Рамазан 2023: Достың қасында (8)

الْحَمْدُ لِلّٰهِ مالِکِ الْمُلْکِ، مُجْرِى الْفُلْکِ، مُسَخِّرِ الرِّیاحِ، فالِقِ الْإِصْباحِ، دَیَّانِ الدِّینِ، رَبِّ الْعالَمِینَ . الْحَمْدُ لِلّٰهِ عَلىٰ حِلْمِهِ بَعْدَ عِلْمِهِ، وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ عَلَىٰ عَفْوِهِ بَعْدَ قُدْرَتِهِ، وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ عَلَىٰ طُولِ أَناتِهِ فِى غَضَبِهِ وَهُوَ قادِرٌ عَلَىٰ مَا یُرِیدُ .

Имам Джафар Садықтың (ғ.с.) сөздерінің бірі: «Әрқашан дұғаны парыз ет, дұға – әр ауру мен дертке шипа». Бірақ дерт пен ауру  тек адам ағзасына әсер ететін нәрсе емес, дерттердің көбі адамның жанын қинайды. Әрине, мұндай аурулар адам ағзасы ауруларынан әлдеқайда қауіпті. Біз физикалық ауруларды белгілері бойынша танимыз және олардың көпшілігін дәрі-дәрмекпен емдейміз. Бірақ біз өзіміздің жан ауруларының белгілерін де білеміз бе? Біз қызғаныштың белгілерін және оны қалай емдеу керектігін білеміз бе? Тәкаппарлық пен сараңдық сияқты ауруларды емдеуді білеміз бе? Адам жанының дертіне шипа болатын жолдың бірі – дұға. Бұл көптеген діни ақсақалдар ұсынған әдіс. Дұға оқи бастаған адам, ең алдымен, дүниенің құдіретті жаратушысының бар екенін қабылдайды. Дүниедегі барлық нәрсе бастапқыда Жаратушының меншігі және оған тиесілі болып табылады. Мұндай адам барлық дүние-мүлкін несие ретінде көріп, бар мүлкін Алланың аманаты деп санайды. Сондай-ақ мүлік Иесіне қайтарылуы тиіс деп біліп, ол ешқашан өз меншігіне мақтанбайды және оларды мақтаныш пен басқалардан артықшылық деп санамайды. Ол осы аманатты Алла жолында жұмсап, тезірек қайтаруға бар күш-жігерін салады, сондықтан ол ешқашан сараң болмайды, керісінше, әрқашан жомарт болады.

Дұғаны Аллаға мадақ айтумен бастау – дұға оқу әдеттерінің бірі. Алланы мадақтаудың бір жолы – оның орны мен дәрежесін айтып, құдайлығын мойындау. Бұл мойындау біздің нәпсімізді тәрбиелеу үшін бәрінен де маңызды. Алланың біздің мақтауымызға мұқтаж емес екенін білуіміз керек. Егер Құран бізді Оған құлшылық етуге шақырса және дініміздің үлкендері құлшылықты Алланы мадақтап, мадақтаумен бастауды үйретсе, мұның бірден-бір себебі оның дүниедегі орнының қай жерде екенін еске түсіру. Жаратушымыздың кім екенін, кімнің шын мәнінде құлшылыққа лайықты екенін, оның қандай сипаттары бар екенін білу үшін, қателікке бой алдырмас үшін және пұтқа табынушылар сияқты басқа тәңір таңдап алмау үшін жалғыз Аллаға мадақ айтамыз. Біз Алланың жалғыз екенін және   оның бірлігін мадақтаймыз және мойындаймыз. Пәк имамдардың (ғ.с.) дұғаларының басында айтылған Алланың барлық сипаттары, шын мәнінде, біздің жанымызға құлдық ақиқатынан таймау, бүлік жасамау және өзін тозақ отқа тастамау туралы ескертулер. Ең соңғы пәк имам хазірет Мәһдиді (ғ.с.) еске алу болып табылатын «Эфтетах» дұғасында жамандықтарды мойындап, адамның Алланың алдындағы кейбір надандығын білдіргеннен кейін Аллаға мадақ айтып, илаһи сипаттарды бірінен соң бірі атап өтіп, Алланың   ұлылығы туралы көбірек хабардар боламыз.

Мал-мүлк иесі Аллаға мадақ айтамыз. Бұл Алланың бірінші сипаты.  Ол барлық нәрсенің Иесі. Бұл сипатты жақсырақ түсіну үшін біз өзімізге сұрақ қоюымыз керек: неге олар бола алмайтын жаратылыстар бар? Бұл жаратылыстарды жоқтан жаратылған әлемге кім әкелді? Оларға осы болмысты берген Алла  бар мүлкін  қалаған кезде қайтарып алады. Сондықтан бүкіл әлемде одан басқа ие жоқ, нағыз иесі ол ғана және оның алдында барлық қасиет түссіз. Осындай көрініс жан дүниемізге қонса, меншiк, билік деп жүргендер бiз үшiн мәнсiз болып, бiз тек бiр Алланың алдында бас иiп, одан тiлегiмiздi сұраймыз.

Біздің нәпсіміз әлемнің барлық заңдарымен Алланың жаратылысы екенін білуі керек. Табиғаттың бір тәртібі бар және бұл тәртіптің ашылуын ғылым деп атаймыз, Алланың қалауы. Бастапқы намазда Алла үшін айтылған екінші есім – «Мужри әл-Фулк», яғни кемелерді қозғаушы. Иә, ол өзі қалыптастырған заңдары арқылы теңізде кемені басқаратын Алла. Ол желдерді бағындырушы. Ол бірде самал, кейде қатты жел жаратса, бірі суық, бірі жылы, екіншісі қоңыржай. Бірі – күзгі жел, оның соғуымен жапырақтардың өмірі аяқталады. Бірі – көктемгі жел, өмір одан басталады. Желдерге мұндай қасиеттерді кім берді? Кейбіреулер желді ережелерге бағынбайды деп ойлауы мүмкін болса да, желдерге тәртіп беретін заңдар мен күштерді жаратқан Алла. Дүниенің барлық саладағы заңдары Алланың қолында және Ол барлық нәрсенің иесі. Таңның жаратушысы, таңды түннің жүрегінен шығарған, нұр мен жарық әкелетін Алла. Ол – «Диян-әд-Дин», яғни дінде әмірші және ол «Рабби әл-Әләмин» болғандықтан шариғат пен дінді орнатуға құқығы бар жалғыз  ұстаз болып табылады және бүкіл болмысты тәрбиелейді және бағыттайды.