
|
ол орналасқан |
ан вағе шоде äст |
آن واقع شده است |
|
басым бөлігі |
äксäр |
اکثر |
|
шетелдік |
хареджи |
خارجی |
|
ол жасалады |
ан сурäт мигирäд |
آن صورت می گیرد |
Жаңа сөздермен танысқаннан кейін Мұхаммад пен Хамидтің әңгімесіне назар аударайық:
|
Мұхаммад: Мехрабад әуежайы Иранның ең көне әуежайы ма? |
Мухаммад: Форудгаһе Мехрабад ғäдимитäрин форудгаһе Иран äст? |
محمد - فرودگاه مهرآباد قدیمی ترین فرودگاه ایران است ؟
|
|
Хамид: Мехрабад әуежайы бір мың тоғыз жүз отыз сегізінші жылы қолданысқа берілген. Бірақ одан бұрынғы жылдары да Иранда ұшақтар ұшқан. |
Хäмид: Форудгахе Мехрабад дäр сале һезар-о-ноһсäд-о-си-о-һäшт ефтетах шод, äмма äз салха ғäбл äз ан һäм һäвапеймаһа дäр Иран пäрваз микäрдäнд. |
حمید - فرودگاه مهرآباد در سال 1938( 1317 ش . ) افتتاح شد ، اما از سالها قبل از آن هم هواپیماها در ایران پرواز می کردند .
|
|
Мұхаммад: Ол ұшақтар қайда қонатын? |
Мухаммад: Ин һäвапеймаһа коджа минешäстäнд? |
محمد - این هواپیماها کجا می نشستند ؟
|
|
Хамид: Ұшақтар Теһранның маңайындағы тегіс жерлерге қонатын. |
Хäмид: Һäвапеймаһа дäр зäмин-е саф вä һäмвари дäр äтрафе Теһран форуд миамäдäнд. |
حمید - هواپیماها در زمین صاف و همواری در اطراف تهران فرود می آمدند .
|
|
Мұхаммад: Ирандықтар бірінші рет қай жылы ұшты? |
Мухаммад: Äввäлин пäрвазе ираниан кей äнджам шод? |
محمد - اولین پرواز ایرانیان کی انجام شد ؟
|
|
Хамид: Бір мың тоғыз жүз жиырма үшінші жылы ирандық жастардың бір тобы ұшақпен ұшуды үйрену үшін Ресей мен Францияға барып, екі жылдан кейін қайтып келді. Сол кезден бастап ирандық ұшқыштардың жұмысы басталды. |
Хäмид: Дäр сале һезар-о-ноһсäд-о-бист-о-се горуһи äз джäванан-е ирани бäрайе амузеше хäлäбани бе Русие вä Фäрансе рäфтäнд вä до сал бäд базгäштäнд. Äз ан пäс, пäрвазе хäлäбанане ирани ағаз шод. |
حمید - در سال 1923 گروهی از جوانان ایرانی برای آموزش خلبانی به روسیه و فرانسه رفتند و دو سال بعد به ایران بازگشتند . از آن پس ، پرواز خلبانان ایرانی آغاز شد .
|
|
Мұхаммад: Иранда ұшақ пен оның бөлшектерін жасайтын зауыт бар ма? |
Мухаммад: Айа дäр хосусе сахте һäвапейма вä ғäтäате ан карханейи дäр Иран воджуд дарäд? |
محمد - آیا درخصوص ساخت هواپیما و قطعات آن ، کارخانه ای در ایران وجود دارد ؟
|
|
Хамид: Бар. Бұл өнеркәсіп Иранда ертерек, бір мың тоғыз жүз отыз бесінші жылы пайда болды. |
Хäмид: Бäле. Ин сäнäт дäр Иран несбäтäн ғäдими äст вä äз сале һезар-о-ноһсäд-о-си-пäндж воджуд даште äст. |
حمید - بله . این صنعت در ایران نسبتا ً قدیمی است و از سال 1935 وجود داشته است .
|
|
Мұхаммад: Теһранда екі халықаралық әуежайдың болғаны қызық екен: Мехрабад әуежайы және Имам Хомейни атындағы әуежай. |
Мухаммад: Джалеб äст ке шäһре Теһран ду форудгаһе бейн-оль-мелäли дарäд. Форудгаһе Мехрабад вä форудгаһе Емам Хомейни. |
محمد - جالب است که شهر تهران دو فرودگاه بین المللی دارد . فرودگاه مهرآباد و فرودگاه امام خمینی .
|
|
Хамид: Ия. Имам Хомейни атындағы халықаралық әуежай бірнеше жыл бұрын ашылғандықтан жаңа әуежай болып табылады. |
Хäмид: Бäле. форудгаһе бейн-ол-мелäли Емам Хомейни чäнд сал пиш ефтетах шод вä форудгаһе джäдиди äст. |
حمید - بله . فرودگاه بین المللی امام خمینی چند سال پیش افتتاح شد و فرودگاه جدیدی است .
|
|
Мұхаммад: Имам Хомейни атындағы әуежай қайда? |
Мухаммад: Форудгаһе Емам Хомейни коджаст? |
محمد - فرودگاه امام خمینی کجاست ؟
|
|
Хамид: Бұл әуежай Теһранның оңтүстігінде қырық шақырым жерде орналасқан. Шетелдік рейстердің басым бөлігі осы әуежайдан ұшады. |
Хäмид: Ин форудгаһ дäр чеһел килуметрие джонубе Теһран вағе шоде äст вä äксäр-е пäрвазһайе хареджи äз ан сурäт мигирäд |
حمید - این فرودگاه در چهل کیلومتری جنوب تهران واقع شده است و اکثر پروازهای خارجی از آن صورت می گیرد .
|
Хамид айтып өткендей, Имам Хомейни атындағы халықаралық әуежай 2006 жылы ресми түрде қолданысқа берілгендіктен жаңа болып саналады. Мехрабад әуежайы Теһран қаласының батысында, ал Имам Хомейни атындағы әуежай Теһранның оңтүстігінде 40 шақырым жерде орналасқан. Бұл әуежай жылына 6,5 миллион адам мен 120 мың тонна жүк тасымалдау мүмкіндігіне ие. Иранның басқа қалаларында да әуежайлар бар. Облыс орталықтарының басым бөлігінде халықаралақ әуежайлар салынған. Фарс облысының Лар қаласында облыс орталығы болмаса да халықаралық әуежай бар. Бұл әуежай арқылы ішкі рейстермен қатар, Дубай, Катар мен Парсы шығанағының оңтүстігінде орналасқан елдерге қарай рейстер жүзеге асырылады.
Тегтер
