Аятолла сейіт Хасан Модаррес (№165-сабақ)
Маусым 01, 2017 00:12 Asia/Almaty
Бүгін Мұхаммад пен досы Саид Бахарестан алаңында кездеспек. Мұхаммад бұл алаңға метромен келді.
Теһранның көне алаңдарының бірі болып табылатын Бахарестан алаңында Ислам кеңесі мәжілісінің бас кеңсесі орналасқан. Теһран мәжілісінің бұрынғы ғимараты да жаңа ғимараттың қасында орналасқан. Ол жерденқазіргі заманғы және дәстүрлі архитектураның үлгілерін тамашалауға болады. Алаңнан сонымен қатар аятолла сейіт Хасан Модаррестің мүсіні де көзге түседі. Бұл ұлы саясаткер әрі діндар тұлға шамамен жүз жыл бұрын Иранның ұлттық кеңесі мәжілісінің өкілі болды. Осы саясаткер және мәжіліс өкілі болған тағы бірнеше діндар тұлға елдің заңдарының ислам дінінің үкімдеріне сәйкес бекітілуін қадағалау міндетін атқарды. Мұхаммад осы ирандық ұлы тұлғаның мүсінін тамашалап тұр. Алдымен сабақтың жаңа сөздеріне назар аударайық.
|
көзқарас |
негаһ |
نگاه |
|
сен қарайсың |
ту негаһ микони |
تو نگاه مي كني |
|
мүсін |
тӓндис |
تندیس |
|
мен қараймын |
мӓн минегӓрӓм |
من مي نگرم |
|
сен білесің |
ту мидани |
تو مي داني |
|
ол кім? |
у кист? |
او كيست ؟ |
|
міндетті түрде |
хӓтмӓн |
حتما ً |
|
тұлға |
шӓхсиӓт |
شخصيت |
|
маңызды |
моһемм |
مهم |
|
қайраткер |
реджал |
رجال |
|
саяси |
сиаси |
سياسي |
|
діндар |
рухани |
روحانی |
|
ғалым, үлем |
алем |
عالم |
|
діни |
дини |
دینی |
|
саясаткер |
сиасӓтмӓдар |
سیاستمدار |
|
ұлы |
бозорг |
بزرگ |
|
жылдар |
салһа |
سالها |
|
өкіл |
нӓмайӓнде |
نماینده |
|
мәжіліс |
мӓджлес |
مجلس |
|
қызықты |
джалеб |
جالب |
|
халық |
мӓрдом |
مردم |
|
құрметті |
мохтӓрӓм |
محترم |
|
олар құрметтейді |
анһа мохтӓрӓм мишоморӓнд |
آنها محترم مي شمرند |
|
шамамен |
ходуд |
حدود |
|
жүз жыл бұрын |
сӓд сал пиш |
صد سال پیش |
|
факих |
фӓғиһ |
فقیه |
|
ислам үлемі |
алем-е еслами |
عالم اسلامي |
|
ол жол тапты |
у раһ йафт |
او راه يافت |
|
кезеңдер |
доуран |
دوران |
|
өкілдік |
нӓмайӓндеги |
نمایندگی |
|
маңызды іс |
кар-е моһемми |
کار مهمی |
|
ол атқарды |
у ӓнджам дад |
او انجام داد |
|
алдын алу |
джолоугири ӓз |
جلوگيري از |
|
бекітілу |
тӓсвиб |
تصویب |
|
келісім |
ғӓрардад |
قرارداد |
|
бір мың тоғыз жүз он тоғызыншы жыл |
сал-е һезар-о-ноһсӓд-о-ноздӓһ |
سال 1919 |
|
рөл |
нӓқш |
نقش |
|
негізінде |
бӓр мӓбна |
برمبنا |
|
кеңесшілер |
мостӓшӓран |
مستشاران |
|
ұлыбританиялық |
енглиси |
انگليسي |
|
істер |
омур |
