Тазхиб өнері (№180-сабақ)
Тазхиб өнері каллиграфия өнерімен байланысты. Көптеген жайттарда осы екі өнер түрі бірге қолданылады.
«Алтын түспен безендіру» деген мағынаны білдіретін тазхибөнерінденәзік әрі әдемі суреттердің жиынтығы пайдаланылады. Шеберлер діни, тарихи, әдеби кітаптар мен өлең жинақтарының құндылығы мен олардың әсемдігін арттыру үшін тазхиб өнерін қолданады. Тазхиб өнерінде кітап беттерінің жиектері бұтақтар, гүл сабақтары мен гүлдердің аса нәзік әрі әдемі нақыштарымен көмкеріледі. Иранда тазхиб өнері әсем өнер түрлерінің бірі саналады. Көптеген Құран кітаптары мен ұлы ақындардың өлең жинақтары осы өнер түрімен әсемделеді. Иранда басқа да өнер түрлерімен қатар тазхиб өнерін үйрету үйірмелері өткізіледі.
өлеңдер жинағы |
диван |
دیوان |
қарашы |
бебин |
ببین |
жазу |
хӓт |
خط |
әдемі, көркем |
зиба |
زیبا |
ол жазылған |
ан невеште шоде ӓст |
آن نوشته شده است |
кітап |
кетаб |
کتاب |
нәзік |
нӓфис |
نفیس |
жағалау |
хашие |
حاشیه |
мәтін |
мӓтн |
متن |
сурет |
нӓққаши |
نقاشی |
нәзік |
зӓриф |
ظریف |
түрлі түсті |
рӓнгарӓнги |
رنگارنگی |
атау, есім |
есм |
اسم |
өнер |
һонӓр |
هنر |
тазхиб өнері |
тӓзхиб |
تذهیب |
безендіру |
тӓзиин |
تزئین |
міндетті түрде |
хӓтмӓн |
حتماً |
өнер туындысы |
асар-е һонӓри |
آثار هنری |
құнды |
ӓрзешмӓнд |
ارزشمند |
солай |
һӓминтур ӓст |
همین طور است |
кіру |
воруд |
ورود |
Ислам |
еслам |
اسلام |
қолданылған |
бе кар борде шод |
به کار برده شد |
бойында |
дӓр тул |
در طول |
ол өзгерген |
ан тӓхвил йафте ӓст |
آن تحول یافته است |
Үндістан |
һендустан |
هندوستان |
ел |
кешвӓр |
کشور |
басқа |
дигӓр |
دیگر |
ол жол тапқан |
ан раһ йафте ӓст |
آن راه یافته است |
әрдайым |
һӓмише |
همیشه |
ең жақсы |
беһтӓрин |
بهترین |
Хафиздің өлеңдер жинағы |
диван-е Хафез |
دیوان حافظ |
сенің қолыңда бар |
ту дӓр дӓст дари |
تو در دست داری |
бағалы |
геран ғеймӓт |
گران قیمت |
құны |
ӓрзеш |
ارزش |
бірнеше есе |
чӓндин бӓрабӓр |
چندین برابر |
қарапайым |
мӓмули |
معمولی |
әр зат, кез келген зат |
һӓр чизи |
هر چیزی |
сіз айналдырасыз |
шома тӓбдил миконид |
شما تبدیل می کنید |
Раминде Хафиздің өлеңдер жинағы бар. Ол Мұхаммадқа каллиграфия мен тазхиб өнерінің үлгілерін көрсету үшін кітапты береді.
