Pars Today

Англия Ислам мен мұсылмандарды жою үшін саудиялықтар мен ваххабилер отбасыларын бір-біріне жақындатты. Осман империясы бұл зұлым одақты екі рет талқандады.

1866 жылы Сауд-Уаххаби сарайы мен Англия арасында ынтымақтастық пен достық келісіміне қол қойылғаннан кейін ағылшын отаршылдығынан жараланған мұсылмандар ашуланып, ақыры Осман империясы әл-Рашид отбасының көмегімен екінші рет қатыгез Сауд-Уаххаби үкіметін талқандауға мүмкіндік алды.

20-шы ғасырдың басында Еуропа қатты толқып, тарих бүкіл әлемді шарпыған соғыстың куәсі болды.  Осман империясы мен мұсылман мемлекеттері, соның ішінде Иран да бұл соғысқа кіруге ниет білдірмеді. Бірақ Англия мен оның одақтастары бұл соғыстың ауқымын барлық елдерге кеңейтіп, оған барлық адамдарды сылтаумен тартты. Мұсылман Осман империясы және оның Надждтағы одақтастары әр-Рашид әулеті аймақтағы британдық отаршылдық мақсаттарын жүзеге асыруға үлкен кедергі болғандықтан, Англия соғыс нарығында үлкен балық аулауға шешім қабылдады және, әрине, бұл жолы сәтті болды. Бірінші дүниежүзілік соғыс төрт жылға созылды және оның нәтижелерінің бірі ұлы Осман  империясының жойылуы болды. Осман империясының жойылуымен Сауд Арабиясының уаххабилер отбасының аймақта басқа ауыр дұшпандары қалмады, сондықтан Британия имам Абдулазиз Уаххабиді тез арада қолдауға шешім қабылдады. Енді Ұлыбританияның қолдауымен ақша мен қару-жараққа мұқтаж болмаған жаңа ваххаби үкіметі Эр-Риядты түгелдей басып алуға мүмкіндік алды.

Эр-Риядты басып алғаннан кейін Сауд Арабиясының үшінші уаххаби үкіметінің алғашқы әрекеттерінің бірі қала алаңында әр-Рашидтің қаза тапқан жетекшілерінің басын шауып, халықты үрейлендіру болды. Олар мұнымен де тоқтап қалмай, эр-Риядтың 1200-ге жуық тұрғынын не өртеп жіберді, не айуандықпен өлтірді. Осы әрекеттерімен патша Абдулазиз Уаххаби ағылшын қожайындары арасында өте танымал болды. Парсы шығанағы аймағындағы көптеген британ басшылары онымен жиі кездесіп немесе араласып, оған ақша мен қару-жарақ беріп, кеңес берді. Дәл осы қолдаулардың арқасында Абдул Азиз бірте-бірте Араб түбегінің үлкен бөлігін, бүгінде «Сауд Арабиясы» деп аталатын үлкен бөлігін жаулап алды.

Король Абдулазиз Уаххаби өз үкіметінің іргетасын нығайту үшін Исламның сүйікті Пайғамбарының (с.ғ.с.) ұрпақтарын Хиджаздан қуды. 1919 жылы аяусыз әскерін Хижаздағы Тураба деген жерге жібереді. Олар түнгі шабуылда алты мыңнан астам адамды қырды. 1924 жылы тамызда ваххабилер Таифке шабуыл жасап, ұлдар мен ерлердің басын шауып, айғайлап, жылап жатқанда үрейленген әйелдерді зорлады. Таифте көптеген әйелдер саудиялық ваххабилер отбасының зорлауы мен өлтіруінен құтылу үшін өздерін су құдықтарына тастады.

