Менің жаңа әлемге жолдауым; Иранның жаңа президенті Масуд Пезешкианның жолдауы
Иранның сайланған президенті Масуд Пезешкиан «Tehran Times» газетіне жазған жазбасында аймақтағы елдермен, Африкамен, Қытаймен, Ресеймен, Еуропамен және АҚШ-пен қарым-қатынасқа қатысты көзқарасын түсіндірді.
Иранның сайланған президенті Масуд Пезешкиан «Tehran Times» газетіне берген жолдауында былай деді: «Иранның жаңа үкіметі шиеленісті азайтуға бағытталған адал күш-жігерді құптайды және адалдыққа адалдықпен жауап береді».
Pars Today агенттігінің хабарлауынша, «Менің жаңа әлемге жолдауым» деп аталатын мақаласында Пезешкиан дәстүрлі үлгілерден асып түсетін жаһандық сахнаға сілтеме жасай отырып, әлемнің оңтүстігінде қалыптасып келе жатқан халықаралық ойыншылармен өзара тиімді қарым-қатынастарды нығайтуға баса назар аударды.
Масуд Пезешкианның "Tehran Times" басылымына арналған жолдауының толық мәтіні:
Менің жаңа әлемге жолдауым
Аймақтағы соғыс пен толқулар ортасында бәсекелі, бейбіт және тәртіпті сайлау өткізу арқылы Иранның саяси жүйесі өзінің тұрақтылығын көрсетіп, кейбір үкіметтердегі кейбір «ирандық сарапшылардың» уәждерін жоққа шығарды. Саяси тұрақтылық пен сайлауды абыройлы өткізу революцияның жоғары жетекшісі имам Хаменеидің парасаттылығын және Иран халқының қиын жағдайда да билікті демократиялық жолмен ауыстыру табандылығын көрсетеді.
Сайлау науқанына «реформалар», «ұлттық бірлікті нығайту» және «әлеммен сындарлы әрекеттестік» атты бағдарламамен кірісіп, ақыры сайлау жәшігінде жерлестерімнің, тіпті елдің жалпы жағдайына көңілі толмайтын қыз-жігіттердің де сеніміне ие болдым. Бұл сенім мен үшін өте құнды және мен ел ішінде де, халықаралық деңгейде де келісім арқылы сайлау науқандары кезінде елімнің халқына берген уәделерімді орындауға бел байладым.
Бастапқыда, менің үкіметім кез келген жағдайда Иранның ұлттық абыройы мен халықаралық абыройын сақтауды күн тәртібінің бірінші орынына қоятынын атап өткім келеді. Иранның сыртқы саясаты «намыс, даналық және орындылық» қағидаттарына негізделген және оны жобалау мен жүзеге асыру президент пен үкіметке жүктелген. Мен осы лауазымға берілген барлық өкілеттіктерді осы үлкен мақсатты жүзеге асыру үшін пайдалануға ниеттемін.
Осы көзқараспен менің үкіметім барлық елдермен қарым-қатынаста «тепе-теңдік» құру арқылы ұлттық мүдделерге, экономикалық дамуға, аймақ пен әлемдегі бейбітшілік пен қауіпсіздік қажеттіліктеріне сәйкес келетін саясат жүргізуді көздеп отыр. Осыған байланысты біз шиеленісті азайтуға бағытталған адал күш-жігерді құптаймыз және шыншылдықпен жауап береміз.
Менің үкіметімде көршілермен қарым-қатынасты нығайту басымдыққа ие болады. Біз бір ел басқаларға үстемдік етуге ұмтылатын қарым-қатынасты емес, «күшті аймақты» қалыптастыруды көздейтін боламыз. Мен көршілес және бауырлас елдер өздерінің құнды ресурстарын тоздыратын бәсекеге, қарулану жарысына және бір-бірін қажетсіз шектеуге жұмсамауы керек деп сенемін. Оның орнына, біздің мақсатымыз – баршаның игілігі үшін әркімнің ресурстары аймақтың ілгерілеуі мен дамуына жұмсалатын орта құру болуы керек.
