Иран фармацевтикасы (№181-сабақ)
Бүгінгі бағдарламада Иранның дәрі-дәрмек өнімдері мен фармацевтикалық компаниялары жайында сөз қозғаймыз.
Ислам революциясына дейін Иран өзіне қажет дәрі-дәрмектің тек 25 пайызын ғана өндіретін. Қажетті дәрі-дәрмектің басым бөлігі Иранға шетелдерден импортталатын. Бірақ, қуанышқа орай, Ислам революциясынан кейінгі жылдары Иранның фармацевтика саласы айтарлықтай дәрежеде ілгеріледі. Қазіргі таңда Иранда қолданыстағы дәрі-дәрмектің 97 пайызы ирандық мамандардың еңбегінің жемісі болып табылады. Сонымен қатар, ирандық дәрі-дәрмектер аймақтық елдерге де экспортталады. Қазіргі кезде Иранда шамамен 60 фармацевтикалық компания жұмыс істейді. Бұл деректерді Мұхаммад Хамед Тавакколи атты фармацевт дәрігермен әңгімелескенде білді. Мұхаммад бір қонақасыда Хамедпен танысады. Ол бір ірі фармацевтикалық компанияда жұмыс істейді. Алдымен жаңа сөздерге назар аударайық:
Сізбен танысқаныма қуаныштымын |
ӓз ашнайи ба шома хушвӓқтӓм |
از آشنایی با شما خوشوقتم |
мамандық |
реште |
رشته |
сен білім алдың |
ту тӓхсил кӓрдейи |
تو تحصیل کرده ای |
фармацевтика |
дарусази |
داروسازی |
мен оқыдым |
мӓн хандеӓм |
من خوانده ام |
қазір |
ӓлан |
الان |
зауыт |
кархане |
کارخانه |
мен қызмет етемін |
мӓн кар миконӓм |
من کار می کنم |
қиын |
сӓхт |
سخت |
университет |
данешгаһ |
دانشگاه |
қызығушылық |
ӓлағемӓнд |
علاقه مند |
компания |
шеркӓт |
شرکت |
дәрі |
дару |
دارو |
түр |
ноу |
نوع |
түрлер |
ӓнва |
انواع |
өндіріледі |
тоулид мишӓвӓд |
تولید می شود |
бөлім |
бӓхш |
بخش |
обыр ісігіне қарсы |
зедд-е сӓрӓтан |
ضد سرطان |
мен естідім |
мӓн шенидеӓм |
من شنیده ام |
өндіріс |
тоулид |
تولید |
даму |
пишрӓфт |
پیشرفت |
соңғы жылдары |
салһайе ӓхир |
سالهای اخیر |
тапшы |
кӓмиаб |
کمیاب |
жаңа |
джӓдид |
جدید |
керемет |
аали ӓст |
عالی است |
шамамен |
ходуд |
حدود |
алпыс |
шӓст |
شصت |
олар жұмыс істейді |
анһа фӓалиӓт миконӓнд |
آنها فعالیت می کنند |
міндетті түрде |
хӓтмӓн |
حتما |
басқа елдер |
кешвӓрһай-е дигӓр |
کشورهای دیگر |
олар экспорттайды |
анһа садер миконӓнд |
آنها صادر می کنند |
сонымен қатар |
ӓлаве бӓр ан |
علاوه بر آن |
нәтижелер |
нӓтайедж |
نتایج |
зерттеулер |
тӓхқиқат |
تحقیقات |
ғылыми |
элми |
علمی |
біз береміз |
ма дӓр ехтиар ғӓрар мидеһим |
ما دراختیار قرار می دهیم |
Енді Мұхаммад пен Хамедтің әңгімесіне назар аударайық:
Мұхаммад: Сізбен танысқаныма қуаныштымын. Сіз қандай мамандықта оқыдыңыз? |
Мухаммад: ӓз ашнайи ба шома хушвӓқтӓм. Шома дӓр че рештейи тӓхсил кӓрдеид? |
محمد - از آشنایی با شما خوشوقتم . شما در چه رشته ای تحصیل کرده اید ؟ |
Хамед: Мен фармацевтика бөлімінде оқыдым. Қазір бір фармацевтикалық зауытта жұмыс істеймін. |
Хамед: Мӓн дарусази хандеӓм вӓ ӓлан дӓр иек карханейе дарусази кар миконӓм. |
حامد - من داروسازی خوانده ام و الان در یک کارخانه داروسازی کار می کنم |