Осман империясының жойылуымен өзін қауіпсіз сезінген саудиялық ваххабилер отбасы Исламның ең қасиетті қалалары Мекке мен Мединеде, Жидда портында және Хиджаздың көптеген басқа қалаларында көптеген қылмыстар жасады. Олар ең көне зираттарға құрметсіздік білдіріп, Меккенің ғасырлар бойы даңқты ислам өткені мен осы киелі шаһардың ұлы тарихын бейнелейтін көптеген әсем кесенелерді, мешіттер мен тарихи қасиетті орындарды қиратты. Олар Мұхаммед пайғамбардың (с.ғ.с.) кез келген физикалық және тарихи жәдігерлерін киелі орын ретінде ғибадат етпеу керек деген желеумен қиратып, тіпті Мұхаммед пайғамбардың (с.ғ.с.) қасиетті ғибадатханасын ағылшын қаруларымен атқылап, қатты зардап келтірді. Олар көпқұдайшылықпен күресу деген атпен өткен өркениеттерден қалған мұраларды жойып, шайтанның символы ретінде жаңа өркениеттің барлық көріністерін жойды. Олар Жидда портына кіргеннен кейін бірден телефон желілерін, радиостанцияларды және қазіргі өмірдің басқа құралдарын жоюға кірісті. Ваххабит сарбаздары көзілдірік, батыс киімдері, алтын, әтір немесе жібек сияқты заттарды әкелген кез келген адамды қамшымен ұрды.

Британдық ваххабиттік Сауд үкіметін орнатқаннан кейін Абдул Азиз барлығын жеке өз қолына алды, Хиджаздағы еркін баспасөзді, саяси партияларды, конституцияны және барлық мемлекеттік институттарды жойып жіберді және бүкіл елді өз отбасының атымен «Сауд Арабиясы Корольдігінің жері» деп атады. Бұл отбасының Сауд Арабиясына үстемдігінің нәтижесінде осы түбекте көптеген арабтар қаза тапты, жараланды немесе дене мүшлерінен айырылды және көптеген саудиялықтар қашуға мәжбүр болды. Олар ислам әлемінің басқа жерлерінен пана іздеді және ешқашан өз елдеріне оралмады.  Король Абдулазиз Уаххаби үш жүз әйелге үйленді, олардың кейбіреулері бір түнге ғана әйелі болды. Оның ұлдарының саны 125 деп есептелінеді, бірақ оның қанша қызы болғанын ешкім нақты айта алмайды. Ол шын мәнінде өзіне және оның отбасы мүшелеріне жүздеген құл иелену арқылы құлдықты насихаттады. Бұл дәстүр Уахаби-Сауд әулетінде 1962 жылы халықаралық жанжалдан аулақ болу үшін құлдықты жоюға мәжбүр болғанға дейін жалғасты.

1953 жылы Абдулазиз қайтыс болғаннан кейін оның ұлдары (Сауд, Фейсал, Халид және Фахд) кезек-кезек билікті қолына алып, Батысқа арқа сүйеп өмір сүруін жалғастырды.

АҚШ Екінші дүниежүзілік соғыста араб әлеміндегі үстем держава ретінде Ұлыбританияны ауыстырғалы бері Сауд Арабиясы Американың аймақтағы ең үлкен одақтасы ретінде танылды. Шын мәнінде, Исламдағы ең қасиетті қалалар орналасқан Сауд Арабиясы исламның ең үлкен қатері саналатын АҚШ-тың жаңа отарына айналды.

Соңғы онжылдықтарда Сауд Арабиясының орасан зор мұнай байлығы ваххабизмнің көптеген сыншыларды елемеуіне және бүкіл ислам әлеміндегі беделін айтарлықтай жақсартуға себеп болды. Олар өздерін исламның тазалығын көздейтін «реформистік қозғалыс» деп таныстырады. Олар тіпті «уахабизм» атауын жаңарақ әрі қолайлырақ «Сәләфи қозғалысы» (бастапқы дәстүр) деп өзгертті. Оның айтуынша, уахабизмнің негізін салушы Мұхаммад бин Абд әл-Уаххаб исламды «ырымдардан» бір өзі құтқара алған ұлы және әмбебап тұлға болған. Мұнай долларымен байытылған ваххабизм мұсылман халқының арасына бірнеше жылдар бойы сіңіп кетті. Олар ислам әлеміндегі азшылық деген факторды жоюға тырысады және осы мақсатта қайырымдылық қорлар немесе ғылыми орталықтар құру арқылы әртүрлі ислам елдерінде өз ойларын насихаттауға талпынуда.