Біз Түркия, Сауд Арабиясы, Оман, Ирак, Бахрейн, Катар, Кувейт, Біріккен Араб Әмірліктері және аймақтық ұйымдармен экономикалық қарым-қатынастарды тереңдету, сауда қарым-қатынастарын нығайту, бірлескен инвестицияларды ілгерілету, ортақ қиындықтарға қарсы тұру және аймақтық негіз құру бағытында ынтымақтасамыз. Біз диалогқа, сенімді нығайтуға және дамуға қатысамыз.
Біздің өңір ұзақ уақыт бойы соғыс, конфессияаралық шиеленіс, терроризм мен экстремизм, есірткі тасымалы, су тапшылығы, босқындар дағдарысы, қоршаған ортаның бұзылуы және шетелдік интервенциядан зардап шегіп келеді. Енді кейінгі ұрпақтардың жақсы болашағы үшін осы ортақ міндеттерді бірге шешудің уақыты келді. Аймақтық даму мен өркендеу жолындағы ынтымақтастық біздің сыртқы саясатымыздың басты қағидасы болады.
Бейбіт ислам ілімдерінен туындайтын мол ресурстары мен ортақ дәстүрлері бар елдер ретінде біз бірігіп, күш логикасына емес, логика күшіне сүйенуіміз керек. Нормаларды белгілеу мүмкіндіктерін пайдалана отырып, біз бейбітшілікті ілгерілету, тұрақты даму үшін бейбіт орта құру, диалогты нығайту және исламофобияға қарсы тұру арқылы постполярлық әлемдік тәртіпте маңызды рөл атқара аламыз. Осыған байланысты Иран өз рөлін ойнауға дайын болады.
1979 жылы революциядан кейін жаңадан қалыптасып келе жатқан ИИР-ның жүйесі халықаралық құқық стандарттары мен адам құқығының негізгі принциптеріне негізделген екі апартеид режимі Израиль және Оңтүстік Африкамен қарым-қатынасын үзді. Осы күнге дейін Израиль басып алу, соғыс қылмыстары, этникалық тазарту, елді мекендер салу, ядролық қарулар, жерді заңсыз аннексиялау және көршілеріне қарсы агрессия туралы қараңғы деректерге геноцид қосқан апартеид режимі болып қала береді.
Бірінші қадам ретінде менің үкіметім көрші араб елдерінің ынтымақтастығына соғыс ауқымының кеңеюіне жол бермеу үшін атысты тоқтату келісімін орнатуға басымдық беру және Газа тұрғындарын өлтіруді тоқтату үшін барлық саяси және дипломатиялық құралдарды пайдалануды сұрайды. Содан кейін біз палестиналықтардың төрт ұрпағы өмірін қиған ұзақ оккупацияны тоқтату үшін аянбай еңбек етуіміз керек. Осыған байланысты мен 1948 жылғы Геноцид Конвенциясына сәйкес, үкіметтер геноцидтің алдын алу үшін қажетті шараларды қабылдауға және қылмыскерлермен қарым-қатынас орнатпауға міндетті екенін қуаттаймын.
Бүгінде Батыс елдеріндегі көптеген жастар біздің Израиль режиміне қатысты ұзақ жылдар бойы ұстанған ұстанымдарымыздың растығын түсінген сияқты. Осы мүмкіндікті пайдаланып, осы ержүрек ұрпаққа "Палестина мәселесіне қатысты принципті ұстанымы үшін Иранға қарсы антисемитизм айыптауы мүлде қате болып қана қоймай, біздің мәдениетімізді, нанымдарымыз бен негізгі құндылықтарымызды қорлайтынын" айтқым келеді. Палестиналықтардың өмір сүру құқығын қорғау үшін университеттерде наразылық білдірген кезде бұл айыптаулар антисемитизм туралы әділетсіз айыптаулар сияқты негізсіз екеніне көз жеткізіңдер.