Мұхаммад: Фармацевтика – жоғарғы оқу орындарының ең қиын мамандықтарының бірі. |
Мухаммад: Рештей-е дарусази ӓз рештеһай-е сӓхт-е данешгаһ ӓст. |
محمد - رشته داروسازی از رشته های سخت دانشگاه است |
Хамед: Ия. Бірақ мен бұл мамандыққа қызығамын. |
Хамед: Бӓле. Амма мӓн бе ин реште бесиар ӓлағемӓндӓм. |
حامد - بله . اما من به این رشته بسیار علاقه مندم . |
Мұхаммад: Сіздің компанияңызда қандай дәрілер өндіріледі? |
Мухаммад: Дӓр шеркӓте шома че ноу-е даруһайи тоулид мишӓвӓд? |
محمد - در شرکت شما چه نوع داروهایی تولید می شود ؟ |
Хамед: Әртүрлі дәрілер. Бірақ мен обыр ісігіне қарсы дәрілер бөлімінде жұмыс істеймін. |
Хамед: ӓнва-е даруһа. Амма мӓн дӓр бӓхш-е даруһай-е зедд-е сӓрӓтан кар миконӓм. |
حامد - انواع داروها . اما من در بخش داروهای ضد سرطان کار می کنم . |
Мұхаммад: Иран обыр ісігіне қарсы дәрілер өндіру саласы жақсы дамыды деп естігенмін. |
Мухаммад: Шенидеӓм Иран дӓр тоулид-е даруһай-е зедд-е сӓрӓтан пишрӓфт-е хуби даште ӓст. |
محمد - شنیده ام ایران در تولید داروهای ضد سرطان پیشرفت خوبی داشته است . |
Хамед: Ия. Соңғы жылдары Иран кейбір жаңа әрі тапшы дәрілерді де өндіре бастады. |
Хамед: Бӓле. Дӓр салһай-е ӓхир Иран бӓзи ӓз даруһай-е кӓмиаб вӓ джӓдид ра низ тоулид кӓрде ӓст. |
حامد - بله . در سالهای اخیر ، ایران بعضی از داروهای کمیاب و جدید را نیز تولید کرده است . |
Мұхаммад: Керемет екен. Иранда қанша фармацевтикалық зауыт бар? |
Мухаммад: Аали ӓст. Дӓр Иран чӓнд карханей-е дарусази воджуд дарӓд? |
محمد - عالی است . در ایران چند کارخانه داروسازی وجود دارد ؟ |
Хамед: Иранда шамамен 60 фармацевтикалық зауыт жұмыс істейді. |
Хамед: Ходуд-е шӓст карханей-е дарусази дӓр Иран фӓалиӓт миконӓнд. |
حامد - حدود شصت کارخانه داروسازی در ایران فعالیت می کنند . |
Мұхаммад: Онда ирандықтар басқа елдерге де дәрі-дәрмек экспорттайтын болар. |
Мухаммад: Пӓс хӓтмӓн ираниһа бе кешвӓрһай-е дигӓр низ дару садер миконӓнд. |
محمد - پس حتماً ایرانی ها به کشورهای دیگر نیز دارو صادر می کنند . |
Хамед:Ия. Сонымен қатар, біз басқа елдермен өзіміздің ғылыми зерттеулеріміздің нәтижелерімен бөлісеміз. |
Хамед: Бӓле. ӓлаве бӓр ан, ма нӓтайедже тӓхқиқат-е элми-е ход ра дӓр ехтиар-е кешвӓрһай-е дигӓр ғӓрар мидеһим. |
حامد - بله . علاوه بر آن ، ما نتایج تحقیقات علمی خود را در اختیار کشورهای دیگر قرار می دهیم . |
Доктор Хамед Тавакколи айтып өткендей, Иран фармацевтика саласында маңызды ғылыми зерттеулер жасады. Ирандық мамандардың еңбегінің жемісі әлемдегі шектеулі елдер ғана жасай алатын кейбір дамыған дәрі-дәрмектерді өндіру болды. Айта кетер жайт, ирандық зерттеушілердің фармацевтика саласындағы жетістіктері халықаралық ғылыми басылымдарда түрлі мақалалар түрінде жарияланды. Химиялық дәрілермен қатар, Иранның өсімдіктен жасалатын дәрі өндірісі де дамыған. Бұл мәселені келесі бағдарламада қарастыратын боламыз.