Хузистан облысы жайлы жалпы мағлұмат
Сәу 14, 2016 11:33 Asia/Almaty
Естеріңізде болса, Мұхаммад пен досы Хузистан облысына сапар шекпек болған еді.
Өткен бөлімде Парсы шығанағы мен оның бірнеше кемежайымен таныстыңыздар. Парсы шығанағы – Иранмен шекараласатын теңіздердің бірі. Сол себепті ирандықтар үшін ерекше маңызды болып табылады. Себебі ол Иранның тарихымен бірге жасап келеді. Мұхаммад осы сапарында Парсы шығанағын жақыннан көре алатындығына қуанып жүр. Қазір олар ұшақпен Хузистан облысының орталығы Ахваз қаласына қарай ұшып барады. Мұхаммад сапар жетекшісінің қасында отыр. Ол мұны мүмкіндік санап, онымен әңгімелеседі. Егер Хузистан жайында жалпы мағлұмат алғыларыңыз келсе, бізбен бірге болыңыздар. Алдымен жаңа сөздерге назар аударайық:
|
облыс |
остан |
استان |
|
оңтүстік |
джонуб |
جنوب |
|
батыс |
ғäрб |
غرب |
|
оңтүстік-батыс |
джонуб-е ғäрби |
جنوب غربی |
|
орналасқан |
ғäрар дарäд |
قرار دارد |
|
мен естідім |
мäн шенидеäм |
من شنیده ام |
|
ол жерде |
анджа |
آنجا |
|
ауа-райы |
һäва |
هوا |
|
жылы |
гäрм |
گرم |
|
халық |
джäмиäт |
جمعیت |
|
көп |
зиади |
زیادی |
|
онда бар |
ан дарäд |
آن دارد |
|
шамамен |
ходуд |
حدود |
|
4 миллион |
чäһар милиун |
4 میلیون |
|
адам |
нäфäр |
نفر |
|
олар өмір сүреді |
анһа зендеги миконäнд |
آنها زندگی می کنند |
|
тек |
фäғäт |
فقط |
|
тіл |
зäбан |
زبان |
|
парсы |
фарси |
فارسی |
|
араб |
äрäби |
عربی |
|
олар сөйлеседі |
анһа сохбäт миконäнд |
آنها صحبت می کنند |
|
топ |
горуһ |
گروه |
|
бір тобы |
горуһи äз |
گروهی از |
|
халық |
мäрдом |
مردم |
|
топтар |
горуһһа |
گروهها |
|
әртүрлі |
мохтäлеф |
مختلف |
|
көшпелі |
чадернешин |
چادر نشین |
|
тұрғын |
сакен |
ساكن |
|
олар тұрақтанған |
анһа сакен һäстäнд |
آنها ساكن هستند |
|
-ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе (сұраулық демеуліктер) |
айа |
آیا |
|
ауыл |
руста |
روستا |
|
біз барамыз |
ма мирäвим |
ما می رویم |
|
біз бармаймыз |
ма немирäвим |
ما نمی رویم |
|
маңызды |
моһемм |
مهم |
|
ең маңызды |
моһеммтäрин |
مهمترين |
|
өнімдер |
мäхсулат |
محصولات |
|
ауылшаруашылық |
кешавäрзи |
کشاورزی |
|
не |
чист |
چيست |
|
құрма |
хорма |
خرما |
|
қант құрағы |
нейшекäр |
نیشکر |
|
бидай |
гäндом |
گندم |
|
көкөністер |
сäбзиджат |
سبزيجات |
|
балық аулау |
маһигири |
ماهيگيري |
|
жағалау |
сахел |
ساحل |
|
біз бара аламыз |
ма митäваним берäвим |
ما می توانیم برویم |
|
сіз жасай аласыз |
шомо митäванид |
شما می توانید |
|
астам |
биш äз |
بیش از |
|
екі жүз |
девист |
200 |
|
түр |
ноу |
نوع |
|
түрлер |
äнва |
انواع |
|
балық |
маһи |
ماهی |
|
балықшы |
маһигир |
ماهیگیر |
|
балықшылар |
маһигиран |
ماهیگیران |
|
қайық |
ғайеқ |
قایق |
|
қайықтар |
ғайеқһа |
قایقها |
|
дәстүрлі |
соннäти |
سنتی |
|
кәсіптік |
сäнäти |
صنعتی |
|
да, де (күшейткіш демеулік) |
һäм |
هم |
Енді Мұхаммад пен сапар жетекшісінің әңгімесіне қайта оралайық:
|
Хузистан облысы Иранның оңтүстік-батысында орналасқан. |
Раһнäма: Остан-е Хузестан дäр джонуб-е ғäрби-е Иран ғäрар дарäд. |
راهنما - استان خوزستان در جنوب غربی ایران قرار دارد .
|
|
Мухаммад: Ол жердің ауа-райы өте ыстық деп естідім. |
Мухаммад: Шенидеäм һäвайе анджа хейли гäрм äст. |
محمد - شنیده ام هواي آنجا خیلی گرم است .
|
|
Ия. |
Раһнäма: Бäле |
راهنما - بله .
