Сәу 12, 2016 12:38 Asia/Almaty

Естеріңізде болса, Мұхаммад пен серіктері Исфахан облысына сапарында Натанз қаласын көріп қайтқан болатын.

Бүгін олар әдемі де көне Абиане ауылына барады. Бұл көне елді-мекен Натанздың солтүстік-батысында Каркас тауының етегінде орналасқан. Абиане – Иранның танымал әрі бірегей ауылдарының бірі. Жыл сайын осы ауылды көруге мыңдаған шетелдік саяхатшы келеді. Бұл ауылдың ерекше әрі көркем архитектурасы оны көруге тұрарлық мекенге айналдырды. Аталмыш көне ауыл Сафеви шахтарының жайлауы болған. Олар жылдың жылы мезгілінде осы әдемі ауа райы қолайлы мекенге баратын. Абиане ауылының үйлері Барзруд өзенінің солтүстігінде орналасқан. Ауыл таудың бөктерінде орналасқандықтан бір үйдің төбесі келесі үйдің ауласы болып келеді. Үйлердің әдемі ағаш терезелері тар көшелерге қарай шығады. Мұның өзі ауылдың көркемдігін арттыра түседі. Үйлердің қабырғалары қызыл балшықпен сыланған. Бұл ауылдың архитектурасынан ерекше үйлесімдік байқалады.

Алдымен жаңа сөздерге назар аударайық:

 

ауыл

руста

روستا

өте әдемі

бесиар зиба

بسيار زيبا

өзен

рудхане

رودخانه

атау

нам

نام

ол аталады

ан нам дарӓд

آن نام دارد

үй

хане

خانه

солтүстік

шомол

شمال

архитектура

ме’мари

معماري

қызықты

джалеб

جالب

есік

дӓр

در

терезе

пӓнджӓре

پنجره

қабырға

дивар

ديوار

ағаштан жасалған

чуби

چوبي

атақты, танымал

мӓруф

معروف

қызыл балшық

гел-е сорх

گل سرخ

ол жабылған

ан пушиде шоде ӓст

آن پوشيده شده است

бірнеше қабат

чӓнд тӓбӓғе

چند طبقه

етек, баурай

дамене

دامنه

тау

куһ

كوه

ол орналасқан

ан вағе шоде ӓст

آن واقع شده است

төбе

пошт-е бам

پشت بام

аула

һӓййат

حياط

жоғарғы

балаий

بالايي

шал, қария

пирмӓрд

پيرمرد

әжей, кейуана

пирзӓн

پيرزن

киім

лебас

لباس

жергілікті

мӓхӓлли

محلي

олар киген

анһа пушидеӓнд

آنها پوشيده اند

олар киеді

анһа мипушӓнд

آنها مي پوشند

дәстүрлі

соннӓти

سنتي

әйелдер

зӓнһа

زنها

түрлі түсті

рӓнгарӓнг

رنگارنگ

гүлді

голдар

گلدار

сияқты, көрінеді

бе нӓзӓр миресӓд

به نظر مي رسد

адамдар

мӓрдом

مردم

таулы жер

куһестани

کوهستاني

алыс

дур

دور

әдет-ғұрып

адаб

آداب

салт-дәстүр

соннӓтһа

سنت ها

ол сақталған

ан хефз шоде ӓст

آن حفظ شده است

әйелдер

зӓнан

زبان

парсы

фарси

فارسي

сөйлейді

сохбӓт миконӓнд

صحبت مي کنند

диалект

лӓхдже

لهجه

көне

ғӓдими

قديمي

мен жеймін

мӓн михурӓм

من مي خورم

менің жегім келеді

мӓн дуст дарӓм бохорӓм

من دوست دارم بخورم

сары өрік

зӓрдалу

زرد آلو

ірі

дорошт

درشت

дәмді

хошмӓззе

خوشمزه

бақ

бағ

باغ

 

Енді Мұхаммад пен жолнұсқаушының әңгімесін тыңдайық:

 

Мұхаммад: Мына ауыл өте әдемі екен. Ана өзен қалай аталады?

Мухаммад: Ин руста бесиар зиба ӓст. Нам-е ин рудхане чист?

محمد - اين روستا بسيار زيبا است . نام اين رودخانه چيست ؟

Жолнұсқаушы: Бұл өзен Барзруд деп аталады. Абианенің барлық үйлері өзеннің солтүстігінде орналасқан.

Раһнӓма: Ин рудхане Барзруд нам дарӓд. Тӓмам-е ханеһай-е абиане, дӓр шомол-е ин рудхане һӓстӓнд.

راهنما - اين رودخانه « برزرود » نام دارد . تمام خانه هاي ابيانه ، در شمال اين رودخانه هستند .

Мұхаммад: Мына ауылдың үйлерінің архитектурасы қызық екен.

Мухаммад: Ханеһай-е ин руста, мемари-е джалеби дарӓнд.

محمد - خانه هاي اين روستا ، معماري جالبي دارد .

Жолнұсқаушы: Ия. Бұл ауылдың ағаштан жасалған есіктері мен терезелері танымал. Қараңыз, барлық қабырғалар қызыл балшықпен сыланған. 

Раһнӓма: Бӓле. Дӓрһа вӓ пӓнджӓреһай-е чуби-е ин руста мӓруф ӓст. Бебинид, тӓмам-е диварһа ба гел-е сарх пушиде ӓст.

