Дұшпандардың Ирандағы 1 наурыздағы сайлауға арналған стратегиясы

Ислам Кеңесі Мәжілісінің 12-ші сайлауы мен Эксперттер кеңесінің 6-шы сайлауы алдағы жұма, бірінші наурызда өтеді. Осыған байланысты дұшпанның алдағы жұма күні Иранда өтетін сайлауға деген көзқарасын білу өте маңызды.

Тарихта соғыс ешқашан тұрақты түрде болған емес. Қарсыластар әрқашан жағдайға және ұрыс жағдайына сәйкес қарсыласымен күресу және жою үшін әртүрлі әдістерді қолданады. Ислам революциясы қалыптаса бастағаннан бері дұшпандар бұл жүйеге қарсы дұшпандық жасап келді және Құран Кәрімнің «Тәрік» сүресінің 15-аятында айтылған: «Қарсыластар сізге қарсы қандай да бір қастандық жасауда". Дұшпандар Иран Ислам Республикасына қарсы кез келген әдісті қолданды. Осы 45 жыл ішінде дұшпандар үнемі қастық ойластырды. Құран Кәрімде: "Олар (өздерінше) Алланы және иман келтіргендерді алдайды. Бірақ олар өздерін ғана алдағандарын сезбейді",- деп айтылды. ("Бақара" сүресі 9-шы аят). Өткен 45 жылда Иран Ислам Республикасына қарсы әртүрлі дұшпандық жасалғанымен, соңғы жылдары дұшпандар алдау мен айла-шарғы жасауға қатты мән берді. Бұл көзқарас ішкі қиындықтар кезінде де, сайлау кезінде де күшейе түседі. Ислам Кеңесі Мәжілісінің 12-ші сайлауы мен  Эксперттер кеңесінің 6-шы  сайлауы қарсаңында түрлі форматта қулық-сұмдық жүргізілуде.

Соңғы жылдары дұшпандардың Иран Ислам Республикасына деген ең маңызды тәсілі ішкі дағдарыстар тудырып, халық пен үкімет арасын  алшақтату және жүйенің әлеуметтік капиталы мен халықтың қолдауын әлсірету болды. Бұл тәсіл алдағы жұма күні Иранда өтетін сайлауда да қолданылады. Жалпы, дұшпан Ислам Кеңесі Мәжілісінің 12-ші сайлауы мен  Эксперттер кеңесінің 6-шы  сайлауына қатысты екі стратегия қабылдады. Біріншіден, сайлаудың уақытында өткізілуіне жол бермеу. Соңғы 45 жылда Иранда бірде-бір сайлау кейінге шегерілмеді және сайлау әрқашан уақытында өтті. Кейбір кезеңдерде бірқатар лауазымды тұлғалар сайлауды кейінге қалдыруды талап етті, бірақ Ислам революциясының жетекшісі аятолла Хаменеи бұл мәселеге әрқашан табанды түрде қарсылық білдірді.

Иран Ислам Республикасының барлау агенттіктерінің мәліметтері бойынша, дұшпандар 1402 жылдың мерейтойының басталуымен тұспа-тұс келген  2023 жылдың қыркүйегінен бастап дұшпандар елде қауіпсіздік, бейберекеттік пен толқудың жаңа кезеңін бастауды жоспарлаған. өткен жылғы тәртіпсіздіктер және бұл қауіптер сайлау өткізілгенге дейін жалғасады, сөйтіп сайлаудың кейінге шегерілуіне әкелді. Алайда Иран Ислам Республикасының барлау органдарының қырағылығы дұшпандардың бұл мақсатына жете алмауына себеп болды. Дұшпандардың алдағы жұма күні Иранда өтетін сайлауға деген екінші ұстанымы – халықты сайлауға бойкот жариялауға шақыру. Дұшпандар халықты сайлауға қатыспауға көндіру үшін түрлі айла-тәсілдерді қолданып көрді және жалғастыруда. Шын мәнінде Иран Ислам Республикасының дұшпандары сайлауға халықтың ең аз қатысуын көздеп отыр. Теһранның жұма имамы 23 ақпан күнгі уағыздарында осыған байланысты: "Дұшпандар мен жаһандық күпірлік туының астындағы бүкіл революцияға қарсы және Иранға қарсы қозғалыс сайлауға қарсылық туын көтеріп, сайлауға қарсы 500-ден астам лас арнаны таратуда»,- деді. Осы орайда саяси мәселелер жөніндегі сарапшы қажы Наджар дұшпандардың сайлауға қатысуға жол бермеу амалдарына тоқталып, бұл тактикаларға мыналар кіретінін мәлімдеді:  Халықтың көңілін түсіріп, халықты, тіпті революцияға адал күштерді сайлауға қатысудан бас тартқызу.н өзгерту мен реформалауда сайлаудың ықпалының жоқтығын тудыру. Жүйенің әртүрлі ғылыми, өндірістік, қорғаныстық, халықаралық және... жетістіктері мен күшті жақтарын елемеу.   Елдің проблемаларын жүйенің стратегиялары мен макросаясаттарына бұру. Халықтың қолдауының жоқтығын тудыру арқылы жүйені заңсыздандыру.

