Сәу 10, 2016 13:59 Asia/Almaty

Естеріңізде болса, Мұхаммад пен достары Фарс облысына жасаған сапарда Хафиздің кесенесін көріп қайтқан болатын. Бүгін түстен кейін олар ирандық ақын Сағдидің кесенесіне барды.

Сағди – шамамен 750 жыл бұрын Ширазда өмір сүрген ирандық танымал ақын. Ол білім алу үшін алдымен Бағдадқа барып, кейін әлемнің түрлі жерлеріне сапар шеккен. Ақын өзінің сапарлары туралы еңбектерінде сілтеме жасаған. Сағди Ирак, Шам, Хиджаз, Үндістан, Қытай мен Африкаға сапар шеккен. Бұл сапарлардың нәтижесі оның «Гүлстан» мен «Бустан» атты екі еңбегінен көрініс тапқан құнды тәжірибелер болды. «Бустан» кітабы түрлі формаларда жазылған өлеңдерінің жинағы болып табылады. Ал проза тілінде жазылған «Гүлстан» кітабы түрлі өнегелі хикаялар мен аңыздарды қамтыған. Ақын кейбір хикаяларының соңында бірнеше бәйіт те келтірген.

Сағди бір әдемі өлеңінде барлық адамдарды бір дененің мүшелері деп атап, бір адамның қайғы-қасіретінің басқа адамдардың да алаңдаушылығына себеп болатынын айтты. Бұл өлең жолдары БҰҰ бас штаб-пәтерінің маңдайшасына жазылған. Бұл – ирандық ақындардың биік рухы мен осы жерде мекендейтін халықтың ой-санасының белгісі.

Алдымен жаңа сөздерге назар аударайық:

 

اينجا

инджа

мына жер

آرامگاه

арамгаһ

кесене, зират

شاعر

шаэр

ақын

شعر

шэр

өлең, поэзия

- شعرها

шэрһа

өлеңдер

اشعار

ӓшар

өлеңдер

كنار

кенаре

қасында

باغ

бағ

бақ

نام دارد

нам дарӓд

аталады

زيبا

зиба

әдемі

سالها

салһа

жылдар

پيش از

пиш ӓз

бұрын

او زندگي مي کرده است

у зендеги микӓрде ӓст

ол өмір сүрген

پايان

пайан

соңғы

عمر

омр

өмір

سالهاي پاياني

салһай-е пайани

соңғы жылдары

همين

һӓмин

осы

گذراند

гозӓранд

өткізді

بسيار جالب

бесиар джалеб

өте қызықты

محل

мӓхӓл

мекен

معروف

мӓруф

атақты

ديوان

диван

өлеңдер жинағы

همه جا

Һӓме джа

барлық жер

دنيا

дониа

әлем

کمي

кӓми

аздап

من خوانده ام

мӓн хандеӓм

мен оқыдым

حکايت

хекайӓт

хикая

کتاب

кетаб

кітап

او نوشته است

у невеште ӓст

ол жазды

مجموعه

мӓджмуэ

жинақ

درست است

дорост ӓст

дұрыс

سفر

сӓфӓр

сапар

او بوده است

у буде ӓст

ол болды

تحصيل

тӓхсил

оқу, білім

او رفت

у рӓфт

ол барды

او سفر کرد

у сӓфӓр кӓрд

ол сапар шекті

کشور

кешвӓр

ел

باغ ها

бағ һа

бақтар

با صفا

ба сӓфа

көркем

شايد

шайӓд

мүмкін

به همين خاطر

бе һӓмин хатер

сол себепті, сондықтан

اين قدر

ин ғӓдр

осындай

آب و هوا

аб-о-һӓва

ауа-райы, климат

گلستان ها

голестанһа

гүлстандар, бақтар

آنها سخن گفته اند

анһа сохӓн гофтеӓнд

олар сөз сөйлеген

 
Енді Сағдидің кесенесі орналасқан әдемі баққа барайық. Мұхаммад пен серіктері осы бақты аралап жүр. Мұхаммад пен жолнұсқаушының әңгімесін тыңдайық.
 
 

راهنما - اينجا آرامگاه سعدي است و اين باغ کنار آرامگاه ، باغ دلگشا نام دارد .

Раһнӓма: Инджа арамгаһ-е Саади ӓст вӓ ин бағ-е кенар-е арамгаһ, бағ-е делгоша нам дарӓд.

Жолнұсқаушы: Бұл жер – Сағдидің кесенесі, ал кесененің қасындағы бақ «Делгоша» бағы деп аталады.

محمد - اينجا بسيار زيبا است . سعدي پيش از حافظ بوده است ؟

Мухаммад: Инджа бесиар зиба ӓст. Саади пиш ӓз Хафез буде ӓст?

Мұхаммад: Бұл жер әдемі екен. Сағди Хафиздан бұрын болған ба?

راهنما - بله . سعدي سال ها پيش از حافظ در شيراز زندگي مي کرده است . او سالهاي پاياني عمر را در همين باغ گذراند .

Раһнӓма: Бӓле. Саади салһа пиш ӓз Хафез дӓр Шираз зендеги микӓрде ӓст. У салһай-е пайани-е омр ра дӓр һӓмин бағ гозӓранд.

