"Фаджр" онкүндігі 3: Ислам революциясы және Иран әйелдерінің исламдық болмысын қалпына келтіру

1979 жылғы Иран Ислам революциясына халықтың қатысуын одан да даңққа бөлейтін нәрсе әйелдердің шах режиміне қарсы шерулер мен шерулерге батыл, белсенді және батыл қатысуы болды.

Күдіксіз Иран Ислам революциясы әлемдегі халық революциялардың бірі болып саналады. Осы ұлы көтеріліске Иран халқының кең және біртұтас қатысуынсыз шетелдік күштердің, қауіпсіздік күштерінің және қуатты армияның қолдауына ие болған Пехлеви үкіметін құлату мүмкін емес еді. Бірақ халықтың революцияға қатысуын асқақтатқан нәрсе – әйелдердің шах режиміне қарсы шерулер мен наразылықтарға белсенді және батыл қатысуы болды. Революцияға дейін олар да ер адамдар сияқты езгіден, кемсітушіліктен, тұншығудан, келеңсіз экономикалық жағдайдан зардап шекті. Бірақ оларды ең қатты ашуландырған нәрсе - жыныстық жемқорлықтың кең етек алуы және әйелдерді құрал ретінде пайдалану болды. Бірақ Ислам революциясының басталуымен революцияның марқұм жетекшісі Имам Хомейни (р.а.) әйелдердің мәртебесі мен қадір-қасиетіне ерекше назар аударып, олардың жанашыр және халықтық көшбасшысына сенім артып, ерекше рөл атқарды. Сол ардақты адам революцияға әйелдердің қатысуын былайша дәріптейді: «Бұл жеңісті ерлерден бұрын әйелдерде. Алдыңғы қатарда құрметті аруларымыз отырды. Біздің қымбатты ханымдар ерлердің батылдық табуына себеп болды. Біз ханымдар сіздерге қарыздармыз».

Бұл құрмет пен сенім және ирандық әйелдерге болмыс беру олардың имаммен және революциямен берік байланыс орнатуына және Ислам революциясынан кейінгі түрлі оқиғаларда оның жетістіктерін қорғауда маңызды рөл атқаруына себеп болды. Ирандық әйелдердің өз жүйесі мен еліне деген адалдығы Саддамның Иранға қарсы күштеп салған соғысы кезінде айқын көрінді. Олар сегіз жылдық қасиетті қорғаныста ислам жауынгерлеріне қажетті азық-түлік пен құрал-жабдықтарды үлкен күш-жігермен және олардың жан-жақты қолдауымен дайындап, жөнелтіп, Отан қорғанысының одан әрі жалғасуына берік тірек болды. Осы бұрын-соңды болмаған соғыста 6500-ге жуық әйел шәһид болып, мыңдаған адам жараланды. Екінші жағынан, Ислам революциясы ирандық мұсылман әйелдерге көптеген жетістіктер мен мүмкіндіктер әкелді және олардың ирандық және исламдық абыройы мен болмысын қалпына келтіру ең маңыздысы болды.

Қазір ирандық әйелдер үйде ана мен әйелдің рөлін атқарумен қатар, пәктік, ар-намыс пен исламдық киімдерді сақтаумен қатар, жауапты және еңбекқор адам ретінде әлеуметтік алаңда да еңбек етуде. Олар енді ер адамдармен бірдей құқықтар мен бостандықтарға ие. Иран әйелдері заң шеңберінде сайлауға қатысып, үміткер бола алады. Қазір Ислам кеңесі мен қалалық кеңестердегі жүздеген әйел өкілдер жерлестеріне қызмет етумен айналысуда. Сондай-ақ әйелдер 2700 үкіметтік емес ұйымдарда белсенді жұмыс істейді. Революцияға дейінгімен салыстырғанда әйелдерді жұмыспен қамту да айтарлықтай өсті, сондықтан қазір олар мемлекеттік қызметкерлердің 45%-ын құрайды, ал басқарушылық қызметтердің 25%-ын өз ісіне берілген және білгір әйелдер атқарады.

Әйелдердің қоғамдық қызметтегі ілгерілеуі көбінесе олардың сауаттылығы мен білім деңгейінің артуына байланысты. Революцияға дейін әйелдердің 25 пайызы ғана сауатты болса, қазір бұл көрсеткіш 95 пайызға жақындап қалды. Әртүрлі университеттердегі студент қыздар мен түлектер саны да күрт өсті. Иранның Ғылым, зерттеу және технология министрлігінің статистикасы бойынша, университеттердегі студенттердің шамамен 60% және ғылыми қызметкерлердің 35% -ы әйелдер. Иран Ислам Республикасының өмір сүрген 45 жылы ішінде әйелдердің денсаулығын жақсарту үшін, әсіресе кедей аймақтарда үлкен қадамдар жасалып, олардың арасындағы өмір сүру ұзақтығы 78 жасқа жетіп, дүние жүзіндегі орташа көрсеткіштен жоғары болды. Сондай-ақ, жүкті ана өлімі 100 мың тірі туғандарға шаққанда 20-ға дейін төмендеді, бұл елдегі ең төменгі көрсеткіш. Ирандық әйелдер спорт саласында үлкен жетістіктерге жетті. Революцияға дейін олар небәрі 7 спорт түрімен айналысса, қазір өздерінің 8000 үйірмесінде 40-тан астам спорт түрі бойынша белсенділік танытуда. Олар осы уақытқа дейін түрлі халықаралық жарыстарда 3300 медаль жеңіп алған. Маңызды мәселе – ирандық спортшы қыздар өздерінің исламдық болмыстарын көрсету үшін барлық жарыстарға исламдық киімін сақтай отырып қатысады. Әрине, исламдық революциядан кейін ирандық әйелдер ғылым мен технология, әдебиет, өнер және мәдени және діни істер сияқты басқа да көптеген салаларда үлкен жетістіктерге қол жеткізіп, олардың исламдық Иранның ілгерілеуіндегі рөлін айқындады.