Палуан
Сәу 12, 2016 13:21 Asia/Almaty
Өткен бөлімде сіздерді ирандық қаһармандардың бірі Насрин Немати ханыммен таныстырдық.
Ол – Эверест шыңына шыққан Иран альпинизмінің қаһарманы. Ол университеттің спортзалында альпинист-студенттердің тобымен сұхбаттасты. Немати ханымның сұхбатынан кейін Мұхаммад пен оның достары спорттың қаһармандары мен палуандары жайлы әңгімелеседі. Паһлаван, палуан дегеніміз – жақсы ахлақи қасиеттерге ие спорт саласының қаһармандары жәуанмәрттар. Олар жәбір көргендерге көмектесіп, зұлымдарға қарсы тұрады. Палуан қайсар рухқа ие және дүниелік мақсаттарға жету үшін өзінің әлеуметтік жағдайын пайдаланбайды. Ирандық палуандар (жәуанмәрттар) өздерін хазірет Әлидің (ғ.с.) ізбасарлары санайды. Иранда палуандық қасиеттерге ие қаһарман абырой мен қадір-қасиетке жетеді. Бүгінгі сабақтың жаңа сөздеріне назар аударалық:
|
қаһарман |
қӓһреман |
قهرمان |
|
палуан |
пӓһлӓван |
پهلوان |
|
палуандар |
пӓһлӓванан |
پهلوانان |
|
болу |
будӓн |
بودن |
|
жақсы |
хуб |
خوب |
|
маңызды |
моһемм |
مهم |
|
маңыздырақ |
моһеммтӓр |
مهم تر |
|
бұл екеуі |
ин ду |
اين دو |
|
ерекшелік |
тӓфавот |
تفاوت |
|
оларда бар, олар ие |
анһа дарӓнд |
آنها دارند |
|
бір кісі |
кӓси |
كسي |
|
сайыс, жарыс |
мосабӓғе |
مسابقه |
|
спорт |
вӓрзеш |
ورزش |
|
спорттық |
вӓрзеши |
ورزشي |
|
жақсырақ |
беһтӓр |
بهتر |
|
ең жақсы |
беһтӓрин |
بهترين |
|
орын, деңгей |
ротбе |
رتبه |
|
ол алады |
у мигирӓд |
او مي گيرد |
|
ол не? |
яӓни че |
يعني چه ؟ |
|
қасиет |
сефӓт |
صفت |
|
қасиеттер |
сӓфат |
صفات |
|
жақсы |
ник |
نيك |
|
ахлақ |
ӓхлақ |
اخلاق |
|
ахлақтық |
ӓхлақи |
اخلاقي |
|
безендірілген |
арасте |
آراسته |
|
ол безендірілген |
у арасте ӓст |
او آراسته است |
|
онда |
пӓс |
پس |
|
жоғарырақ |
фӓратӓр |
فراتر |
|
спортшы |
вӓрзешкар |
ورزشكار |
|
адам |
енсан |
انسان |
|
лайықты |
шайӓсте |
شايسته |
|
қайсар, қайратты |
джӓванмӓрд |
جوانمرد |
|
халық |
мӓрдом |
مردم |
|
ол көмектеседі |
у комӓк миконӓд |
او کمک مي کند |
|
кімдер? |
че кӓсани? |
چه کساني ؟ |
|
тірі |
зенде |
زنده |
|
жылдар |
салһа |
سالها |
|
ол қайтыс болды |
у морде ӓст |
او مرده است |
|
барлығы |
һӓме |
همه |
|
жақсылық |
хуби |
خوبي |
|
олар әңгімелеседі |
анһа сохбӓт миконӓнд |
آنها صحبت مي کنند |
|
қандай бөлім? |
че рештейи? |
چه رشته اي ؟ |
|
ол спортпен айналысты |
у вӓрзеш микӓрд |
او ورزش مي كرد |
|
негізгі |
ӓсил |
اصيل |
|
күрес |
кошти |
کشتي |
|
күрескер |
коштигир |
كشتي گير |
|
өте |
хейли |
خيلي |
Спорт залында отырған Мұхаммад пен достарына қайта оралып, олардың әңгімелерін тыңдалық:
|
Саид: Қаһарман болған жақсы, бірақ палуан (жәуанмәрт) болу маңыздырақ. |
Саид: Қӓһреман будӓн хуб ӓст, вӓли пӓһлӓван будӓн моһеммтӓр ӓст. |
سعيد - قهرمان بودن خوب است ، ولي پهلوان بودن مهم تر است . |
|
Мұхаммад: Ол екеуінің қандай айырмашылығы бар? |
Мухаммад: Ин ду че тӓфавоти ба һӓм дарӓнд? |
محمد - اين دو چه تفاوتي با هم دارند ؟ |
|
Саид: Қаһарман спорттық жарыстарда ең жақсы орын алатын адам. |
Саид: Қӓһреман кӓси ӓст ке дӓр мосабӓғейе вӓрзеши беһтӓрин ротбе ра мигирӓд. |
سعيد - قهرمان کسي است که در مسابقه ورزشي ، بهترين رتبه را مي گيرد . |
|
Мұхаммад: Палуан (жәуанмәрт) деген не? |
Мухаммад: Пӓһлӓван яӓни че? |
محمد - پهلوان يعني چه ؟ |
|
