Pars Today

Кейбір батыстық ақпарат құралдары ХХІ ғасырды бостандық, адам құқығы және жеке адамдардың негізгі құқықтарын құрметтеу дәуірі деп атайды.

Кейбір батыстық ақпарат құралдары ХХІ ғасырды бостандық, адам құқығы және жеке адамдардың негізгі құқықтарын құрметтеу дәуірі деп атайды. Сондай-ақ, еуропалық саясаткерлер мен саяси көшбасшылар бұл принциптерді қолдау мен кеңейтуге баса назар аударады. Бірақ Еуропа мұсылмандары үшін бұл ұғымдар жай ғана ұран болып табылады және олар күн сайын исламға қарсы заңдар енгізу немесе оларға шектеу қою немесе исламофобия арқылы оларға қарсы кемсітушілік пен жеккөрушіліктің таралуына куә болуда. Исламофобиялық және кемсітушілік әрекеттер ресми және үкімет деңгейінде және нәсілшіл партиялар мен жеке адамдардың әрекеттерінен тыс болғанда, конструктивті исламофобия пайда болады. Мысалы, Ұлыбританияда мұсылмандар негізгі айыпталушы ретінде жиі айыпталады. 11 қыркүйек оқиғасынан кейін терроризмге қарсы заң бойынша 600-ге жуық адам қамауға алынды, олардың көпшілігі мұсылмандар. Бірақ 100-ден аз адам лаңкестік әрекет жасады деп айыпталып, ақыры 15 адам ғана кінәлі деп танылды, олардың үшеуі ғана мұсылман болды.  

Исламофобияның таралуына үкімет, парламент және ресми институттарды қоса алғанда, саяси шешім қабылдаушылар екі түрлі рөл атқарады. Бірінші түрінде үкімет пен ресми мекемелер мұсылмандарға қарсы заңдар шығару арқылы оларға ашық және тікелей қарсы тұрады. Тікелей түрде еуропалық үкіметтер үкіметтік және ресми құрылымдарда жағдай жасайды, соның салдарынан мұсылмандар кемсітуге ұшырайды. Екінші түрінде заңдар тікелей мұсылмандарға қарсы салынбайды. Исламофобияның жанама түрінде ұйымдық және ресми рәсімдерде мұсылмандар кемсітушілікке ұшырайтын айқын құрылым жоқ. Бірақ кейбір бейресми заңдарды белгілеу немесе жүзеге асыру нәтижесінде мұсылмандар қысым мен кемсітушілікке ұшырайды. Мұсылмандардың құқығын қолдайтын ресми орган жоқ.

Еуропадағы мұсылмандарға қарсы заңдардың қабылдануына исламофобия толқыны мен мұсылмандар санының өсуіне алаңдаушылық, соның ішінде кейбір еуропалық үкіметтердің әрекеттері әсер етуде. Исламофобия процесінде үкіметтердің, парламенттердің және партиялардың мұсылмандарға қарсы әрекеттерін конструктивті исламофобия деп санауға болады. Француз мектептерінде мұсылман қыздарының хиджаб киюіне тыйым салу – осы шаралардың бірі. 2009 жылы Швейцарияда мешіт мұнараларын салуға тыйым салу, Еуропаның әртүрлі елдерінде мешіт салуға қарсылық білдіру және 2011 жылы Франция мен Бельгияда мұсылман әйелдерінің қоғамдық орындарда бетперде киюіне тыйым салатын заңдардың қабылдануы тағы басқа шаралар. Сондай-ақ Еуропалық Одақтың соты 2017 жылдың 14 наурызында әйелдерге хиджаб киюге тыйым салуды мақұлдады. Бұл жарлыққа сәйкес жұмыс берушілер хиджаб киген мұсылман әйелдерді жұмыстан шығара алады.

Иммиграцияны шектейтін заңдарды қабылдауға тырысу иммигранттарға қарсы тенденциялардың, әсіресе мұсылман иммигранттарының күшеюінің нәтижелерінің бірі болып табылады. Көптеген партия жетекшілері иммигранттар санының көбеюінен туындаған экономикалық және әлеуметтік мәселелердің көпшілігін қарастыру үшін қоғамдық пікір арасында дауыс пен танымалдыққа ие болуға тырысады. Осы саясаткерлердің кейбірі мемлекеттік қызметке жеткенде иммигранттардың сенімдеріне қайшы келетін заңдарды қабылдау немесе еліне иммиграция санын азайту үшін барынша күш салады. Мысалы, Австрия үкіметі «Исламның ұлттық картасы» деп аталатын цифрлық карта жасап, онда 620-дан астам мешіттердің, исламдық қауымдастықтар мен мұсылман шенеуніктерінің атаулары мен орналасқан жерлері көрсетілген. Вена университетінің профессоры, профессор Аднан Асланның көзқарасы бойынша, цифрлық карта мұсылмандарды ықтимал қылмыскерлер ретінде көрсетеді. Адам құқықтарын бұзатын мұндай әрекеттер құқықтық және мемлекеттік институттардың ұйымдасқан қолдауынсыз іс жүзінде мүмкін емес.

