Ораза айт (1)

Шәууәл айының бірінші күні. Қасиетті Рамазан айындағы бір ай мойынсұнудың нұрында адам баласының жан дүниесіне тазалық пен туа біткен пәктік қайта оралып, табиғатқа жат кірлерден тазартылған күн. Осыған орай бұл күн айт деп аталады.

Бұл күні мүміндер имам Саджадтың (ғ.с.)  мистикалық сыбдырларымен бірге үмітті жүректермен дұға етеді: «Раббым, жасаған әрбір күнәмізге немесе бұрын жасаған әрбір жаман ісімізге немесе жүрегімізде болған әрбір жаман ойымызға, жүрегінде күнәні қайталамауы туралы ойлаған адамның тәубесін қабыл ет және оған берік қыл».

Шиіттердің ұлы ғұламасы шейх Мофид былай деп жазады: «Шәууәл айының бірінші күнінің мүміндердің айт мейрамы болуы олардың Рамазан айында жасаған амалдарын қабыл етіп, қуанғандарынан, өйткені Алла Тағала олардың күнәларын кешіріп, айыбын жасырады. Алла Тағаладан ораза ұстағандарға көп сауап беретіні туралы сүйінші хабар келді. Мүміндер қасиетті Рамазан айының түні мен күндізгі тынымсыз еңбектерінің нәтижесінде Аллаға бірнеше қадам жақындағандарына байданысты қуанышқа бөленеді. Бұл күні ғұсыл парыз етілген, бұл күнәлардан тазарудың белгісі, хош иісті әтір пайдаланып, жақсы иіс шығару, әдемі және таза киім кию, шөлге бару және аспан астында дұға ету - бәрі бақыт пен қуаныш пен хикметтің белгісі».

Негізінде мұсылман үшін күнәдан аулақ болған әрбір күн шынайы айт болуы мүмкін. Ораза айт – ауыз ашатын күн, рухани өмірді қайта бастау күні. Ол суық және құрғақ өсімдіктер мен ағаштар үшін көктемнің келуі сияқты.  Түрлі лас пен күнәға душар болған немесе нәпсісінің, ұсқынсыз мінездерінің салдарынан бірте-бірте Алланың мейірімінен алыстаған пендеге Алла жыл сайын ерекше мүмкіндік береді. Бұл мүмкіндік – қасиетті Рамазан айы. Рамазан айында жүректер жұмсақ, жан дүниесі нұрланып, Алланың ерекше мейіріміне бөленетін алқапқа қадам басуға дайындалып, әркім өзінің дарынына, күш-жігеріне қарай Алла Тағаланың үлкен мейрамына бөленеді. Бұл қасиетті айдың соңы – адам Рамазан айындағы жетістіктерді пайдаланып, Алланың тура жолына түсіп, қисық жолдардан аулақ болатын күн.

Ғашықтар, айт мерекесі құтты болсын.

Айт мерекесі құтты болсын, ғашықтар!

Ораза айт күні – Алла Тағаланың мейіріміне бөлеп, нығметін төгетін күн, бірақ әр адам өзінің рухани мүмкіндігіне, осы айда жасаған жігеріне қарай Жаратушының нығметіне ие болады. Қазіргі ислам ғұламаларының бірі Аятолла Малики Табризи Ораза айтына кірген ораза ұстаушыларды бірнеше топқа бөледі және Ораза ұстаушылардың ең төменгі сатысы да Ораза айт күні Алланың рақымы мен мейіріміне бөленетіні ескертілді. Ол былай деп жазады: «Бір топ адамдар оразаны парыз болған соң ұстаған, ораза кезінде ішіп-жеуден және тыйым салынған барлық нәрселерден тыйылып, мұны қызмет пен мойынсұнушылық деп санаған.  Бірақ олар күнәдан сақтанбай, ораза кезінде өтірік айтудан, ғайбат айтудан, жала жабудан, қарғау мен зиян келтіруден бас тартпаған. Ораза ұстаушылардың бұл тобы күнәһар болғанымен, Ораза айт күні Алла туралы жақсы ойда болса, Алла Тағала оларға парыздан ұстаған оразасындай сауап береді. Ал басқа топқа келсек, ораза кезінде күнә жасамай, ғайбат, тіл тигізуден алыстап, қорлық көрмеу үшін ұстанғандар бар. Бірақ бұл мәселеде олар толық табысқа жете алмады, кейде олар күнә жасады. Бірақ олар тәубе мен кешірімді де назардан тыс қалдырған емес... . Бұл топ – Раббылары жаман істерін жақсылыққа айналдыруға уәде еткен және ғибадаттарының сауабын қалағандарынан артық беретіндер...

