Еуропадағы исламофобияның күшеюі (8): Еуропадағы исламофобияның өршуінің салдары
Қаң 18, 2023 18:58 Asia/Almaty
Исламофобияның еуропалық мұсылмандардың әлеуметтік өміріне айтарлықтай кері әсері мен салдары болды және бұл зардаптарды бес топқа бөлуге болады.
Еуропалық қоғамдарда теріс сезімдер мен мұсылмандарды қудалаудың пайда болуы, еуропалық қоғамдардағы мұсылмандық діни нанымдардың мінез-құлқы мен тәжірибесіне шектеулер қою, еуропалық үкіметтердің мұсылмандарға қарсы иммиграциялық саясаты, мұсылман иммигранттарына қысымның күшеюі, сондай-ақ Исламға деген тенденцияның күшеюіне алаңдаушылық оның Еуропадағы исламофобия феноменінің салдары туралы білуі мүмкін. Бұл салдарларды мұсылмандар мен БАҚ-қа қатысты жүйелі құрылымдық және әлеуметтік мінез-құлықтан, тіпті Еуропадағы кино мен музыка сияқты көркем ойлардан көруге болады.
Теріс сезімдердің пайда болуы және мұсылмандарды жаппай қудалау Еуропадағы исламофобияның ең маңызды салдары болып табылады. Мәселен, Германияда 2019 жылы мұсылмандарға қатысты 871 зорлық-зомбылық фактісі полицияға хабарланған. Оның 58-і мұсылмандардың ғибадат орындарына қарсы жасалған қылмыстар болса, 46 жағдайда мұсылмандарға қарсы нәсілшілер тарапынан мұсылмандар зардап шекті. Осыған сәйкес, Франциядағы Исламофобия ұлттық обсерваториясы (The National Observatory of Islamophobia) осы Еуропа еліндегі мұсылмандарға қарсы шабуылдардың 2020 жылы үрейлі түрде артып, 2019 жылмен салыстырғанда 53 пайызға жеткенін анықтады. 2020 жылы Францияда мұсылмандарға қарсы 235-ке жуық шабуыл жасалды, бұл 2019 жылғы 154-ке қарағанда 53 пайызға өсті, дейді Исламофобияға қарсы ұлттық бақылау ұйымының басшысы Абдулла Зикри. 2019 жылы Францияның Мұсылмандық ғибадат кеңесінің (CFCM) бас кеңсесіне немесе оның директорларына 70 қоқан-лоққы хаты жіберілгенін айтқан Зикри Ислам және мұсылмандар туралы өтірік, сондай-ақ мұсылмандарға өшпенділік тудыратын электрондық пошталарды таратудан сақтандырды. Бұл келеңсіз әрекеттер кейде жүйелі, ал кей жағдайда мақсатсыз жүзеге асырылады. Яғни, мұсылмандар тек исламдық экстремистік топтардың құрбаны емес, еуропалық экстремистердің де құрбаны.
Еуропалық қоғамдардағы мұсылмандық діни сенімдердің әрекеті мен тәжірибесіне шектеулер қолдану Еуропадағы исламофобияның тағы бір салдары болып табылады. Кейбір еуропалық елдердің Исламды мойындау және мұсылмандарға азаматтық құқықтар беру жөніндегі оң және маңызды әрекеттеріне қарамастан, әлі де мұсылмандардың алдында тұрған көптеген кедергілер мен тар жолдар бар. Кейбір еуропалық үкіметтер хиджаб пен мешіттер салу сияқты кейбір исламдық көріністерге қатысты қиындықтар туғызды. Сондай-ақ, бұл үкіметтер мұсылман қауымын еуропалық қоғамдармен интеграциялау және біркелкі ету үшін мешіт имамдарын бақылап, тіпті оқытқысы келеді. Мұсылмандарға қойылған шектеулердің басым бөлігі хиджаб мәселесінде, мешіт салуда және діни рәсімдерді өткізуде орын алған. Мұсылман мұғалімдері мен студенттері мектептерде қатал кемсітушілікке ұшырайды. Сонымен қатар, жалпы Еуропада бетперде киген әйелдерді мақсатты және жүйелі түрде жұмысқа қабылданбайды.
