Pars Today

1979 жылы Кеңес Одағы коммунистік партияларды қолдау мақсатында Ауғанстанға әскерін жіберген кезде. Ауғанстанның мұсылман халқы кез келген ағымға, дінге, салт-дәстүрге қарсы көтерілді.  

Халық арасынан жастығына қарамастан Кеңес Одағына қарсы күресте басшылықты өз қолына ала білген, сол күнгі дүние жүзіндегі ең ірі армияның жүрегінде жеңісті тілеп, аренаға ойлы жастар шықты. Сондай Алланы білетін, ержүрек жастардың бірі – Ауғанстан халқы Амар Сахиб деп танитын жас. Оның негізгі есімі Ахмад Шах Масуд. Балалық шағы мен жастық шағы Саади, Хафиз, Молана өлеңдерімен өткен ауған ауылының тумасы, бірақ күнделікті тіршілік одан өлең кітабын алып, мылтық сыйлағанымен, оның нәзік рухына ешқашан нұқсан келтіре алмады. Дәл осы жұмсақтық пен жеңілдік оны Ауғанстанның езілген халқын қорғауға шақырып, зұлымдық пен тәкаппарлықпен күресу үшін қолына қару алуына себепші болды.

Ахмад Шах Масуд қысқа мерзімді әскери дайындық курсын аяқтағаннан кейін әрекет ету алаңына шықты және ол небәрі 26 жасында бірте-бірте жеңілмейтін қолбасшыға айналды және Пәнжшир алқабын және Солтүстік Ауғанстанның бір бөлігін Кеңес Одағы армиясы үшін қолжетімсіз ете алды. Осындай жастарға қарамастан, кейбір қорқақтар да қолына қару алды, әрине, бұл адамдар билік пен үлеске ұмтылудан басқа ниеті жоқ еді, бірақ олар екіжүзділікпен Ауғанстанның езілген халқының күрескерлерінің қатарына қосылды. Кеңес әскерімен тікелей қарсыласудан қорыққан Америка Ауғанстанда Кеңес Одағымен соғыстың оты көтерілгенде, бұл соғысты өз пайдасына көріп, оның дабылын қағып, отына май құюға бел буды. Бұл ел әрқашан Таяу Шығыс аймағының ресурстарының көбірек бөлігіне ұмтылды, бірақ үлесті іздеу оның соғыс дабылын ұру мақсаты емес еді. Бұл соғыстан американдықтардың тағы бір мақсаты өз бақылауындағы елдердегі халық көтерілістерінің қаупімен күресу болды.

Екінші Дүниежүзілік соғыстан кейін Америка Құрама Штаттары әрбір жаңадан құрылған елде үкімет құрып, оны тәуелсіздік беру деп атады. Бұл елдердің билеушілері әдетте атақ-даңқ, билік пен байлықты қалайтын және жеке мүдделеріне жету үшін бәрін құрбан етуге дайын адамдардан сайланды. Бұл билеушілер халықты ойлап, олардың мәселелерін шешудің орнына Американың одақтастары болды және оның мақсаттарын жүзеге асыруға және аймақтағы мүдделерін қорғауға көмектесті. Шындығында Америка отары болған осы елдердің барлығында кәпірлерге еріп, олармен ынтымақтаса отырып, бұл үкіметтерді мойындамайтын топтар мен партиялар болды. Бұл Американың аймақтағы одақтастары үшін үлкен қауіп болды.