Қытай мен Ресей қиын-қыстау кезеңде әрқашан біздің досымыз және қолдаушымыз болды. Біз бұл достықты өте жоғары бағалаймыз.
Иран мен Қытайдың 25 жылдық жол картасы екі ел үшін де тиімді «жан-жақты стратегиялық серіктестік» құру жолындағы маңызды қадам болды. Біз жаңа әлемдік тәртіпке ену қарсаңында Бейжіңмен кеңірек ынтымақтастық орнатуға дайынбыз. 2023 жылы Қытай үкіметі Сауд Арабиясымен қарым-қатынасымызды қалыпқа келтіруде маңызды рөл атқарды, осылайша халықаралық істерге өзінің сындарлы көзқарасы мен келешек көзқарасын көрсетті.
Ресей Иранның құнды стратегиялық серіктесі және көршісі болып табылады және менің үкіметім біздің ынтымақтастығымызды кеңейтіп, нығайтуды көздейді. Біз Ресей мен Украина халқына бейбітшілік тілейміз және менің үкіметім осы мақсатқа жету үшін дипломатиялық бастамаларды белсенді түрде қолдауға дайын болады. Менің үкіметім Ресеймен екіжақты және көпжақты ынтымақтастыққа басымдық береді, әсіресе БРИКС, Шанхай ынтымақтастық ұйымы және Еуразиялық экономикалық одақ сияқты шеңберінде.
Жаһандық сахнаның дәстүрлі үлгілерден асып кеткенін мойындай отырып, менің үкіметім Жаһандық Оңтүстікте қалыптасып келе жатқан халықаралық актерлермен, әсіресе Африка елдерімен өзара тиімді қарым-қатынастарды нығайтуға ұмтылады. Осыған байланысты біз ынтымақтастығымызды жетілдіріп, қарым-қатынасымызды нығайтуға ұмтылатын боламыз.
Иранның Латын Америкасы елдерімен берік қарым-қатынасы бар және менің үкіметім барлық салалардағы дамуды, диалогты және ынтымақтастықты ілгерілету үшін оларды сақтау және тереңдету үшін әрекет етеді.
Иран мен Латын Америкасы елдерінің ынтымақтастығы қазіргі қалыптасқаннан әлдеқайда жоғары әлеуетке ие және біз байланыстарымызды нығайтуды жалғастырамыз.
Иран мен Еуропа арасындағы қарым-қатынаста көптеген көтеріліс пен құлдырау болды. Америка Құрама Штаттары 2018 жылдың мамыр айында "Ортақ қадам" жан-жақты бағдарламасы келісімінен шыққаннан кейін еуропалық елдер Иранға ядролық келісімді сақтап қалу және АҚШ-тың заңсыз және біржақты санкцияларының экономикамызға әсерін азайту үшін он бір міндеттеме алды. Бұл міндеттемелердің ішінде тиімді банктік операциялардың кепілдігін, компаниялардың АҚШ-тың санкцияларынан тиімді қорғалуын және Иранға инвестицияны ынталандыруды атап өтуге болады. Еуропа елдері бұл міндеттемелердің барлығын бұзды. Бірақ өздері бұхғандарына қарамастан, олар Иранның "Ортақ қадам" жан-жақты бағдарламасы бойынша барлық міндеттемелерін біржақты түрде орындайды деп негізсіз күтеді.
Осындай ауытқуларға қарамастан, мен теңдік пен өзара сыйластық қағидатына негізделген қарым-қатынастарымызды дұрыс жолға бағыттау үшін Еуропа елдерімен сындарлы диалогтар жүргізуге дайынмын.
Еуропа елдері Иран халқының құрметтейтін халық екенін және олардың құқықтары мен қадір-қасиетін енді елемеуге болмайтынын түсінуі керек. Еуропалық державалар бұл шындықты біліп, өздерінің моральдық артықшылығы туралы ойдан шығарылған түсініктерді шетке шығарып, сондай-ақ ұзақ уақыт бойы біздің қарым-қатынасымызға көлеңке түсірген жалған дағдарыстардан кейін Иран мен Еуропаның ынтымақтастығы үшін зерттеуге болатын көптеген мүмкіндіктер пайда болады.
