Иранның білім беру жүйесі
Сәу 14, 2016 12:01 Asia/Almaty
Бүгінгі бөлімде сіздерді Ирандағы білім беру жүйесі және тәрбиелеу тәсілдерімен таныстырамыз.
Білім алу халықтың көркеюі үшін өте маңызды. Иранда барлық қалалар мен кішкентай ауылдарда да мектептер бар. Тіпті, жылдың жылы және суық мезгілдерінде көшіп жүретін, белгілі тұрғылықты жерлері жоқ тайпалармен бірге мектеп мұғалімі де көшіп жүреді. Осылайша, көшпенділер үшін де білім алу мүмкіндігі жасалады. Әр жылдың хордад айында (мамыр-маусым) оқу жылының қорытынды емтихандары өтеді. Бұл күндері барлық жерлерде сабақ оқу және емтихан тапсыру жайлы сөз қозғалады. Отбасылар балалардың тыныш кеңістікте сабақ оқулары үшін қажетті әрі лайық жағдай орнатуға тырысады. Мұхаммад пен Рамин емтихандар мен оқыту кезеңдері жайлы әңгімелеседі. Алдымен жаңа сөздерге назар аударыңыздар:
|
бүгін |
эмруз |
امروز |
|
мақала |
мäғале |
مقاله |
|
жайлы |
дäр моуред |
درمورد |
|
емтихан |
емтехан |
امتحان |
|
емтихандар |
емтеханат |
امتحانات |
|
оқушы |
данешамуз |
دانش آموز |
|
оқушылар |
данешамузан |
دانش آموزان |
|
мен оқыдым |
мäн хандäм |
من خواندم |
|
мезгіл |
фäсл |
فصل |
|
жақын |
нäздик |
نزدیک |
|
хордад айы (мамыр-маусым) |
хордад |
خرداد |
|
ай |
маһ |
ماه |
|
кезең |
доуре |
دوره |
|
оқыту кезеңдері |
доуреһай-е амузеши |
دوره های آموزشی |
|
қалай |
чегуне |
چگونه |
|
сен үшін |
бäрайäт |
برایت |
|
мен түсіндіремін |
мäн тоузих мидеһäм |
من توضیح می دهم |
|
менің түсіндіруім керек |
мäн байäд тоузих бедеһäм |
من باید توضیح بدهم |
|
қайдан |
äз коджа |
از کجا |
|
мен бастаймын |
мäн шору миконäм |
من شروع می کنم |
|
бастауыш мектеп |
дäбестан |
دبستان |
|
орта мектеп |
мäдрäсей-е раһнäмайи |
مدرسه راهنمایی |
|
мен айтамын |
мäн мигуйäм |
من مي گویم |
|
айт |
бегу |
بگو |
|
бала |
бäче |
بچه |
|
алты жасар |
шеш сале |
شش ساله |
|
дейін |
ғäбл äз |
قبل از |
|
сынып, сабақ |
келас |
کلاس |
|
мектепке дайындық сыныбы |
пиш дäбестани |
پیش دبستانی |
|
олар барады |
анһа мирäвäнд |
آنها می روند |
|
сан |
äдäд |
عدد |
|
сандар |
эдад |
اعداد |
|
сурет салу |
нäққаши |
نقاشی |
|
заттар |
чизһа |
چیزها |
|
әртүрлі |
мохтäлеф |
مختلف |
|
жыл |
сал |
سال |
|
неше жыл |
чäнд сал |
چند سال |
|
созылады |
тул микешäд |
طول می کشد |
|
оқу |
хандäн |
خواندن |
|
жазу |
невештäн |
نوشتن |
|
математика |
риази |
ریاضی |
|
ғылымдар |
олум |
علوم |
|
қоғамдық |
еджтемайи |
اجتماعی |
|
Құран |
Ғоран |
قرآن |
|
сабақ |
дäрс |
درس |
|
осылайша |
бе ин тäртиб |
به اين ترتيب |
|
жеті жыл |
һäфт сал |
هفت ساله |
|
он екі жыл |
дäваздäһ сал |
دوازده ساله |
|
кейін |
пäс äз |
پس از |
|
басталады |
шору мишäвäд |
شروع مي شود |
|
олар сабақ оқиды |
анһа дäрс миханäнд |
آنها درس می خوانند |
Қазір Мұхаммад пен Раминнің әңгімесіне назар аударайық. Олар бөлмеде отыр. Рамин газет оқып отыр:
|
Мұхаммад: Бүгін оқушылардың емтихандары туралы бір мақала оқыдым. |
Мухаммад: Эмруз мäғалей-е дäр моуред-е емтеханат-е данешамузан хандäм. |
محمد - امروز مقاله ای درمورد امتحانات دانش آموزان خواندم . |
|
Рамин: Емтихандар мезгілі жақындап қалды. Хордад айы – емтихандар айы. |
Рамин: Фäсл-е емтеханат нäздик äст. Маһ-е хордад маһ-е емтеханат äст. |
رامین - فصل امتحانات نزدیک است . ماه خرداد ، ماه امتحانات است . |
|
Мұхаммад: Ирандағы оқыту кезеңдері қандай? |