Иран Ислам Республикасының көшбасшысы аятолла Хаменеи өткен жексенбіде 19 ақпан Әзірбайжан облысының халқымен және шенеуніктерімен кездесуінде шетелдіктердің халықтың сайлауға қатысуына тосқауыл қою стратегиясына тоқталып, түрлі әдістермен халықты сайлаудан аулақ ұстауға тырысып, көңілін қалдыру, көңілін қалдыру, олар атап өтті: «Үстемшіл майданның біздің сайлауымызға қарсы екені даусыз; Олар неге қарсы? Өйткені біздің жүйеміз Ислам Республикасы; Оның екі бөлігі бар; Олар оның республикасына да, оның исламына да қарсы. Республиканың көрінісі – осы сайлау. Бұл сайлау республиканың көрнекті көрінісі. Демек, Америка Ислам республикасы жүйесіне қарсы шыққанда, ол сайлауға, халықтың қатысуына, халықтың сайлауға келуіне, халықтың көпшілігінің ынта-жігері мен сайлауға қатысуына қарсы екенін білдіреді. 

Маңызды сұрақ: Дұшпан неліктен Иран халқын сайлауға қатыспауға көндіруге тырысуда?

Халықты  жұмада өтетін сайлауға бойкот жариялауға шақыру үш маңызды мақсатты көздейтін сияқты. Бірінші мақсат – Иран Ислам Республикасының заңдылығын заңсыздандыру, басқаша айтқанда, азайту. Бұған дейін Иран Ислам Республикасының 40 жылдық мерейтойын көрмеуін насихаттап, тіпті жоспарлап жүрген дұшпандар енді ИИР жүйесін заңсыздандыруды көздеп отыр. Ал бұл мақсатты жүзеге асырудың ең маңызды контексті мен тұғырнамасы – сайлау және сайлау жәшіктері. 1 наурыздағы сайлауға қатысу көрсеткіші 50 пайыздан төмен немесе тіпті 40 пайыздан төмен болса, дұшпандар халықтың қатысуының төмендеуі Иран Ислам Республикасының заңдылығының төмендеуін білдіреді деп жарнамалауға тырысады. Тіпті кейбір еуропалық елдерде халықтың сайлауға қатысу деңгейі төмен деңгейде болған жағдайда да осы ой бағыты ұстанады. Жақында Пәкістанда халықтың парламенттік сайлауға қатысуы шамамен 48% құрады, бірақ бұл қатысу саяси жүйенің легитимділігінің жоқтығы ретінде түсіндірілмеді. Иран халқын  жұма күнгі сайлауға қатыспауға көндірудегі дұшпандардың екінші мақсаты – Ислам республикасының халқы мен әлеуметтік астанасының қолдауын азайту. Дұшпандар халық қолдауы мен әлеуметтік капиталға ие болу ИИР ең маңызды күш көзі деп санады. ИИР 40 жылдығын көрмесе екен деп тілейтін Иранның қарсыластары қазір Ислам Республикасының құрылғанына 46 жыл толып жатқандықтан, халықты жүйеден бөлуді өздерінің негізгі істеріне айналдырды. Өздерінің медиа империясын Иран Ислам Республикасының әлеуметтік капиталы мен халық қолдауынан айырылғанын жарнамалау үшін пайдалану. Иран басшысы өткен Наурызда дұшпандардың негізгі мақсатының Ислам Республикасының күшті нүктелеріне соққы беру екенін баса айтты. Дұшпандардың үшінші мақсаты – халықтың қатысуын азайту арқылы ИИР-на қарсы сыртқы қысымды күшейту. Дұшпандардың мінез-құлқын, әсіресе, қатыгез санкцияларды байқау, халықтың түрлі көріністерге қатысу деңгейі бұрынғыдан азайған сайын сыртқы қысымның күшейе түскенін көрсетеді. Ал халықтың қатысу деңгейі артқан сайын дұшпандар Иран Ислам Республикасына қатысты саяси және дипломатиялық көзқарастарға бет бұрды.

Ислам Кеңесі Мәжілісінің 12-ші сайлауы мен  Эксперттер кеңесінің 6-шы  сайлауы күні егер дауыс берушілер саны қолайлы және назар аударуға тұрарлық болса, жаудың көптеген жоспарларын залалсыздандыра алады және жау санкциялардың қысымы халыққа кері әсер еткенін көреді.