Ынтымақтастық мүмкіндіктеріне экономикалық және технологиялық ынтымақтастық, энергетикалық қауіпсіздік, транзиттік бағыттар, қоршаған ортаны қорғау, сондай-ақ терроризммен және есірткінің заңсыз айналымымен күрес, босқындар дағдарысы және басқа да салалар кіреді, олардың барлығы біздің елдеріміздің игілігі үшін жүзеге асырылуы мүмкін.
Америка Құрама Штаттары Иранның ешқашан мәжбүрлеуге жауап бермегенін және жауап бермейтінін түсінуі керек. Біз 2015 жылы "Ортақ қадам" жан-жақты бағдарламасына ізгі ниетпен кірдік және барлық міндеттемелерді толық орындадық. Бірақ Америка өзінің ішкі саясатына қатысты даулар мен кек алу салдарынан келісімнен заңсыз шығып, біржақты экстерриториялық санкциялар енгізу арқылы Иран халқына, әсіресе корона індеті кезінде сансыз шығын, азап пен шығын әкелді және экономикамызға жүздеген миллиард доллар зиян келтірді.
АҚШ Иранға қарсы экономикалық соғыс ашу, сондай-ақ аймақ халқын ДАИШ пен соған ұқсас айуандық топтардан құтқарудағы табыстарымен танылған лаңкестікпен күресте әлемге әйгілі қаһарман. генерал Қасым Сүлейманиді өлтіріп, мемлекеттік терроризмге қатысу арқылы арқылы қақтығысты күшейтуді әдейі шешті. Бүгінде әлем бұл шешімнің зиянды зардаптарына куә болып отыр.
Америка Құрама Штаттары мен оның батыстық одақтастары аймақтағы және әлемдегі шиеленісті азайту мен басқарудың тарихи мүмкіндігін жіберіп қана қоймай, ядролық қаруды таратпау туралы шартқа (NPT) елеулі түрде нұқсан келтірді, өйткені олар таратпау қағидаттарын ұстануға кететін шығындар оның мүмкін болатын пайдасынан асып түсетінін көрсетті.
Шынында да, АҚШ пен оның батыстық одақтастары ядролық қаруды таратпау режимін өздерінің барлау агенттіктерінің болжамына қайшы, Иранның бейбіт мақсаттағы ядролық бағдарламасына байланысты дағдарыс туғызу үшін пайдаланды және оны біздің халыққа үздіксіз қысым көрсету үшін пайдаланды. Сонымен бірге, олар NPT шартының мүшесі болып табылмайтын және ядролық қаруға ие болған агрессивті апартеид режимі - Израильді белсенді және еш ойланбастан қолдады.
Иранның қорғаныс доктринасы ядролық қару жасауды қамтымайтынын тағы бір рет атап өткім келеді және мен Америка Құрама Штаттарын бұрынғы қате есептерінен сабақ алуға және соған сәйкес жаңа саясат қабылдауға шақырамын. Вашингтондағы шешім қабылдаушылар аймақ елдерін бір-біріне қарсы қоюға негізделген саясаттың бұрын да сәтті болмағанын және болашақта да сәтті болмайтынын түсінуі керек. Олар Иранның ақиқатын қабылдап, қазіргі шиеленісті ушықтырудан аулақ болуы керек.
Иран халқы маған халықаралық аренада сындарлы өзара іс-қимылды байсалды түрде жалғастыру үшін күшті миссия жүктеді, сонымен бірге аймақ пен әлемдегі құқықтарымызды, абыройымызды және заңды рөлімізді талап етті. Осы тарихи күшке қосылғысы келетіндердің барлығын ынтымақтастыққа шақырамын.