Рамин: Мұхаммад, мына жинақты қарашы. Өте көркем жазумен жазылған. |
Рамин: Мухаммад ин диван ра бебин. Ба хӓтте бесиар зибайи невеште шоде ӓст. |
رامین - محمد این دیوان را ببین . با خط بسیار زیبایی نوشته شده است . |
Мұхаммад: Неткен көркем әрі сәнді кітап! Мәтіндердің жиектері қандай әсем әрі түрлі түсті суреттермен көмкерілген. |
Мухаммад: Че кетаб-е нӓфис вӓ зибайи. Хашие-йе мӓтн че нӓққашиһай-е зӓриф вӓ рӓнгарӓнги дарӓд. |
محمد - چه کتاب نفیس و زیبایی . حاشیه متن چه نقاشی های ظریف و رنگارنگی دارد . |
Рамин: Бұл өнердің атауы – тазхиб, яғни, кітапты безендіру өнері. |
Рамин: Есм-е ин һонӓр тӓзхиб ӓст, йани һонӓр-е тӓзиин-е кетаб. |
رامین - اسم این هنر تذهیب است ، یعنی هنر تزئین کتاب . |
Мұхаммад: Мына суреттер қандайсәнді! |
Мухаммад: Ин тӓзиинһа хейли зӓриф һӓстӓнд. |
محمد - این تزئین ها خیلی ظریف هستند ! |
Рамин: Ия. Тазхиб өнері өте нәзік әрі әдемі. |
Рамин: Бӓле. Һонӓр-е тӓзхиб бесиар зӓриф вӓ зиба ӓст. |
رامین - بله . هنر تذهیب بسیار ظریف و زیبا است . |
Мұхаммад: Бұл өнер туындысының өте құнды екендігіне сенімдімін. |
Мухаммад: Хӓтмӓн ин асар-е һонӓри бесиар ӓрзешмӓнд һӓстӓнд. |
محمد - حتماً این آثار هنری بسیار ارزشمند هستند . |
Рамин: Дәл солай. Иранға Ислам діні келгеннен кейін тазхиб өнері көбінесе бағалы Құран кітаптарында қолданыла бастады. |
Рамин: Һӓмин тур ӓст. Пӓс ӓз воруд-е еслам бе Иран, һонӓр-е тӓзхиб биштӓр дӓр Қоранһай-е нӓфис бе кар борде шод. |
رامین - همین طور است . پس از ورود اسلام به ایران ، هنر تذهیب بیشتر در قرآنهای نفیس به کار برده شد |
Мұхаммад: Бұл өнер тарих бойында өзгеріске ұшырады ма? |
Мухаммад: Айа ин һонӓр дӓр тул-е тарих тӓхӓввол йафте ӓст? |
. محمد - آیا این هنر در طول تاریخ تحول یافته است ؟ |
Рамин: Ия. Бұл өнер Ираннан Үндістан мен басқа елдерге де таралды. Алайда ирандық тазхиб өнері ең жақсысы болды. |
Рамин: Бӓле. Ин һонӓр ӓз Иран бе Хендустан вӓ кешвӓрһай-е дигӓр раһ йафте ӓст. ӓмма һӓмише тӓзхиб-е ирани беһтӓрин буде ӓст. |
رامین - بله . این هنر از ایران به هندوستان و کشورهای دیگر راه یافته است . اما همیشه تذهیب ایرانی بهترین بوده است . |
Мұхаммад: Қолыңдағы Хафиздің өлеңдер жинағының бағалы екендігіне сенімдімін. |
Мухаммад: Хӓтмӓн диван-е Хафези ке дӓр дӓст дари, геран ғеймӓт ӓст. |
محمد - حتما دیوان حافظی که در دست داری ، گران قیمت است . |
Рамин: Ия. Бұл кітаптың құны қарапайым кітаптардан бірнеше есе артық. |
Рамин: Бӓле. Арзеш-е ин кетаб чӓндин бӓрабӓр-е кетабһай-е мӓмули ӓст. |
رامین - بله . ارزش این کتاب چندین برابر کتابهای معمولی است . |
Мұхаммад: Сендер ирандықтар кез келген затты өз өнерлеріңмен бірегей өнер туындысына айналдырасыңдар. |
Мухаммад: Шома ираниһа һӓр чизи ра ба һонӓр-е ход, бе йек ӓсӓр-е һонӓри тӓбдил миконид. |
محمد - شما ایرانی ها هر چیزی را با هنر خود ، به یک اثر هنری تبدیل می کنید . |
Рамин айтып өткендей, Иранға Ислам діні келгеннен кейін тазхиб өнері көбінесе Құран кітаптарын безендіру үшін пайдаланылатын болған. Тарих бойында бұл өнердің әртүрлі тәсілдері мен мектептері пайда болды. Тазхиб өнерімен безендірілген кейбір Құран кітаптарында жазулар алтынмен жазылған. Ирандық тазхиб өнерінде көбінесе гүл, жапырақ пен сабақтардың нақыштары салынады. Ираннан басқа әлемнің ешбір жерінде бұл өнер осындай деңгейдегі нәзіктік пен кемелдікке жеткен жоқ. Ирандық тазхиб өнері осы өнердің ең биік шыңы саналады.