امور |
|
қаржылық |
мали |
مالي |
|
әскери |
незами |
نظامي |
|
олар қожалық ететін |
анһа мосӓллӓт мишодӓнд |
آنها مسلط مي شدند |
|
күрескер |
мобарез |
مبارز |
|
хабардар |
агаһ |
آگاه |
|
көреген |
роушӓнбин |
روشن بين |
|
дұрыс |
дорост ӓст |
درست است |
|
саясат |
сиасӓт
|
سياست |
|
исламмен жауласу |
еслам сетизане |
اسلام ستيزانه |
|
ол әшкереледі |
у ӓфша микӓрд |
او افشا مي كرد |
|
жоба |
тӓрх |
طرح |
|
сұрақ, сауал |
эстизах |
استيضاح |
|
тәуелсіздік |
естеғлал |
استقلال |
|
абырой |
сӓрболӓнди |
سربلندي |
|
олар өз үлестерін қосты |
анһа нӓқш даштеӓнд |
آنها نقش داشته اند |
Енді Мұхаммад пен Саидтің әңгімесіне назар аударайық:
|
Саид: Сәлем, Мұхаммад! Нені қарап тұрсың? |
Саид: Сӓлам Мухаммад! Бе че негаһ микони? |
سعید - سلام محمد . به چه نگاه مي كني ؟
|
|
Мұхаммад: Сәлем! Мына мүсінді тамашалап тұрмын. |
Мухаммад: Сӓлам! Бе ин тӓндис минегӓрӓм. |
محمد - سلام . به اين تنديس مي نگرم .
|
|
Саид: Оның кім екенін білесің бе? |
Саид: Мидани у кист? |
سعید - مي داني او كيست ؟
|
|
Мұхаммад: Жоқ, Бірақ, міндетті түрде бір маңызды тұлға болар. |
Мухаммад: Нӓ. Хӓтмӓн шӓхсиӓт-е моһемми ӓст. |
محمد - نه . حتما ً شخصيت مهمي است .
|
|
Саид: Ия. Ол – саяси қайраткерлердің бірі сейіт Хасан Модаррес. |
Саид: Бӓле. У сейед Хасан Модаррес, ӓз реджал-е сиаси-е Иран ӓст. |
سعید - بله . او سيد حسن مدرس ، از رجال سياسي ايران است .
|
|
Мұхаммад: Бірақ бұл діндар адамның мүсіні ғой! |
Мухаммад: ӓмма ин тӓндис-е йек рухани ӓст! |
محمد - اما اين تنديس يك روحاني است !
|
|
Саид: Ия. Ол үлем әрі ұлы саясаткер болған. Ол көптеген жылдар бойы Иран мәжілісінің өкілі болды. |
Саид: Бӓле. У һӓм йек алем вӓ һӓм сиасӓтмӓдари бозорг буд. У салһа нӓмайӓндей-е мӓджлес-е Иран буде ӓст. |
سعید - بله . او هم يك عالم دینی و هم سیاستمداري بزرگ بود . او سالها نماینده مجلس ایران بوده است .
|
|
Мұхаммад: Иран халқының өздерінің көрнекті тұлғаларын құрметтейтіні жақсы екен. |
Мухаммад: Джалеб ӓст ке мӓрдом-е Иран, шӓхсиӓтһай-е бозорг-е худ ра мохтӓрӓм мишоморӓнд. |
محمد - جالب است كه مردم ايران ، شخصيت هاي بزرگ خود را محترم مي شمرند .
|
|
Саид: Модаррес шамамен жүз жыл бұрын (1909 жылы) факих әрі үлем ретінде мәжіліске келді. |
Саид: Модӓаррес ходуд-е сӓд сал пиш (сал-е һезар-о-ноһсӓд-о-ноһ) бе онван-е фӓғиһ вӓ алем-е еслами, бе мӓджлес раһ йафт. |
سعید - مدرس حدود صد سال پيش ( 1909 م . ) به عنوان فقیه و عالم اسلامی ، به مجلس راه يافت .