Кеңес Одағының Ауғанстанға басып кіруімен Америка өзін қой терісін жамылған қасқырдай мұсылмандардың қолдаушысы ретінде көрсетті. Және оның кәпір кеңестермен соғыс дабылын соққаны сонша, күпірлік пен зұлымдыққа қарсы күресуді көздеген мұсылман топтарының көпшілігі Американың жемқор және басып алушы үкіметтерін ұмытып, Кеңес үкіметіне қарсы соғысу үшін Ауғанстанға аттанды. Америка Сауд Арабиясы мен Пәкістанның көмегімен бұл күштерді дайындап, ұйымдастырып, Кеңес Одағымен соғысуға жіберді. Бұл соғыста Американың бір жауы жойылды, бірақ оның екінші жауы қаһарман болды және бұл Америка үшін жаңа алаңдаушылық тудырды. Кеңес Одағы жеңіліске ұшырағанда ауған халқы мен моджахедтер ғана емес, барлық топтар өздерін жеңіске жетті деп есептеді. Бұл топтардың әрқайсысының өз мақсаттары болды, бірақ бұл апатқа алыстан қараған халық олардың арасындағы айырмашылықты көрмей, барлығына батыр ретінде қарады. Осы топтардың бірі араб елдерінен Ауғанстанға америкалық ақпарат құралдарының ықпалымен келген жастар болды және осы себепті олар «ауған арабтары» деп аталды. Енді әрбір жауынгердің өз отанына қаһарман ретінде оралу уақыты келді, бірақ бұл жауынгерлердің оралуы Американың одақтастарына бұрынғыдан әлдеқайда үлкен қауіп төндірді. Ол кезде оқу-жаттығуы жоқ, соғыс тәжірибесі жоқ, батыр атанбаған  жастар жауларына қарсы тұра білген. Енді олар алған жаттығулары мен соғыс пен күрестен жинаған тоғыз жылдық тәжірибесі арқылы олар, әсіресе, жауларына көбірек қиындықтар тудыруы мүмкін еді. Сонымен қатар, ауған арабтары тудыруы мүмкін тағы бір мәселе - Американың одақтастарынан үстемдігіне күмән келтіру болды. Америка әрқашан аймақтағы өзінің гегемондық ұстанымын сақтауға тырысты, бірақ қазір ауған арабтарының болуы оған қауіп төндірді. Бұл гегемондық ұстаным аймақ тұрғындарының санасында шынайы дүниеден көбірек көрінуі керек, олар Американы өздерінің жауы деп қарамай, барлық мәселені жалғыз шеше алатын қаһарман ретінде қарауы керек. Америкалықтар өздерінің гегемондық үстемдігін орнату үшін киноиндустрияны бастады және көп жылдар бұрын Голливудты құрды. Голливуд ерекше күшке ие кейіпкерлерді бейнеледі және бұл кейіпкерлердің барлығы батыстық бетке ие болды. Бірақ қазір шынайы өмірде Голливудтың суперқаһармандарына ұқсамайтын, шаштары аққұба емес, көздері көгілдір емес, терісі ақ емес, тіпті киімдері де Голливуд кейіпкерлеріне ұқсамайтын кейіпкерлер болды. Американың көзқарасы бойынша, бұл қаһармандар өз отандарына оралып қана қоймай, Американың ерекше күшін жеңу үшін анти-қаһарманға айналуы керек.

Ауған арабтарының басшылығы бастапқыда палестиналық болмысына ие Абдулла Аззаммен болды, бірақ кейін Усама бен Ладен де Аззамға қосылды. Усама бен Ладен саудиялық миллиардер және сауд патшаларының жақын туысы болды, ол әуелде американдық қаруды ауғандық жауынгерлерге жеткізу миссиясын атқарған, бірақ бірте-бірте әскери қолбасшы болды. Аззам Кеңес Одағы жеңілгеннен кейін Израильге қарсы соғысу үшін «ауған арабтарын» ұйымдастыруды жоспарлады, бірақ басып алушы Израиль режимінің негізгі қолдаушылары болған және болып табылатын американдықтар террорлық операцияда Аззамды және оның екі ұлын өлтірді. Енді Усаманың ауған арабтары арасындағы орны даусыз басшы ретінде бекітіліп, Американың тілектерін орындауда маңызды рөл атқара алды. Аймақтың, соның ішінде Израильдің сыбайлас үкіметтеріне қарсы тұруға баса назар аударған Аззамнан айырмашылығы, бен Ладен өзінің ізбасарларын АҚШ-қа қарсы күресуге шақырды, осылайша аймақта американдық әскерилердің болуына көбірек негіз берді.

Кениядағы, Танзаниядағы және Найробидегі Америка елшіліктеріне қазір «Әл-Қаида» деп аталатын Бен Ладеннің тобы шабуыл жасады. Бұл шабуылдардан барлығы 530-ға жуық адам қаза тапты, дегенмен бұл оқиғалардың құрбандарының көпшілігі қарапайым және жергілікті тұрғындар болды. Бұл қырғындардың ешқайсысы немесе басқаша айтқанда, «шоулар» әлем халқының санасын суперқаһарманның аймақта болуына дайындауға жеткілікті үлкен болмады, сондықтан «шоулар» үлкенірек «сахнаға» ауыстырылды. Бұл жолы әл-Қаида Америкадағы әлемдік сауданың қос мұнарасынан шықты. Қос мұнаралар құлады, Американың аймақта болуы үшін бәрі дайындалды. Енді суперқаһарманға фильмдегідей антиқаһарманды жеңетін кез келді.