|
|
Мұхаммад: Бұл облыстың халқы көп пе? |
Мухаммад: Айа ин остан джäмиäт-е зиади дарäд? |
محمد - آیا این استان جمعیت زیادی دارد ؟
|
|
Бұл облыста шамамен 4 миллион адам өмір сүреді. |
Раһнäма: Ходуд-е чäһар милиун нäфäр дäр ин остан зендеги миконäнд. |
راهنما - حدود 4 میلیون نفر در این استان زندگی می کنند .
|
|
Мұхаммад: Осы облыстың халқы тек парсы тілінде ғана сөйлейді ме? |
Мухаммад: Мäрдом-е ин остан фäғäт бе зäбон-е фарси сохбäт миконäнд? |
محمد - مردم این استان فقط به زبان فارسی صحبت می کنند ؟
|
|
Жоқ. Ол жердің халқы парсы және араб тілдерінде сөйлейді. |
Раһнäма: Нä. Мäрдом-е анджа фарси вä äрäби сохбäт миконäнд. |
راهنما - نه . مردم آنجا به فارسی و عربی صحبت می کنند .
|
|
Мұхаммад: Онда бұл облыста түрлі топтар тұрады екен ғой. |
Мухаммад: Пäс горуһһайе мохтäлефи дäр ин остан зендеги миконäнд. |
محمد - پس گروههای مختلفی در این استان زندگی می کنند .
|
|
Ия. Парсылар, арабтар мен көшпенділердің бір тобы осы облыста тұрақтанған. |
Раһнäма: Бäле. Фарсһа, äрäбһа вä горуһһай äз чадорнешинһа дäр ин остан сакен һäстäнд. |
راهنما - بله . فارسها ، عربها و گروهی از چادر نشین ها در این استان ساكن هستند .
|
|
Мұхаммад: Біз ауылдарға да барамыз ба? |
Мухаммад: Айа ма бе рустаһа низ мирäвим? |
محمد - آیا ما به روستاها نيز می رویم ؟
|
|
Жоқ. Біз ауылдарға бармаймыз. |
Раһнäма: Нä. Ма бе рустаһа немирäвим. |
راهنما - نه . ما به روستاها نمی رويم .
|
|
Мұхаммад: Бұл облыстың ең басты ауыршаруашылық өнімдері қандай? |
Мухаммад: Моһемтäрин мäхсулат-е кешавäрзи-е ин остан чист? |
محمد - مهمترين محصولات کشاورزی اين استان چيست ؟
|
|
Құрма, қант құрағы, бидай мен көкөніс өнімдері |
Раһнäма: Хорма, нейшекäр, гäндом вä äнво-е сäбзиджот |
راهنما - خرما ، نیشکر ، گندم و انواع سبزيجات /
|
|
Мұхаммад: Балық аулау үшін Парсы шығанағына бара аламыз ба? |
Мухаммад: Айа митäваним бäрайе маһигири бе сахел-е хäлидж-е Фарс берäвим? |
محمد - آيا می توانیم برای ماهیگیری به ساحل خلیج فارس برویم ؟
|
|
Ия. Бара аласыздар. Парсы шығанағында екі жүзден астам балық түрлері тіршілік етеді. |
Раһнäма: Бäле. Митäванид. Биш äз девист ноу-е маһи дäр хäлидж-е Фарс зендеги миконäнд. |
راهنما - بله . می توانید . بیش از 200 نوع ماهی در خلیج فارس زندگی مي کنند .
|
|
Мұхаммад: Ол жердегі балықшылардың қайықтары дәстүрлі қайықтар ма? |
Мухаммад: Анджа маһигиран ғайеқһайе соннäти дарäнд? |
محمد - آنجا ماهیگیران قايقهای سنتی دارند ؟
|
|
Балықшыларда дәстүрлі қайықтар да, кәсіптік қайықтар да бар. |
Раһнäма: Маһигиран һäм ғайеқһайе соннäти дарäнд, һäм ғайеқһайе сäнäти. |
راهنما - ماهیگیران هم قایقهای سنتی دارند ، هم قایقهای صنعتی/
|
Сіздер осы диалогты тыңдағаннан кейін Хузистан облысы жайында біраз мағлұмат алдыңыздар. Сапардың жетекшісі Мұхаммадқа айтқандай, бұл облыста түрлі ұлт өкілдері өмір сүреді. Осы облыста қоныстанған парсы тілдес халықпен қатар, аталмыш облыс халқының бір тобы араб тілінде сөйлейді. Қала және ауыл тұрғындарымен қоса, көптеген көшпенді тайпалар жылдың суық мезгілдерінде Иранның оңтүстігінде, соның ішінде Хузистан облысында қоныстанып, ол жердің көктемдегі жанға жайлы ауа-райынан ләззат алады. Осы облыстың ауылдары көбінесе таулардың етегі мен өзендердің жағасында орналасқан. Қант құрағы, құрма мен бидай Хузистан облысының ең басты ауылшаруашылық өнімдері болып саналады. Сондай-ақ, көкөністердің түрлері де өсіріледі. Ауа-райының ыстық болуына байланысты осы облыстың жер-жерінде биік құрма ағаштары көзге түседі. Сол ағаштардан жиналған құрмалар түрлі қалаларға жөнелтіледі. Балық аулау да осы аймақ халқының кәсіптерінің бірі. Хузистан облысының қонақжай халқы саяхатшыларды жақсы қарсы алады.
Ескерту! Жаттығуларда келтірілген “ä” дыбысы қазақ тіліндегі қысқа “а” дыбысына сәйкес келеді.
Тегтер