Жолнұсқаушы: Ия. Сағди Хафиздан біраз жыл бұрын Ширазда өмір сүрген. Ол өмірінің соңғы жылдарын дәл осы бақта өткізген.

محمد - بسيار جالب است . پس اينجا محل زندگي سعدي است .

Мухаммад: Бесиар джалеб ӓст. Пӓс инджа мӓхӓл-е зендеги-е Саади ӓст.

Мұхаммад: Өте қызық екен. Онда бұл жер Сағдидің өмір сүрген мекені болған екен ғой.

راهنما - اين شاعر معروف ايراني دو کتاب گلستان و بوستان دارد كه در همه جاي دنيا معروف است .

Раһнӓма: Ин шаэр-е мӓруф-е ирани до кетаб-е Голестан вӓ Бустан дарӓд ке һӓме джайе дониа мӓруф ӓст.

Жолнұсқаушы: Осы атақты ирандық ақынның  бүкіл әлемге танымал «Гүлстан» және «Бустан» атты екі кітабы бар.

محمد - من کمي از گلستان سعدي را خوانده ام . اين کتاب حکايتهاي جالبي دارد .

Мухаммад: Мӓн кӓми ӓз Голестан-е Саади ра хандеӓм. Ин кетаб хекайӓтһай-е джалеби дарӓд.

Мұхаммад: Мен Сағдидің Гүлстанын аздап оқығанмын. Бұл кітаптың хикаялары қызықты.

راهنما - بله . سعدي ابتدا کتاب بوستان را نوشته است . بوستان مجموعه اي از شعرهاي زيباي سعدي است .

Раһнӓма: Бӓле. Саади ебтеда кетаб-е Бустан ра невеште ӓст. Бустан мӓджмуэйи ӓз шэрһай-е зибай-е Саади ӓст.

Жолнұсқаушы: Ия. Сағди алдымен Бустан кітабын жазды. Бустан – Сағдидің көркем өлеңдерінің жинағы.

محمد - درست است که سعدي هميشه درحال سفر بوده است ؟

Мухаммад: Дорост ӓст ке Саади һӓмише дӓр хале сӓфӓр буде ӓст?

Мұхаммад: Сағдидің әрдайым сапарда жүргені рас па?

راهنما - بله . سعدي براي تحصيل به بغداد رفت و پس از آن به چند کشور ديگر سفر کرد .

Раһнӓма: Бӓле. Саади бӓрайе тӓхсил бе Бӓғдад рӓфт вӓ пӓс ӓз ан бе чӓнд кешвӓр-е дигӓр сӓфӓр кӓрд.

Жолнұсқаушы: Ия. Сағди білім алу үшін Бағдадқа барды. Одан кейін бірнеше елге сапар шекті.

محمد - سعدي فقط همين دو کتاب گلستان و بوستان را نوشته است ؟

Мухаммад: Саади фӓғӓт һӓмин до кетаб-е Голестан вӓ Бустан ра невеште ӓст?

Мұхаммад: Сағди тек осы Гүлстан мен Бустан деген екі кітапты ғана жазды ма?

راهنما - خير . ديوان شعر سعدي هم موجود است . اين ديوان ، اشعار جالبي دارد .

Раһнӓма: Хейр. Диван-е шэр-е Саади һӓм моуджуд ӓст. Ин диван, ӓшар-е джалеби дарӓд.

Жолнұсқаушы: Жоқ. Сағдидің өлеңдер жинағы да бар. Ол жинақта қызықты өлеңдер бар.

محمد - شيراز چه باغهاي باصفايي دارد . شايد به همين خاطر ، اشعار حافظ و سعدي اين قدر زيباست .

Мухаммад: Шираз че бағһай-е басӓфайи дарӓд. Шайӓд бе һӓмин хатер, ӓшар-е Хафез вӓ Саади ин ғӓдр зибаст.

Мұхаммад: Шираздың бақтары неткен көркем! Бәлкім, Сағди мен Хафиз өлеңдерінің соншалықты көркемдігінің себебі сонда болар?

راهنما - شايد . حافظ و سعدي در شعر خود از آب و هواي شيراز و باغ و گلستان هاي آن سخن گفته اند .

Раһнӓма: Шайӓд. Хафез вӓ Саади дӓр шэр-е худ ӓз аб-о һӓвай-е Шираз вӓ бағ вӓ голестанһай-е ан сохӓн гофтеӓнд.

Жолнұсқаушы: Мүмкін. Хафиз бен Сағди өз өлеңдерінде Шираздың ауа-райы, бақтары мен гүлстандары туралы көп жазған.

 
 
Мұхаммад пен жолнұсқаушы және басқа да саяхатшылар бақта серуендеп жүр. Олар Сағдидің кесенесі орналасқан екі қабатты ғимаратты бірнеше сағат аралады. Жолнұсқаушы Сағдидің біраз уақыт бойы осы бақта өмір сүргенін айтты. Сағди қайтыс болғаннан кейін оны дәл осы бақта жерлеп, басына ескерткіш орнатқан. Кейін ол қирап қалған. Қазіргі ғимарат көне және жаңа архитектуралық стильдердің араласуының жемісі болып табылады. Хафиз бен Сағдидің кесенелерін аралау саяхатшылар үшін өте қызық болды. Олар осы сапардың естелігін мәңгілік сақтап қалу үшін бақ пен ғимаратты суретке түсірді.