Саид: Жәуанмәрт палуан деп жақсы ахлақи қасиеттерге ие қаһарманды айтады. |
Саид: Пӓһлӓван бе қӓһремани мигуйӓнд ке бе сефате нике ӓхлақи арасте ӓст. |
سعيد - پهلوان به قهرماني مي گويند که به صفات نيك اخلاقي آراسته است . |
|
Мұхаммад: Онда палуан спортшыдан жоғарырақ екен ғой. Солай ма? |
Мухаммад: Пӓс пӓһлӓван фӓратӓр ӓз йек вӓрзешкар ӓст. Дорост ӓст? |
محمد - پس پهلوان فراتر از يک ورزشکار است . درست است ؟ |
|
Саид: Ия. Палуан жәуанмәрт әрі қайратты адам, яғни халыққа көмектесетін адам. |
Саид: Бӓле. Пӓһлӓван йек енсане шайӓсте вӓ джӓванмӓрд ӓст, кӓси ке бе мӓрдом комӓк миконӓд. |
سعيد - بله . پهلوان يک انسان شايسته و جوانمرد است ، کسي که به مردم کمک مي کند . |
|
Мұхаммад: Иранның палуандары кімдер? |
Мухаммад: Пӓһлӓванане Ирани че кӓсани һӓстӓнд? |
محمد - پهلوانان ايراني چه کساني هستند ؟ |
|
Саид: Пуриайи Вали мен Тахти жәуанмәрт палуандар болған. |
Саид: Пуриайи Вӓли вӓ Тӓхти ӓз пӓһлӓванан будӓнд. |
سعيد - پورياي ولي و تختي از پهلوانان بودند . |
|
Мұхаммад: Пуриайи Вали тірі ме? |
Мухаммад: Пуриайи Вӓли зенде ӓст? |
محمد - پورياي ولي زنده است ؟ |
|
Саид: Жоқ. Қайтыс болғанына біраз жыл болды. Бірақ халық әлі оның жасаған жақсылықтарын ұмытқан жоқ. |
Саид: Нӓ. Салһаст ке морде ӓст. Ӓмма һӓме мӓрдом ӓз хубиһайе у сохбӓт миконӓнд. |
سعيد - نه . او سالهاست که مُرده است . اما همه مردم از خوبي هاي او صحبت مي کنند . |
|
Мұхаммад: Пуриайи Вали спорттың қай түрімен шұғылданды? |
Мухаммад: Пуриайи Вӓли дӓр че рештейи вӓрзеш микӓрд? |
محمد - پورياي ولي در چه رشته اي ورزش مي كرد ؟ |
|
Саид: Ол палуан болды. Күрес – Иранның негізгі спорт түрі. Иранның көптеген палуандары күрескер болған. |
Саид: У коштигир буд. Кошти вӓрзеше ӓсиле ирани ӓст вӓ хейли ӓз пӓһлӓванане ирани коштигир будӓнд. |
سعيد - او کشتي گير بود . کشتي ورزش اصيل ايراني است و خيلي از پهلوانان ايراني کشتي گير هستند . |
Саид Мұхаммадқа Пуриайи Валидің хикаясын айтып береді. Пуриайи Вали – Ираннан шыққан хиджри жыл санағы бойынша жетінші және сегізінші ғасырдың басында өмір сүрген көрнекті палуандардың бірі. Ол біраз жыл Хорезмде өмір сүрді. Пуриайи Вали күрескер болған, оны ешкім жеңе алмаған. Ол жақсы ахлақи құндылықтарға ие әрі өте мейірбан адам болған. Кедейлерге көмектесіп, барлық адамдар оны жақсы көрген.
Бір күні кешке Пуриайи Вали намаз оқып, дұға тілеу үшін мешітке барады. Себебі, келесі күні жас палуанмен сайысқа түсу керек болатын. Бір бұрышта жылап, Құдайға мұңын шағып отырған зағип кейуананы көріп, одан: «Әже, неге жылап отырсыз?» деп сұрайды. Кейуана: «Ертең ұлым Пуриайи Валимен күрескенде одан жеңіліп қала ма деп қорқамын. Сол себепті ертең ұлым жеңсе екен деп, Құдайдан сұрап отырмын» дейді. Пуриайи Вали ештеңе айтпай, ойға батады. Келесі күні күрес алаңына келгенде сайыстың нәтижесін күтіп тұрған кешегі қарт әйелді көреді. Осы қайырымды палуан ананың тілегін орындау үшін жас жігіт өзін жеңетіндей әлсіз күреседі. Оның пікірінше, өз нәпсісін қадағалаған адам ғана нағыз палуан болады. Пуриайи Вали жас жігітті оңай жеңе алатындығына қарамастан, осы ісімен қарт әйелдің жүрегіне қуаныш сыйлайды.. Жәуәнмәрттік – кейбір ирандық күрескерлердің қасиеті болып табылады. Сол себепті, Иранда күрес бір спорт түрінен жоғарырақ болып, күрескерлер халықтың жүрегінде ерекше орынға ие.
Тегтер
