Бахарестан алаңы (№166-сабақ)
Естеріңізде болса, Мұхаммад пен Саид екеуі Бахарестан алаңында серуендеп, мәжілістің көрнекті өкілдерінің бірі әрі діндар адам болған аятолла Модаррес туралы әңгімелескен еді.
Олар Бахарестан алаңының шығыс жағына келе жатыр. Алаңның шығыс жағында Иранның ұлттық мәжілісінің көне ғимараты тұр. 1875 жылы салынған бақта тұрған әдемі ғимарат мешіт, медресе, кітапхана мен арнайы арықтарды қамтыған. Бұл ғимарат Мұзафараддин шах кезінде Ұлттық кеңес мәжілісіне сый ретінде берілген үкіметтік ғимараттардың бірі болып табылады. Ұлттық кеңес мәжілісінің көне ғимараты әлі де сақталып тұрғанымен кейбір жерлері қирап қалған. Бұл әдемі ғимарат қазір мұражай ретінде жұмыс істеуде. Осы ғимараттың оңтүстігінде шәһид Моттахери атындағы мешіт пен жоғарғы мектеп бар. Алдымен жаңа сөздерген назар аударайық:
ғимарат |
сахтеман |
ساختمان |
әдемі |
зиба |
زيبا |
бөлік |
ғесмӓт |
قسمت |
алаң |
мейдан |
میدان |
бар |
воджуд дарӓд |
وجود دارد |
шамасы, тәрізді |
заһерӓн |
ظاهرا ً |
көне |
ғӓдими |
قدیمی |
мәжіліс |
мӓджлес |
مجلس |
көне |
ғӓдим |
قديم |
өткен |
гозӓште |
گذشته |
отырыстар |
джӓлӓсат |
جلسات |
ол өткізілген |
ан бӓргозар мишоде ӓст |
آن برگزار می شده است |
ескерткіш |
ӓсӓр |
اثر |
тарихи |
тарихи |
تاريخي |
өнер |
һонӓри |
هنري |
бақ |
бағ |
باغ |
төңірек |
пейрамун |
پيرامون |
ғимарат |
бӓна |
بنا |
кезеңдер |
доуран |
دوران |
Қаджарлар билігі |
хокумӓт Ғаджарие |
حکومت قاجاريه |
ол салынған |
ан ехдас шоде ӓст |
آن احداث شده است |
мешіт |
мӓсджед |
مسجد |
оңтүстік |
джонуб |
جنوب |
алаң |
мейдан |
ميدان |
тиесілі |
мӓрбут бе |
مربوط به |
өткені, тарихы |
ғедмӓт |
قدمت |
есім, атау |
есм |
اسم |
медресе |
мӓдрӓсе |
مدرسه |
қазір |
ӓкнун |
اكنون |
университет |
данешгаһ |
دانشگاه |
ол айналды |
ан тӓбдил шоде ӓст |
آن تبديل شده است |
мұнара |
менаре |
مناره |
күмбез |
гомбӓд |
گنبد |
бір бөлігі |
бӓхши ӓз |
بخشي از |
нақыштар |
тӓзиинат |
تزئینات |
ол қирап қалған |
ан хӓраб шоде ӓст |
آن خراب شده است |
куә |
шаһед |
شاهد |
кейбір |
бӓрхи |
برخي |
оқиғалар |
хӓвадес |
حوادث |
тарих |
тарих |
تاریخ |
қазіргі заманғы |
моасер |
معاصر |
пайдалану |
естефаде |
استفاده |
дәл қазір |
һӓм ӓкнун |
هم اكنون |
жамағат намазы |
нӓмаз-е джӓмаӓт |
نماز جماعت |
басқа |
сайер |
ساير |
рәсімдер |
мӓрасем |
مراسم |
діни |
мӓзһӓби |
مذهبی |
мекен |
мӓкан |
مكان |
ол өткізіледі |
ан бӓргозар мишӓвӓд |
آن برگزار می شود |
кітапхана |
кетабхане |
كتابخانه |
діни оқу орталығы |
хоузей-е элмие |
حوزه علميه |
Енді Мұхаммад пен Саидтің әңгімесіне назар аударайық:
Мұхаммад: Баһарестан алаңының мына бөлігіндегі ғимараттар неткен әдемі. Өте көне тәрізді. |
Мухаммад: Че сахтеманһай-е зибаии дӓр ин ғесмӓт-е мейдан-е Бӓһарестан воджуд дарӓд. Захерӓн хейли ғӓдими һӓстӓнд. |
محمد - چه ساختمان های زیبایی در این قسمت میدان بهارستان وجود دارد . ظاهرا ً خیلی قدیمی هستند .
|
Саид: Ия. Бұл Иранның бұрынғы кездегі мәжілісінің ғимараты. Бұрынғы кездері мәжілістің отырыстары осы жерде өткізілетін. |
Саид: Бӓле. Ин сахтеман-е мӓджлес-е ғӓдим-е Иран ӓст. Дӓр гозӓште, джӓлӓсат-е мӓджлес дӓр инджа бӓргозар мишоде ӓст. |
سعید - بله . این ساختمان ِ مجلس ِ قدیم ایران است . در گذشته ، جلسات مجلس در اینجا برگزار می شده است .
|
Мұхаммад: Бұл ғимарат – тарихи ескерткіш әрі өнер туындысы. Оның маңындағы бақ та әдемі екен. |
Мухаммад: Ин сахтеман йек ӓсӓр-е тарихи вӓ һонӓри ӓст. Бағ-е пейрамун-е ан зиба ӓст. |
محمد - این ساختمان يک اثر تاريخي و هنري است . باغ پيرامون آن زيبا است .