Мухаммад: Доуреһай-е амузеши дäр Иран чегуне äст? |
محمد - دوره های آموزشی در ایران چگونه است ؟ |
|
Рамин: Саған түсіндіруім керек. Қайдан бастасам екен? Бастауыш мектептен бастап айтайын. |
Рамин: Байäд бäрайäт тоузих бедеһäм. äз коджа шору конäм? äз дäбестан мигуйäм. |
رامین - باید برایت توضیح بدهم . از کجا شروع کنم ؟ از دبستان مي گویم . |
|
Мұхаммад: Айт. |
Мухаммад: Бегу. |
محمد - بگو . |
|
Рамин: Алты жасар балалар бастауыш мектептен бұрын мектепке дайындық сабақтарына барады. |
Рамин: Бäчеһай-е шеш сале, ғäбл äз дäбестан бе келас-е пишдäбестани мирäвäд. |
رامین - بچه های شش ساله ، قبل از دبستان به کلاس پیش دبستانی می روند . |
|
Мұхаммад: Бұл жерде мектепке дайындық сабақтары қалай өтеді? |
Мухаммад: Келас-е пишдäбестани инджа чегуне äст? |
محمد - کلاس پیش دبستانی اينجا چگونه است ؟ |
|
Рамин: Мектепке дайындық сабақтарында балалар сандар, сурет салу және басқа да әртүрлі нәрсе үйренеді. |
Рамин: Дäр келасһай-е пишдäбестани бäчеһа эдад, нäққаши вä чизһай-е мохтäлеф йад мигирäнд. |
رامین - در کلاس پیش دبستانی ، بچه ها اعداد ، نقاشی و چیزهای مختلف یاد می گیرند . |
|
Мұхаммад: Иранда бастауыш мектеп неше жыл? |
Мухаммад: Доурей-е дäбестан дäр Иран чäнд сал äст? |
محمد - دوره دبستان در ايران چند سال است ؟ |
|
Рамин: Бастауыш мектеп 5 жылға созылады. Оқу, жазу, математика, қоғамдық ғылымдар мен Құран – бастауыш мектептің сабақтары болып табылады. |
Рамин: Дäбестан 5 сал тул микешäд. Хандäн вä невештäн, риази, олум-е еджтемайи вä Ғоран дäрсһай-е доурей-е дäбестан һäстäнд. |
رامین - دبستان 5 سال طول می کشد . خواندن و نوشتن ، ریاضی ، علوم اجتماعی و قرآن درسهای دوره دبستان هستند . |
|
Мұхаммад: Осылайша, Иранда 7-12 жасқа дейінгі балалар бастауыш мектепке барады екен ғой. |
Мухаммад: Бе ин тäртиб, дäр Иран бäчеһай-е һäфт вä дäваздäһ сале бе дäбестан мирäвäнд. |
محمد - به اين ترتيب ، در ايران بچه های 7 تا 12 ساله به دبستان می روند . |
|
Рамин: Ия. Бастауыш мектептен кейін орта мектеп басталады. Балалар үш жыл орта мектепте сабақ оқиды. |
Рамин: Бäле. Пäс äз дäбестан, мäдрäсей-е раһнäмайи шору мишäвäд. Бäчеһа се сал дäр мäдрäсей-е раһнäмайи дäрс миханäнд. |
رامین - بله . پس از دبستان ، مدرسه راهنمایی شروع می شود . بچه ها 3 سال در مدرسه راهنمایی درس می خوانند . |
Өздеріңіз түсінгендей, ирандық балалар алты жастан бастап мектепке дайындық сабақтарына барады. Сол уақыттан бастап олар Иранның білім беру кезеңдеріне аяқ басады. Одан бұрын, балалардың көбісі балабақшаға барады. Орта мектеп кезінде оқу қиындайды. Кітап саны көбейіп, ағылшын және араб тілдері де қосылады. Орта мектеп кезінде әрбір пән үшін жеке мұғалім бөлінеді, ал бастауыш мектепте оқу жылының басынан аяғына дейін бір немесе екі мұғалім оқытады. Иранда оқу жылы күз мезгілінде меһр айының басынан (шамамен 20-қыркүйек) басталып, көктемнің аяғына дейін, яғни, хордад айына (мамыр-маусым) дейін жалғасады. Хордад айында қорытынды емтихандар өткізіліп, оның нәтижелері бойынша, оқушының келесі сыныпқа өткен-өтпегені белгілі болады. Ирандық оқушылар жаз кезінде мектепке бармайды. Жазғы демалыс кезінде өнер, спорт не ғылыми үйірмелерге барады. Бағдарламамыздың келесі бөлімінде Иранның білім беру жүйесіндегі басқа кезеңдер жайлы мағлұматтар береміз.
Ескерту! Жаттығуларда келтірілген “ä” дыбысы қазақ тіліндегі қысқа “а” дыбысына сәйкес келеді.
Тегтер