راهنما - بله . درها و پنجره هاي چوبي اين روستا معروف است . ببينيد ، تمام ديوارها با ِگل سرخ پوشيده شده است .

Мұхаммад: Есіктер мен терезелер өте әдемі екен. Бірақ үйлер бірнеше қабатты сияқты.

Мухаммад: Дӓрһа вӓ пӓнджӓреһа бесиар зиба һӓстӓнд, ӓмма месл-е инке ханеһа чӓнд тӓбӓғеӓнд.

محمد - درها و پنجره ها بسيار زيبا هستند ، اما مثل اينکه خانه ها چند طبقه اند .

Жолнұсқаушы: Ия. Абиане таудың бөктерінде орналасқандықтан, әр үйдің төбесі жоғарғы үйдің ауласы болып табылады.

Раһнӓма: Бӓле. Чун Абиане дӓр даменей-е куһ вағе шоде ӓст, пошт-е бам-е һӓр хане, һӓййат-е ханей-е балайи ӓст.

راهنما - بله . چون ابيانه در دامنه کوه واقع شده است ، پشت بام هر خانه ، حياط خانه بالايي است .

Мұхаммад: Ана қария мен әжей жергілікті киім киген бе?

Мухаммад: Ан пирмӓрд вӓ пирзӓн, лебасһай-е мӓхӓлли пушидеӓнд?

محمد - آن پيرمرد و پيرزن ، لباس هاي محلي پوشيده اند ؟

Жолнұсқаушы: Ия. Бұл – Абиане ауылының дәстүрлі киімі. Әйелдер түрлі түсті әрі гүлді киім киеді.

Раһнӓма: Бӓле. Ин лебас-е соннӓти-е рустай-е Абиане ӓст. Зӓнһа лебасһай-е рӓнгарӓнг вӓ голдар мипушӓнд.

راهنما - بله . اين لباس سنتي روستاي ابيانه است . زنها لباس هاي رنگارنگ و گلدار مي پوشند .

Мұхаммад: Бұл ауылдың адамдары Натанз бен Исафахан халқына қарағанда салт-дәстүрді көбірек сақтайтын сияқты.

Мухаммад: Бе нӓзӓр миресӓд мӓрдом-е ин руста, соннӓтитӓр ӓз Натанз вӓ Есфӓһан һӓстӓнд.

محمد - به نظر مي رسد مردم اين روستا ، سنتي تر از نطنز و اصفهان هستند .

Жолнұсқаушы: Ия. Бұл жер таулы жер болып, қаладан алыс орналасқандықтан, ауылдың салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары сақталған.

Раһнӓма: Бӓле. Чун инджа куһестани ӓст вӓ ӓз шӓһр дур ӓст, адаб вӓ соннӓтһай-е руста хефз шоде ӓст.

راهنما - بله . چون اينجا کوهستاني است و از شهر دور است ، آداب و سنتهاي اين روستا حفظ شده است .

Мұхаммад: Бұл ауылдың халқы парсы тілінде сөйлейді ме?

Мухаммад: Мӓрдом-е ин руста бе зӓбан-е фарси сохбӓт миконӓнд?

محمد - مردم اين روستا به زبان فارسي صحبت مي کنند ؟

Жолнұсқаушы: Ия. Бұл ауылдың халқының тілі – парсы тілі, бірақ олардың көне диалектісі бар.

Раһнӓма: Бӓле. Зӓбан-е мӓрдом-е ин руста фарси ӓст, ӓмма лӓхджейи ғӓдими дарӓнд.

راهنما - بله . زبان مردم اين روستا فارسي است ، اما لهجه اي قديمي دارند .

Мұхаммад: Мына бақтағы ірі әрі дәмді сары өріктерді жегім келіп тұр.  

Мухаммад: Дуст дарӓм ӓз зӓрдалуһай-е дорошт вӓ хушмӓззей-е ин бағ бохорӓм.

محمد - دوست دارم از زردآلوهاي درشت و خوشمزه اين باغ بخورم .

 

 

Мұхаммад пен серіктері Абиане ауылының бақтары мен үйлерін аралайды. Жолнұсқаушы осы аймақ халқының ауылшаруашылығы туралы баяндап, бидай, арпа, картоп, алма, өрік, алмұрт, сары өрік, бадам мен жаңғақ алқаптары мен бақтарын суғаратын жеті арықтың бар екенін айтады. Ауылшаруашылықпен қатар, мал шаруашылығы мен кілем тоқу осы аймақ халқының кәсібі болып табылады. Ең қызықтысы, бұл ауылдың тұрғындарының басым бөлігін қарт, егде тартқан адамдар құрайды. Бұған жастардың кәсіп табу үшін қалаға қоныс аударуы себеп болған. Мұхаммад пен достары көне заманнан қалған ғибадатхананы көріп қайтады. Одан кейін ауылдың сыртындағы қоймаларға барады. Ол жерде адамдар жем-шөптерін сақтайды. Олар қыс кезінде бұл қоймаларды мал қамау үшін пайдаланады.

Мұхаммад осы ауыл туралы естелікті жадында мәңгілікке сақтап қалу үшін Абиане ауылының әдемі көріністерін суретке түсіреді.