|
Саид: Бұл ғимарат пен бақ Қаджарлар билік еткен кезде салынған. |
Саид: Ин бӓна вӓ бағ дӓр доуран-е хокумӓт-е Ғаджарие ехдас шоде ӓст. |
سعید - اين بنا و باغ در دوران حکومت قاجاريه احداث شده است .
|
Мұхаммад: Алаңның оңтүстігіндегі мешіт те мәжіліс ғимаратына қарасты ма? |
Мухаммад: Мӓсджед-е джонуб-е мейдан низ мӓрбут бе сахтеман-е мӓджлес ӓст? |
محمد - مسجد جنوب ميدان نیز مربوط به ساختمان مجلس است ؟
|
Саид: Жоқ. Бірақ бұл мешіттің де тарихы тереңге кетеді. |
Саид: Нӓ. ӓмма ин мӓсджед низ ғедмӓт-е зиади дарӓд. |
سعید - نه . اما این مسجد نیز قدمت زیادي دارد .
|
Мұхаммад: Бұл мешіт пен медресе қалай аталады? |
Мухаммад: Есм-е ин мӓсджед вӓ мӓдрӓсе чист? |
محمد - اسم این مسجد و مدرسه چیست ؟
|
Саид: Шәһид Моттахери атындағы мешіт пен жоғарғы медресе. Бірақ, қазір бұл медресе Шәһид Моттахери атындағы университет болып ауысқан. |
Саид: Мӓсджед вӓ мӓдрӓсей-е аали-е шӓһид Моттӓхери. ӓлбӓтте ӓкнун ин мӓдрӓсе, бе данешгаһ-е шӓһид Моттӓхери тӓбдил шоде ӓст. |
سعید - مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری . البته اكنون اين مدرسه ، به دانشگاه شهيد مطهري تبديل شده است .
|
Мұхаммад: Мешіттің мұнаралары мен күмбезі әдемі екен. Бірақ оның нақыштарының бір бөлігі түсіп қалыпты. |
Мухаммад: Мӓсджед че менареһа вӓ гомбӓдһай-е зибайи дарӓд, ӓмма бӓхши ӓз тӓзиинат-е ан хӓраб шоде ӓст. |
محمد - مسجد چه مناره ها و گنبدهای زیبایی دارد ، اما بخشی از تزئینات آن خراب شده است .
|
Саид: Ия. Бұл мешіт Иранның қазіргі заманғы тарихындағы кейбір оқиғалардың куәсі болған. |
Саид: Бӓле. Ин мӓсджед шаһед-е бӓрхи хӓвадес-е тарих-е моасер-е Иран буде ӓст. |
سعید - بله . این مسجد شاهد برخي حوادث تاریخ معاصر ایران بوده است |
Мұхаммад: Қазір де бұл мешіт пайдаланылады ма? |
Мухаммад: Айа ӓкнун ин мӓсджед естефаде һӓм мишӓвӓд? |
محمد - آيا اکنون از این مسجد استفاده هم می شود ؟
|
Саид: Ия. Қазіргі кезде бұл жерде жамағат намаздары мен басқа да діни рәсімдер өткізіледі. Сонымен қатар, бұл жерде медресе, кітапхана мен діни оқу орталығы да бар. |
Саид: Бӓле. Һӓм ӓкнун нӓмазһай-е джӓмаӓт вӓ сайер мӓрасем-е мӓзһӓби дӓр ин мӓкан бӓргозар мишӓвӓд. ӓлбӓтте дӓр инджа, мӓдрӓсе, кетабхане вӓ хузей-е элмие низ воджуд дарӓд. |
سعید - بله . هم اکنون نمازهاي جماعت و ساير مراسم مهم مذهبی در اين مكان برگزار می شود . البته دراينجا ، مدرسه ، کتابخانه و حوزه علمیه نيز وجود دارد .
|
Шаһид Моттахери атындағы мешіт пен университетте студенттер ислам ілімдерінің түрлі бөлімдері бойынша білім алады. Бұл мешітте мұхаррам және рамазан айының рәсімдері сияқты түрлі бағдарламалар өткізіледі. Өнер туындысы саналатын бұл әдемі мешітті Қаджарлар дәуіріндегі көрнекті архитекторлар салған. Бұрын«Сепаһсалар» мешіті атауымен белгілі болған Шәһид Моттахери атындағы мешітте биік мұнаралар мен төрт дәліз бар. Сондай-ақ, екі қабатта діни ілімдер саласының оқушыларына арналған 60 бөлме салынған. Мешіттің әдемі сағатының екі беті мен үш қоңырауы бар. Оның бір беті медресенің ауласына, екінші беті Ұлттық кеңес мәжілісіне қаратылған. Қазір бұл мешітте үш кіреберіс бар. Осындай екі көне ғимарат орналасқан Бахарестан алаңы бұрынғы замандардан бері Теһран қаласының басты алаңдарының бірі саналып келеді. Қазір де Ислам кеңесі мәжілісінің ғимараты мен басқа да бірнеше үкіметтік ғимарат орналасқандықтан, Теһранның қозғалысы көп алаңдарының бірі саналады. Кешке көліктер азайып, көшелердегі шу басылған кезде осы алаңның маңындағы ғимараттар ерекше жарықтандыруға байланысты көз тартарлықтай әдемі болып тұрады. Сіздер де бір күні Теһранға сапар шегіп, оның тарихи ескерткіштерінен ләззат аларсыздар деп үміттенеміз.