Осы аралықта ақиқатқа шақырудың қуанышын, аштық пен түнде ояу жүрудің азабын ұмытып, бұл айды қуаныш пен шүкіршілікпен, сонымен бірге шаттық пен мастықпен аяқтағандар да бар. Олар әлемдердің Раббысының үндеуін құлақтарымен тыңдап, ауыздарымен айтып, бұл айда жақсылық жасауға асықты. Раббымыз оларды Өзінің жақындық дәрежесіне шақырып, Өзінің қасында Алланың әулиелерімен бірге серік етіп, оларға көз де көрмеген, адам жүрегіне кірмейтін нұр, бақыт, рақым береді. Ораза айтының таңында хазірет Хаққа сыбырлайды:

Әй, сұлулығыңның шындығына ғашықтар мерекесі

Әр сәт сайын мен сенен сыйлық аламын

Шәууәл халқының айт мерекесі және менің айтым

Бұл сіздің сұлулығыңызды көретін уақыт болды

Осылайша, Ораза айт мейрамы мұсылман елдері бірнеше күн демалған және бір айлық оразадан кейін оны ерекше әдет-ғұрыптармен қарсы алатын ең үлкен және ең керемет мұсылман мерекелерінің бірі болып табылады. Ислам елдерінің мұсылмандары Ораза айт мерекесін жаңару мейрамы деп есептеп, осы айт мерекесін сылтауратып, үйді, үйді жинап, отбасы мүшелеріне жаңа киім-кешек сатып алуға кіріседі. Мұсылмандар үшін Ораза айт – рухты сергіту мерекесі. Бұл күндері мұсылман үйлері рухани және жағымды атмосфераға ие болып, онда махаббат пен жақындық нұрланады. Бұл күннің әлеуметтік әдет-ғұрыптары мен рәсімдері Ораза айт мерекесін жалпыхалықтық мерекеге айналдырды және әртүрлі елдерде ерекше түрде атап өтіледі.

Оразаның қабыл болған қырларының бірі саналатын Ораза айтының бір ерекшелігі – пітір садақасын беру. Бұл діни тәртіптің ұлы жолдауы мейірім мен альтруизм болса, оның хикметтерінің бірі ислам қоғамының материалдық өмірін ұйымдастыру және насихаттау болып табылады. Ислам үмбетінде кең көлемде жүзеге асырылып жатқан бұл илаһи дәстүр мұсылмандардың кедейлік пен экономикалық және әлеуметтік мәселелерін шешуде құнды фактор болып табылады. Зекет табиғи түрде қоғамда бір қалыпты ұстамдылық пен экономикалық тепе-теңдікті қалыптастырып, кедейлік пен жоқшылықтың ауқымын азайтады. Негізінде, Алла Тағалаға құлшылық етіп, оған жақындау ниетімен жасалатын пітір садақасын беру – рухани кемелдікке жету үшін материалдық нәрселерді пайдаланудың бір түрі. Ораза ұстаушы пітір садақасын беру арқылы Аллаға қарай жақындауы үшін аяғындағы материалдық байлау шынжырларын жояды. Имам Әли (ғ.с.) айтқандай: «Мақсатыңызға жету үшін жеңіл болыңыз». 

Зекет жеке адамды да, қоғамды да тазартушы, сонымен қатар жеке адамның бойында ізгілік дәнін себетін, қоғамның алға басуына себепші де. Пітір садақасын мұсылмандардың денсаулығына, медициналық және мәдени жағдайына қамқорлық жасауға және қарыздар қарыздарын өтеуге пайдалануға болады. Зекет қаражатын мешіттер, мектептер, көпірлер, жолдар, ауруханалар және басқа да халыққа пайдалы дүниелер салуға болады. Расында, Рамазанға кірудің ең маңызды нәтижелерінің бірі – исламдық қоғамдардың бетінен мақұрымдық шаңын жою. Өйткені қайыршылық – кез келген моральдық және әлеуметтік азғындықтың тамыры. Сондықтан ораза ұстаушылар ғибадаттарын аяқтап, құтылу жолында болу үшін айт намазына дейін пітір садақасын беріп, тазарады. Құтқаруды Құдай өзін өсіргендерден біледі. Ол «Әл-Ала» сүресінде: «Расында, өзін дамытып, Раббысының атын еске алып, сосын намаз оқыған адам құтылды».

 Ораза айт мерекесі құтты болсын!