Еуропа үкіметтерінің мұсылмандарға қарсы иммиграциялық саясаты Еуропадағы исламофобияның тағы бір салдары ретінде қарастырылады. Бұл саясаттарды негізінен әсіре оңшыл партиялар жүргізеді. Бұл партиялар өз азаматтарын Еуропаға көшіру және ынталандыру арқылы ислам мемлекеттері Еуропаны жұмсақ басып алуды іздейді және алдағы онжылдықтарда мұсылмандар Еуропаны басып алады деген идеяны енгізуге тырысады. Төтенше оңшылдар мұсылмандар либералды христиан мәдениеті мен құндылықтарын елемей, басқа иммигранттарды өз мәдениеті мен дәстүрін ұстануға шақырады деп санайды. Ашық оңшыл партиялар иммиграция мәселесіне назар аударып, мұсылмандарға қарсы теріс үгіт-насихат тарату арқылы олардың Еуропа елдеріне, әсіресе батыс аймаққа кіруіне тосқауыл қойып, ислам дінін ұстанушыларға шектеу қойып, күшейтуде. Ирандағы саяси мәселелер бойынша сарапшы доктор Эфтехари: «Исламофобияның ең маңызды салдарының бірі – исламға қарсы саяси және БАҚ орталарында мұсылман қауымына қатысты теріс сезімталдықтың пайда болуы. Бұл сезімталдық Еуропа мұсылмандарына ауыр шығын әкеліп, олардың әлеуметтік және жеке өмірінде үлкен қиындықтарға тап болуына себепші болды».
Кейбір ақпарат құралдары мен топтардың Еуропадағы исламға және мұсылмандарға қарсы үгіт-насихат жұмыстарының нәтижесінде мұсылмандардың барлығы террорист болмаса да, лаңкестердің көпшілігі мұсылмандар деген ой қалыптасты. Осындай ойлаудың нәтижесінде Еуропа елдерінде мұсылмандарға шектеу қою мақсатында көптеген лаңкестікке қарсы заңдар қабылданды.
- Австрияда Исламофобия мен мұсылмандарға қарсы нәсілшілдікті құжаттау басқармасы 2018 жылғы есебінде мұсылмандарға қарсы құжатталған әрекеттердің 74%-ға өскенін тіркеді.
- Ұлыбританияда мемлекеттік органдар 2017-18 жылдары дінге қатысты істердің 40%-ға өскенін тіркеді.
Расында, соңғы жылдары лаңкестікпен күресу үшін түрлі заңдар бекітілгеннен кейін қауіпсіздік күштерінің мұсылмандарға қатысты қатаңдығы арта түсті. Қауіпсіздік күштері лаңкестік әрекеттерге күдікті адамдарды іздестіргенде, мұсылмандардың көпшілігі айыпталып, бұл мәселе мұсылмандар арасында жаппай тұтқынға түсуде.
Еуропадағы исламофобияның тағы бір салдары Еуропада исламға деген тенденцияның күшеюіне алаңдаушылық. Еуропада туу мен иммиграцияға байланысты мұсылман халқының көбеюімен қатар, Еуропаның жергілікті халқының арасында исламды қабылдаудың күшеюі еуропалық саясаткерлер мен шіркеулерді алаңдатады. Сондықтан еуропалық қоғамдардағы исламофобияны ілгерілетудің маңызды функцияларының бірі исламға қатысты өсу үрдісіне қарсы тұру болуы мүмкін. 2001 жылдың 11 қыркүйегінде Америкада болған оқиғадан кейін көптеген сарапшылар Батыс елдерінің лаңкестік оқиғаны мұсылмандар мен исламофобияны таратуды сылтауратып, исламға қарсы үгіт-насихатының күшеюінен кейін Батыс халқының Исламға деген өшпенділігі артады деп есептеді және бұл Батыстағы Исламның жұмысын аяқталды деп санауы керек. Бірақ бұл идеяға қарама-қайшы исламға қарсы үгіт-насихат шабуылы қоғамның санасын Исламнан бұрып қана қоймай, Батыста Исламға назар аудару толқынын тудырып, жаңа мұсылмандардың санын көбейтті.
Жалпы, исламофобияның Еуропадағы мұсылмандардың өміріне кері әсері мен салдары бар және оларға қойылған шектеулерді күшейтеді деуге болады. Батыстық болмысты исламдық болмыстың алдына қою арқылы әсіре оңшыл партиялар мұсылмандарды еуропалық құндылықтарға қатер ретінде көрсетуге тырысады. 11 қыркүйек оқиғасынан кейін экстремистік топтардың мұсылмандарды қорлау және жек көрушілік әрекеттері күшейді. Еуропадағы мұсылмандарға қарсы жасалған бұл әрекеттердің барлығы олардың адам құқықтары жөніндегі талаптары мен гуманитарлық ұрандарына қарсы. Әрине, бұл жағдай кейбір исламдық экстремистік топтардың зорлық-зомбылық әрекеттеріне және ең соңында Еуропа елдерінде зорлық-зомбылық пен өшпенділіктің қатыгездік циклінің пайда болуына әкеліп соғады, бұл бүкіл Еуропа қоғамына кері әсерін тигізеді.
