Рамазан 2023: Ұлылық жолында (11)

« اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ سَدِّدْنِی لِأَنْ أُعَارِضَ مَنْ غَشَّنِی بِالنُّصْحِ، وَ أَجْزِیَ مَنْ هَجَرَنِی بِالْبِرِّ ، وَ أُثِیبَ مَنْ حَرَمَنِی بِالْبَذْلِ ، وَ أُکَافِیَ مَنْ قَطَعَنِی بِالصِّلَةِ ، وَ أُخَالِفَ مَنِ اغْتَابَنِی إِلَى حُسْنِ الذِّکْرِ ، وَ أَنْ أَشْکُرَ الْحَسَنَةَ ، وَ أُغْضِیَ عَنِ السَّیِّئَةِ.

Имам Саджад (ғ.с.)  «Макарем Ахлақ» дұғасының осы үзіндісінде былай  деді: «Уа, Алла!  Мұхаммадқа (с.ғ.с.)  және хазіреттің отбасына (ғ.с.)  салауат айтып, мені алдамақ болғандарға жақсылық жасап, оларға жақсылық жасауымды,  менен алыстағанға жақсылық жасады, сараңның сараңдығына  жомарттықпен  және кешіріммен жауап беруді,  күдік немесе дұшпандық салдарынан менімен  қарым-қатынасын үзген адамдармен қарым-қатынас орнатуды, мені   есіне  жаман адам ретінде түсірген  адамды жақсы еске алуды, жақсыға шүкіршілік  етуді, жаманды елемеуді нәсіп ете гөр».

Имам (ғ.с.)  Алла Тағаладан ең жоғары  адамгершілік қадір-қасиетті сұрайды.  Ол Алладан өзгенің арам, шатастырушы сөздеріне өздерінің таза сөздерімен жауап бере алуын сұрайды.

«Ғеш» араб тілінде мақсатқа  қайшы келетін нәрсені безендіріп, әдемі ету  деген мағынаны білдіреді, ал шын мәнінде бұл  әрекеттегі қулық пен сатқындық болып табылады.  Бұл зұлым әдіс көбінесе бизнесте және сатып алу-сауда болады, мұнда сатушы тұтынушыны алдау үшін затын майлы  сөздермен және жалған түсініктемелермен көрсетуді көздейді. Бірақ адамгершілік қасиеттерде «ғеш» –  адамды өмірдің тура жолынан тайдыратын, адастыратын жалған сөздерді білдіреді.  Имам Алладан өзінің таза әрі шынайы сөздерімен басқалардың арам сөздерін залалсыздандыруды  сұрайды.

Дұғаның бұл  үзіндісінің жалғасында имам Саджад (ғ.с.) ең жоғары ахлақтық  қасиеттерге тоқталып, Алладан соларды сұрайды.  Жамандық жасағандармен сау және жақсы қарым-қатынас орнату сөзбен айтқанда оңай болып көрінгенімен, іс жүзінде мүміндерден басқалар үшін  өте қиын.  Алланың разылығынан басқа ешнәрсені қаламайтындар, Алланың сүйіспеншілігіне ие болғысы келетіндер мұндай адамдармен де жақын және жақын қарым-қатынас орнатуға  дайын және қиын кезде көмектесуге асығады.  Кейде кейбір туыстары адамдарға орынсыз әділетсіздік  жасап, мүміндерді ғайбатпен, жаламен ренжітеді.  Екінші жағынан, Ислам отбасылық қарым-қатынасты нығайтуды талап етіп, туыстарға қамқорлық жасауды илаһи құндылық ретінде  парыз еткен.

Исламда туған-туысқандар мен достармен жақсылық пен достық қарым-қатынас жасаудың мақсаты – жағдайды біліп, туыстармен жай ғана қарым-қатынаспен аяқталмайтындай  байланыс орнату, қиын кезеңде қаржылық, интеллектуалдық, эмоционалдық және т.б. көмек көрсету.   Жақындардың  жамандығына қарсы не істеу керек?  Имам туыстық байланыстар мен  айналадағы жаман адамдарға қарсы «өткенді» атап көрсетеді.

Илаһи ахлақ  адамның өзіне зиян тигізген адамдармен бетпе-бет келмей, оның есесін қайтармай, шиеленіскен және қолайсыз моральдық жағдайды нашарлатпай, басқалардың жамандықтарын кешіру арқылы әлеуметтенудің ең жақсы және сындарлы жолын таңдауын талап етеді.  Осы тармақтың соңында имам Саджад (ғ.с.) Алладан өзіне мейірімділік танытқандарға шүкіршілік етудің сәтті болуын сұрайды.