Pars Today

Су мәселесінің маңызы ешкім үшін жасырын емес және қазіргі дағдарыс жағдайда оны үнемді пайдаланумен бірге, басқа шешім жолдарын іздестіру керек. Бұрын су ресурстары шектеусіз деп есептелетін, бірақ қазіргі кезде көптеген елдер су ресурстарының мәселелерін түсініп, суды оңтайлы пайдалану тәсілдерін қолданады.

Дағдарыс дегеніміз - табиғи немесе адамдардың кенеттен немесе барған сайын пайда болатын апаты және оны шешу үшін шұғыл, іргелі және төтенше шаралар қажет. Дағдарысқа қарсы әрекет дегеніміз - дағдарысқа жауап ретінде мемлекеттік, жеке және қоғамдық ұйымдардың залалды азайту, жағдайды қалыпқа келтіру және дағдарысқа дейінгі жағдайға оралу операцияларының жиынтығы. Бұл әрекет қауіпті төндіретіндерді ескерту немесе ескертпеусіз басталуы мүмкін.  

Су тапшылығы дағдарысы кезінде дұрыс ақпарат дағдарыстың таралуының алдын алып, адамдардың үнемдеуге қатысуы үшін жағдай жасай алады. Сауалнамаға сәйкес және оның жоғарғы жағында суды тұтыну тәсілі өзгеріп, су дағдарысын бақылауға тиімді болады. Олар: «Алдымен су дағдарысын түсіну керек, содан кейін оны қалай пайдалану су дағдарысымен күресуді жеңілдетеді, содан кейін макро әдістерге көшу керек»,- дейді.

Сондықтан әлемнің су дағдарысына ұшырағанына сенуіміз керек. Табиғаттың дүниежүзілік қоры (WWF) су тапшылығы дағдарысын алдағы он жылда әлемдегі кез-келген басқа елдерге қарағанда Азия елдерінде жиі кездесетін екінші дағдарыс ретінде жариялады.  Бірақ су тапшылығы проблемасына қатысты әлем елдері қандай шешімдер ойластырып жатыр  және осы күрделі жағдайды қалай түсінетіндіктерін білу үшін бірнеше мысалды ұсынамыз.

Сингапур - дағдарыс пен су тапшылығына қарсы шаралар қабылдаған елдердің бірі. Су тазартқыш немесе NEWater - осы шешімдердің бірі. Суды тұщыландыру әртүрлі технологияларды қолдана отырып теңіз суын тазартуды білдіреді.

Швеция - су дағдарысы мен тапшылығының технологиялық шешімдерін ұсынған тағы бір мемлекет. Мәселен, жуырда Швецияда тұратын ирандық инженер суды үнемдейтін және тиімді пайдаланатын   душты ойлап тауып, әлемдік технологиялар жөніндегі жаңалықтардың көзіне түсті.  Ғарыштық душтар немесе болашақ душтар деп аталатын әртүрлі душтар тұтынылатын судың 90 пайыздан астамын тазартуға және пайдаланылған суды душқа қайтару мүмкіндіккке ие. Жаңбыр суы суды максималды пайдалану үшін маңызды шешімдердің бірі бола алады. Үндістан мен Малайзия сияқты елдердің өнертапқыштары жаңбыр суын көбірек қолдана алатын құрылғылар   ойлап табуға талпынуда. Жақында ФАО: «Ядролық технологияны қолдана отырып, ауылшаруашылығының әртүрлі өнімдерін тек су тапшылығына төзімді етіп қана қоймай, сонымен бірге аз сумен көп өнімді өндіруге болады. Мысалы, Чилиде какао мен кофе өндірісі ядролық технологияны қолданып өсетін етіп өзгертілген. Бұл технология ауылшаруашылығындағы су шығынын 25 пайызға төмендетуге мүмкіндік береді»,- деген есебін жариялады. Мұның бәріне қосымша жел немесе күн энергиясы сияқты жаңартылатын энергия туралы айтуға болады. Бұл технологиялар органикалық отынды алмастыра алады, парниктік газдардың шығуын болдырмайды, сонымен қатар ғаламдық жылынуды және нәтижесінде судың шамадан тыс тұтынылуына әкелетін мұздықтардың еруіне жол бермейді.

Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының (ЭЫДҰ) мәліметтері бойынша, су бағасының өсуі судың ысыраптары мен ластануын азайтуға көмектеседі. Алайда көптеген елдерде, соның ішінде АҚШ-та судың бағасы өте арзан және бұл әдіс түзетілуі керек. Басқа жағынан, теңіз суын тұщыландыратын қондырғыларды Таяу Шығыс сияқты жоғары энергетикалық ресурстарға ие аудандарда пайдалануға болады. Әдетте теңіз суын тұщыландыру өте көп энергияны қажет етеді, бірақ оны температурасы жоғары және күндері ұзақ елдерде энергиямен қамтамасыз ету үшін пайдалануға болады. Мысалы, Сауд Арабиясы күн энергиясын теңіз суын тұзсыздандыру және су ресурстарымен көбірек қамтамасыз ету үшін пайдалануды жоспарлап отыр.

Көптеген ғалымдар мен сарапшылар қазіргі жағдайда судың босқа кетуін азайту және осы энергияны маңызды мәселе ретінде пайдалану үшін жаңа технология ойлап табу керек деп санайды. Кейбір елдер ағынды суларды айналымға қосуға тырысуда. Шығыс Азияда бұл әдіс   таза сумен қамтамасыз ету үшін қолданылады. Әлемде таза судың 70 пайызы ауылшаруашылығында қолданылады, сондықтан суару әдістерін жетілдіру сұраныс пен тұтыну арасындағы алшақтықты едәуір азайтуға мүмкіндік береді. Көптеген жағдайларда судың жеткіліксіздігі фермерлердің өнім алу қабілетін төмендетті. Мәселен, Австралия және Американың оңтүстік-батысындағы кейбір штаттарда су тапшылығы фермерлерді қатты күйзелтті. Мұндай жағдайда жаңбыр суымен суару әдісі заманауи әдіс ретінде айтылады, бірақ бұл әдісті қолданатын фермерлер өте аз. Пәкістан мен Үндістан сияқты климаттың өзгеруіне байланысты жағдайлары өте нашар елдерде жаңбыр суын максималды пайдалану жүйелерін пайдалану тиімді болуы мүмкін. Олар су ресурстарын жақсы бақылауға талпынады.

Су тарату инфрақұрылымының жағдайын жақсарту - бұл су тапшылығы дағдарысын шешудің тағы бір әдісі. Су тарату инфрақұрылымының нашар жағдайы экономикаға және халықтың денсаулығына зиян келтірумен қатар, шығындарды айтарлықтай арттырады және өмір сүру сапасын төмендетеді. Судың 22 пайызы өнеркәсіптік секторда қолданылады және  өнеркәсіптік өнімдердің көбін өндіру көп суды қажет етеді. Сондықтан су шығының өндіріс тәсілдерін өзгерту арқылы азайтуға болады. Сондай-ақ, ауылшаруашылық саласында көптеген дақылдар суды көп қажет етеді. Осыған орай суды аз тұтынатын дақылдар егі арқылысу шығының азайтуға болады.

Чили сияқты кейбір елдер су туралы заңдарды өзгертуге талпынады. Басқа жақтан дағдарыспен бетпе-бет келген әлемде суға қол жеткізу кең зерттеулерді қажет етеді. Климаттың өзгеруі кейбір елдерді су тапшылығына тіреді және оларға ауыр зардаптар әкелді. Су дағдарысы Үндістанның солтүстік-батысында және Сахараның оңтүстігінде өте күрделі. Шешім жолдарының бірі құрғақшылықпен күресу үшін бұл аймақтарға жаңа технологияларды жеткізу қажет. Қалпына келтірілетін энергияны қазба отынына жақсы балама ретінде пайдалануға болады. Қазіргі кезде қазба отындары парниктік газдардың таралуына және климаттың өзгеруіне себеп болады.

Көптеген адамдардың пікірінше, үкіметтер адамдардың қауіпсіз суға қол жетімділігін жеңілдете алады және су экожүйеде ағып жатқандықтан, барлық секторларда судың тұтынылуын бақылауға алу керек, сондай-ақ бұл жұмыстары үйлестіру үкіметтердің міндеті. Әрине барлық ведомстволар мен мекемелерден судың тұтынылуын бақылауды талап ету тиімді бола алады. Бұл мәселеде барлық институттар ынтымақтасуы керек, халықаралық ынтымақтастық проблемаларды азайтады. Енді әлем барлық мекемелерге суды тұтынуды бақылауды және су дағдарысын  одан сайын күшейтпеуге міндеттейтін тиісті заңдар қабылдауы керек.