Соңғы онжылдықтарда саяси және бұқаралық ақпарат құралдары өздерінің исламофобия және исламға қарсы жобасын «Ислам және мұсылмандар» деп аталатын экстремистік тәкфиршіл лаңкестік топтар құру арқылы жүзеге асырды. Сондықтан олар Еуропа елдерінде Ислам мен мұсылмандардың қате бейнесін көрсетті. Бірақ бұл мәселе 2010 жылдан бастап заңды болды. 2010 жылы Франция мұсылман әйелдеріне бетперде киюге тыйым салатын заң қабылдады. 2010 жылы 11 қазанда Францияда мақұлданған бұл заңды 2014 жылы Еуропалық Адам құқықтары соты бекітті. Франция 2004 жылы мектептерде хиджаб киюге тыйым салған жалғыз еуропалық ел. 2010 жылғы Франция заңына сәйкес, Францияда қоғамдық орындарда бетперде киген кез келген әйелге 150 еуро айыппұл салынады.

Еуропа елдерінде мұсылмандарға, әсіресе бетперде киген әйелдерге қарсы көптеген заңдар қабылданды. Мәселен, орамалға тыйым салатын заң Германияда 2010 жылы, Бельгияда 2011 жылы, Нидерландыда 2015 жылы, Болгарияда 2016 жылы қабылданған.

Сондай-ақ 2020 жылы Еуропалық Одақтың соты жұмыс берушілерге жұмыс орнында мұсылман әйелдерінің хиджаб киюіне тыйым салуға рұқсат берді. Бұл соттың шешімі Германиядағы екі мұсылман әйелдің исламдық хиджаб кигені үшін жұмыстан қуылғанын айтқан шағымынан кейін шығарылды. Сот қаулысында былай делінген: «Жұмыс орнында саяси, философиялық немесе діни нанымдарды ашық білдіретін кез келген киім киюге тыйым салу жұмыс берушінің тұтынушыға бейтарап имиджді көрсету немесе әлеуметтік жанжалдардың қалыптасуына жол бермеу қажеттілігіне байланысты негізделуі мүмкін». Мұсылман текті еуропалық жазушы София Ахмед Еуропалық соттың «жұмыс берушілер өз қызметкерлеріне хиджаб киюге тыйым салуға құқылы» деген шешімін сынады. Осыған орай 2017 жылы 14 наурызда София Ахмед Independent басылымына жазған «Еуропа өз заңдарында Исламмен дұшпандық бастады» деген мақаласында: «Кейбіреулер Еуропалық соттың шешімін Еуропадағы зайырлылықтың үлкен жеңісі деп санайтыны сөзсіз, бірақ бұл мінез-құлық жақсы аяқталмайтынын тарих көрсетеді».

Еуропадағы мұсылмандарға қарсы үкіметтің ең маңызды жоспарларының бірі Франция президенті Эммануэль Макрон 2020 жылдың қазан айында ұсынған және ақырында ел парламентінде мақұлданған Франциядағы сепаратизмге қарсы заң жобасы болды. Франция үкіметі бұл заң жобасының мақсаты экстремизммен күресу деп мәлімдеді. Бірақ көптеген француз мұсылмандары бұл заң дін бостандығын шектейді, әсіресе мұсылмандар үшін деп санайды. Бұл заң жобасы үкіметтің ұйымдар мен мекемелерді тарату құзіретін кеңейтті және бірінші актінде осы заң негізінде 2020 жылы мұсылмандарға қатысты 2 ұйым таратылды.

Жалпы, кейбір еуропалық елдердегі исламофобия мен исламға қарсы әрекеттер үкіметтер тарапынан құрылымдалған және қолдау тапқан деп айтуға болады. 11 қыркүйек оқиғасынан кейін еуропалық үкіметтер лаңкестікпен күресу сылтауымен негізінен осы елдің мұсылмандарына қарсы бағытталған заңдар мен саясаттарға бет бұрды. Соңғы жиырма жылда батыстық үкіметтік және құқықтық институттардың мұсылмандарға қарсы әрекеті негізінен мұсылмандарға қарсы әртүрлі кейіпте қолданылған квази нәсілшілдік болды.