Имам Хади (ғ.с.) шәһид болған күн

Имам Хади немесе имам Әли ән-Нақи (212-254 һ.ж.) деген атпен белгілі Әли бин Мұхаммад (ғ.с.) шиіттердің оныншы имамы және имам Джавадтың (ғ.с.) ұлы. Хижраның 220-254 жылдары аралығында 34 жыл имам болған.

Имам Хадидің (ғ.с.) имамат кезеңі бірнеше Аббасид халифаларының, соның ішінде Мотавакельдің халифалығымен тұспа-тұс келді. Ол имамат жылдарының көбін Аббасид билеушілерінің бақылауында Самаррада өткізді. Хазірет  Әли бин Мухаммад  (ғ.с.) 212 жылы Мәдинада дүниеге келіп, 220 жылы имамдық дәрежесі оған құрметті әкесі имам Джавадтан (ғ.с.) ауысты.  Хазірет Хади (ғ.с.) шамамен 34 жыл имаматты басқару қызмет атқарып, хижраның 254 жылы  Моғтаз Аббасидің бұйрығымен өлтірілді, сөйтіп имам Хади (ғ.с.) шәһид болды.

Имам Хадидің (ғ.с.) шәһид  болған күніне байланысты барша мұсылмандарға көңіл айтамыз.

Имам Хади (ғ.с.) дәуірі Бәни Аббастың қиын әрі тұншықтырғыш дәуірімен бір кезеңде болды, сондықтан имам (ғ.с.) атасы имам Хұсейннің (ғ.с.) зияратына да бара алмады. Тарих  бойынша Мотавакель  Аббасидтердің ең нашар халифасы болған. Оның ойын-сауықтарының бірі имам Әлидің (ғ.с.) ұлы тұлғасын сайқымазақпен жою болды. Мотавакель имам Хұсейннің (ғ.с.)  қасиетті жерін халықтың оянуы үшін қауіпті жер деп санап, осы ерлік пен көтеріліс орталығын бірнеше рет қиратты. Ибн Секиттің  тілін тек хазірет Әли (ғ.с.) мен оның жанұясының ғашығы әрі досы болғандықтан ғана кесіп тастады. Мотавакель қазынаны тонап, зәулім сарайлар салып, қымбат рәсімдер жасаумен әйгілі болған. Көптеген сарайлар салып, қыруар қаржы жұмсады. Бірақ ол шиіттерді аянышты кедейлікте ұстады.   

Бұл жағдайда имам Хади (ғ.с.) дағдарыс пен дұшпандардың ерекше бақылауына тап болды, бірақ ол халықтың ойын Пайғамбар (с.ғ.с.) әулетіне бағыттау үшін әртүрлі әдістерді қолданып, олардың ұстанымы мен қасиетін бәріне айқын көрсетті. Осыған байланысты имамның серіктерінің бірі Әбу Хашем былай дейді: «Имам Хади (ғ.с.) ауырған кезде мен оған бардым. Ол: «Әбу Хашем! Достарымыздың бірін Кербалаға жіберіп, менің шипам үшін дұға ет» деді. Мен бұл мәселені Әли бин Біләлмен бөлістім және одан Кербалаға барып, имамға (ғ.с.) дұға етуді өтіндім. Ол таң қалып: «Менің пікірімше, имам Хади (ғ.с.) Хайер Хұсейннен жоғары. Өйткені ол киелі жердің иелерінің бірі» деді. Мен қайтып келіп, имамға (ғ.с.) Әли бин Біләлдің айтқанын жеткіздім. Ол: «Алла Елшісі (с.ғ.с.) Қағба мен Хажарул-әсуәдтен артық еді. Бірақ, Алланың үйін тәуап етіп, қара тасқа қолын тигізді.  Алла үшін жер бетінде Аллаға жалбарыну керек қабірлер бар, сондай жерлерде адамдардың дұғасы қабыл болады, «Хайер Хұсейн*» осы қабірлердің бірі. (*Имам Хұсейннің (ғ.с.) хайры – жолаушы төрт рәкат намазды толық немесе қысқа етіп оқуға еркін болатын төрт жердің бірі.) 

Имам Хади (ғ.с.) кезінде қатты қысым саяси қызмет өрісін тарылтқан еді; Бірақ хазірет мүмкіндікті мүлт жібермей осы салаға қадам басты. Ол ойды іс-әрекет пен жоспарды көркейтетін тегіс айна деп есептеп, осы салада есімдері тарихта қалған тұлғаларды тәрбиеледі.  

Шейх Туси имамның (ғ.с.) 190-ға жуық серіктері мен шәкірттерін санайды. Имам Хади (ғ.с.) намаз және қажылық ізбасарларды тәрбиелеуде және оларды шииттік ілімдермен таныстыруда үлкен рөл атқарды.

Бұл дұғалар Алланың алдындағы сыр мен мұқтаждықтан бөлек, кейбір саяси және әлеуметтік мәселелерге де түрліше сілтеме жасап, мұсылман қауымына белгілі бір ұғымдарды жүйелі түрде сіңіріп отырады. Рауаятта намаз туралы: "Ол ғибадаттың миы және ғибадаттың жаны" деп айтылған.

Шиізімнің ең айқын ерекшелігі – зұлымдықты қабылдамау және зұлымдықпен күресу. Бұл жайт имам Хади (ғ.с.)-ның істерінен, тіпті дұғаларынан анық көрінеді.Имам залымдардың зұлымдығына қарсы Аллаға дұға етіп, бір жолмен қоғамдағы зұлымдық пен оның түрлі қырларын хабардар етеді, бұл қоғамдағы зұлымдық пен жемқорлықты жоюдың іргелі қадамы болып табылады.

Ақырында Имам Хади (ғ.с.) басқа имамдар сияқты жоғары шәһидтік дәрежесіне жетті. Жерленгеннен кейін хазірет Хади (ғ.с.)-ның мүбәрак сүйегі үйіне қайтарылып, ғибадатханасы қабірі етілді. Бұл қабір Самаррадағы сол имамның ғашықтары мен шиіттерінің зияраты.

Имам Хади (ғ.с.): «Жақсылықтан жақсысы – жақсылық жасаушы, сұлулықтан оның айтушысы сұлулау, білімнен  оның жеткізушісі артық, жамандықтан жаманы – себебі».