|
|
Мұхаммад: Ол мәжілістегі өкілдігі кезінде маңызды істер атқарды ма? |
Мухаммад: Айа у дӓр доуран-е нӓмайӓндеги-е мӓджлес, кар-е моһемми һӓм ӓнджам дад? |
محمد - آیا او در دوران نمايندگي مجلس ، کار مهمی هم انجام داد ؟ .
|
|
Саид: Әрине, ол бір мың тоғыз жүз он тоғызыншы жылғы келісімнің бекітілуінің алдын алуда маңызды рөл атқарды. Бұл келісімге сәйкес, ұлыбританиялық кеңесшілер Иранның қаржылық және әскери істерінде басшылық етуі керек болатын. |
Саид: ӓлбӓтте. Вей дӓр джолоугири ӓз тӓсвиб-е ғӓрардад-е сал-е һезар-о-ноһсӓд-о-ноздӓһ нӓқш-е моһемми дашт. Бӓр мӓбнай-е ин ғӓрардад, мостӓшаран-е енглиси бӓр омур-е мали вӓ незами-е Иран мосӓлӓӓт мишодӓнд. |
سعید - البته . وي در جلوگيري از تصويب قرارداد سال 1919 نقش مهمي داشت . برمبناي اين قرارداد ، مستشاران انگليسي بر امور مالي و نظامي ايران مسلط مي شدند |
|
Мұхаммад: Онда ол кісі діндар саясаткер, хабардар әрі көреген күрескер болған екен ғой |
Мухаммад: Пӓс ин рухани-е сиасӓтмӓдар, мобарези агаһ вӓ роушӓнбин буд. |
محمد - پس اين روحانی سیاستمدار ، مبارزي آگاه و روشن بين بود .
|
|
Саид: Дұрыс. Модаррес Резаханның Исламмен жауласу саясаттарын әшкерелеп, оны қайта қарау жобасын мәжіліске апарды. |
Саид: Дорост ӓст. Модаррес сиасӓтһай-е еслам сетизаней-е Резахан ра ӓфша микӓрд вӓ тӓрх-е естизах-е у ра бе мӓджлес борд. |
سعید - درست است . مدرس سياستهاي اسلام ستيزانه رضاخان را افشا مي كرد و طرح استيضاح او را به مجلس برد .
|
|
Мұхаммад: Онда Модаррес те Иранның тәуелсіздігі мен ар-абыройын сақтау үшін көп үлес қосқан үлемдердің бірі екен. |
Мухаммад: Пӓс Модӓррес низ ӓз алемани ӓст ке дӓр естеғлал вӓ сӓрболӓнди-е Иран, нӓқш даштеӓнд. |
محمد - پس مدرس نيز از عالماني است كه در استقلال و سربلندي ايران ، نقش داشته اند .
|
Аятолла сейіт Хасан Модаррес 1860 жылы Исфахан облысы қалаларының бірінде дүниеге келген. Ол Исфахан, Құм, Самарра мен Наджафтың діни оқу орталықтарынан білім алып, дінтанушы факих ретінде өмірінің соңына дейін діни ілімдерді оқыту және исламтуралы құнды еңбектер жазумен айналысты. Сонымен қатар ол 1909 жылы Иранның ұлттық кеңес мәжілісіне сайланып, бесінші кезеңнің соңына дейін мәжілістің ықпалды өкілдерінің бірі болды. Модаррес Иранның тәуелсіздігі мен азаттығы жолында еңбек етіп, діннің саясаттан бөлек емес екенін қуаттады. Ол бөгделерге тәуелді болған Иранның сол кездегі шахы Резаханмен күресті. Өзінің баяндамаларымен халықты оятуға және хабардар етуге талпынды. Резаханның баскесерлері бірнеше рет Модарреске террор жасағанымен, ол террорлардан аман қалды. Ақырында Резахан оны Хорасандағы Кашмир қаласына жер аудартып, біраз уақыттан кейін оны өлтіруге бұйрық береді. Осылайша осы діндар күрескер 1937 жылы шәһид болды. Алайда оның Иранның саяси сахнасында жасаған ұлы істерінің жемісі бүгінгі күнге дейін жеткен.
Тегтер
